سرتیپ بهرام حسینی مطلق، معاون ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، بهمنظور مذاکره با طالبان در راس هیئتی بلندپایه به کابل سفر کرده است. بر اساس اطلاعیه خبری وزارت دفاع طالبان که روز شنبه منتشر شد، حسینی مطلق، با مالی خان، معاون ستاد ارتش طالبان، نشستی داشته و در این دیدار درباره مسائل مرزی میان دو کشور، تقویت همکاریهای مشترک و حل چالشهای مرزی از طریق گفتوگو صحبت شده است.
این اطلاعیه میافزاید که در این نشست، علاوه بر مقامهای وزارت دفاع، نمایندگان وزارت داخله ( کشور)، سرحدات و قبایل و کشاورزی و دامداری طالبان نیز حضور داشتهاند.
مقامهای جمهوری اسلامی تاکنون در مورد سفر معاون ستادکل نیروهای مسلح اظهارنظری نکردهاند و حتی تعدادی از رسانههای داخلی جمهوری اسلامی هم خبر سفر این مقام نظامی را به نقل از اطلاعیه وزارت دفاع طالبان منتشر کردهاند. با این حال، اکثر رسانههای داخلی ایران برای خبر خود تیترهایی چون «اعزام معنادار» و «هشدار جدی تهران به کابل» را برگزیدهاند؛ بدون آنکه به محتوای این هشدار جدی اشارهای کنند.
این نخستین سفر یک مقام وزارت دفاع این کشور پس از سقوط دولت پیشین افغانستان به این کشور است. این سفر در بحبوحه تشدید تنشها سر مسئله حقابه ایران از رود هیرمند و همچنین درگیریهای مرزی میان طالبان و مرزبانان جمهوری اسلامی انجام شده است.
تازهترین مورد از این تنشها در روز شنبه به بستهشدن گذرگاه مرزی اسلام قلعه-دوغارون منجر شد. البته مقامهای جمهوری اسلامی بعدا گفتند که این گذرگاه بسته نشده است. جنگجویان طالبان و مرزبانهای جمهوری اسلامی، قبلا هم چندینبار در مرز نیمروز افغانستان و زابل ایران با هم درگیری شده و تلفات جانی و خسارات مالی به هم وارد کرده بودند. با این حال مهمترین تنش میان طالبان و جمهوری اسلامی مسئله حقابه رود هیرمند است که از چند هفته پیش تشدید شده و روابط دو طرف را تا مرز تیرگی پیش برده است.
ابراهیم رئیسی، رئیسجمهوری اسلامی ایران، اواخر هفته گذشته در اظهارنظری در مورد حقابه ایران از رود هیرمند، به طالبان هشدار داد حق ایران از این رود را بر اساس توافق سال ۱۹۷۲ بپردازد وگرنه آنها به روشهای دیگری متوسل خواهند شد. همزمان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی نیز طالبان را به بیتوجهی به پرداخت حقابه ایران متهم کرد. این اظهارات با واکنشهای تند طالبان روبرو شد و امارت اسلامی طالبان در یک بیانیه رسمی، از جمهوری اسلامی خواست در مورد حقابه رود هیرمند از عبارات نامناسب استفاده نکند.
با این حال وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران بار دیگر طالبان را به تناقضگویی در مسئله حقابه متهم کرد و گفت تا زمانی که کارشناسان ایرانی ادعای کمآب شدن رود هیرمند را راستیآزمایی نکنند، اظهارات طالبان را قابلقبول نمیدانند.
برخی کارشناسان مسائل سیاسی تیرهشدن روابط میان جمهوری اسلامی ایران و طالبان را دور از تصور نمیدانند و بر این باورند که جمهوری اسلامی میتواند از اهرم فشارهای مختلف از جمله حضور نزدیک به پنج میلیون مهاجر افغان در این کشور استفاده کند اما برخی تحلیلگران معتقدند که رویکرد تازه و تند مقامهای جمهوری اسلامی در خصوص حقابه هیرمند، مصرف داخلی دارد و دولت ایران این بازی سیاسی را در پی تشدید انتقادها به بیتوجهیاش به وضعیت استان سیستانوبلوچستان و بحرانی شدن وضعیت آب در این استان، به راه انداخته است.