دستورهای دینی در کشورهای مسلمان، به‌ویژه در افغانستان و ایران، اغلب دستورهایی سیاسی بوده‌اند تا تعیین تکلیف دینی. به همین دلیل، حجاب، تحصیل، کار، صحبت و همراهی با مردان بیگانه، و ده‌ها مورد ممنوع دیگر برای زنان در افغانستان، در عربستان سعودی، کشوری که سرزمین وحی و نبوت است، ممنوع نیست.
سفر ریانه برناوی، نخستین زن فضانورد عربستان سعودی، به ایستگاه فضایی بین‌المللی، مصداق دقیق این ادعا است. ریانه برناوی ساکن شهر مکه و پژوهشگر سرطان سینه است. او، به عنوان کارشناس تیم فضایی، روز یکشنبه، ۲۱ مه ۲۰۲۳، برای یک سفر ده روزه به فضا رفت. گفته می‌شود که هدف او در این سفر، تحقیق در زمینه رفتار سلول‌های بنیادی در حالت بی‌وزنی است.
ریانه در سفرش به فضا و پیش از آن نیز، ضمن اینکه حجاب- آن‌گونه که طالبان افغانستان دستور می‌دهند- بر سر نداشت، بلکه تا مقطع عالی تحصیل کرده است و حالا نیز با مردان «نامحرم» یکجا سوار کپسول فضایی شده و به فضا رفته است. ولیعهد عربستان سعودی نیز سفر او را به فضا «مایه افتخار» عربستان و همه زنان خاورمیانه دانست.
اما در افغانستان، گروهی به نام طالبان بیش از ۲۵ سال است که به نام زن- در مقام انسانی آزاد، دارای حق و زبان- حساسیت دارند و این حساسیت را دقیقا به آموزه‌ها و دستورهای دین اسلام ارتباط می‌دهند.
طالبان در نخستین روزهایی که مجددا در افغانستان به قدرت رسیدند، دستور منع رفتن دختران به مدرسه را صادر کردند. رهبران طالبان آشکارا اعلام کردند تحصیل دختران بعد از کلاس ششم دبستان «موجب فساد» و از این لحاظ، خلاف دستورهای اسلام است. یک سال پس از آن، درهای دانشگاه‌ها نیز به روی دختران بسته شد و دیگر هیچ نهاد آموزشی خصوصی یا دولتی اجازه پذیرفتن دانشجویان دختر ندارد.
توجیه طالبان همواره این بوده است که خانه‌نشینی زنان، فرزندآوری، و تربیت فرزندان تنها وظیفه‌ای است که بر اساس دستور «دین اسلام» به عهده زنان است.
اما اسلام چه دینی است و از کجا می‌آید؟ اگر اسلام دین محمد است و محمد زاده مکه است و در مکه به پیامبری رسیده است، پس عربستان سعودی، و مشخصا شهر مکه، سرزمین وحی و نبوت است و باید همه اصول اسلامی اول در سرزمین پیامبر و سپس در سرزمین‌های دیگر عملی شود.
طالبان، مانند هر مسلمان دیگر، هر سال برای ادای مراسم حج به سوی مکه می‌شتابند تا خانه خدا (کعبه) و مرقد پیامبر اسلام را زیارت کنند. اما به آنچه در مکه می‌گذرد، به‌ویژه در رابطه با زنان و دختران، توجه ندارند. طالبان به این توجه ندارند که در مکه، دختران به دانشگاه می‌روند و تا مقطع کارشناسی ارشد و دکتری تحصیل می‌کنند. به این توجه نمی‌کنند که زنان سعودی تاجران و سرمایه‌گذاران موفقی‌اند. و به این نگاه نمی‌کنند که زنان سعودی برای رفتن به فضا آماده می‌شوند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
اما وقتی پای سیاست و تصمیم‌گیری و کشورداری در میان می‌آید، تنها استدلال طالبان «دین اسلام و آموزه‌های قرآن» است. طالبان معتقدند سیاست، اقتصاد، حکومت‌داری، و همه موارد دیگر را فقط بر اساس قانون اسلام پیش می‌برند. این در حالی است که در متون قرآنی، به تحصیل یکسان زنان و مردان اشاره شده است و دستوری هم در مورد منع کار زنان وجود ندارد.
عقل سلیم است که می‌تواند تعیین کند از آموزه‌های دینی بنا به اقتضای زمان استفاده شود و دین مایه شکنجه و زجر بشر نشود. با توجه به آنچه در دیگر سرزمین‌های اسلامی، به‌ویژه در کشورهای عربی، در عرصه حق تحصیل و کار و مشارکت زنان عمل می‌شود، به نظر می‌رسد که تاریک‌اندیشی طالبان است که دستورهای هزار و چهارصد سال پیش را بدون هیچ دخل و تصرفی، و حتی سختگیرانه‌تر، عملی می‌کند.
ذهنیت طالبانی، که به طور کلی با آزادی فردی و حقوق زنان و در کل با حقوق بشر مخالف است، زاییده ایدئولوژی مدرسه‌های زیرزمینی تروریست‌پرور و انتحاری‌سازی است که در بیشتر از بیست سال گذشته، در پاکستان و بخش‌هایی از افغانستان رشد کرده است. در این ایدئولوژی جایی برای اصلاح، تعامل با جهان، و همراهی با علم و فناوری مدرن وجود ندارد. آنچه این طرز تفکر به پیروانش آموزش می‌دهد، تلاش برای احیای دنیای هزار و چهارصد سال پیش در عصر فناوری و ارتباطات نوین است.
کارشناسان امور بین‌الملل معتقدند که فعالیت مدرسه‌های افراطی و تروریست‌پرور، که این ذهنیت جامد و منسوخ را گسترش می‌دهند، بخشی از جنگ اطلاعاتی در منطقه است که سازمان‌های اطلاعاتی کشورهای منطقه هدایت می‌کنند. ملک ستیز، کارشناس امور بین‌الملل، در مصاحبه با ایندیپندنت فارسی گفت گروه‌های تروریستی و مدرسه‌های افراطی که اکنون دردسری برای افغانستان و حتی پاکستان شده‌اند، محصول سرمایه‌گذاری سازمان استخبارات (اطلاعات) پاکستان، «آی‌اس‌آی» است که آن را به مثابه سلاحی برای تامین مقاصد اطلاعاتی ساخته‌اند، «اما کنترل آن‌ها دیگر از دست سازندگان نیز خارج شده است.»
روشن است کشوری که زنانش بی‌سواد باشند و مردانش جز دستورهای سختگیرانه دینی چیزی از دنیای بیرون ندانند، زمینی آماده برای جنگ‌های نیابتی و مانورهای سیاسی منطقه و جهان است.
در همین حال، طالبان افغانستان تلاش دارند با ایجاد مدرسه‌های دینی بیشتر و ترغیب مردم به فرستادن فرزندانشان به این مدرسه‌ها، راه افغانستان را از فناوری و دنیای مدرن جدا کنند و تفکر قرون وسطایی، ضد زن، ضد فرهنگ، و ضد تمدن را به طور گسترده پرورش دهند.
