یک مددکار اجتماعی و فعال حقوق زنان در سنندج، در استان کردستان ایران، در گفت‌وگو با ایندیپندنت فارسی خبر داد که از ابتدای سال جاری تا امروز ۱۹ خرداد ۱۴۰۲، دست‌کم ۳۸ «قتل ناموسی» در استان کردستان ایران رخ داده است.
این کارشناس، که سال‌هاست در زمینه قتل زنان و «جنایت‌های ناموسی» در ایران تحقیق می‌کند و نخواست نامش فاش شود، از «افزایش چشمگیر» این گونه قتل‌ها در استان کردستان و چند استان دیگر ایران مانند ایلام، لرستان، آذربایجان غربی، خوزستان، و سیستان و بلوچستان در ۳ سال اخیر سخن گفت و علت‌های اصلی آن را نیز «رسوم قبیله‌ای»، «تعصبات فرهنگی»، و «افزایش فقر و اعتیاد» برشمرد.
جنایت یا قتل‌های ناموسی به ارتکاب خشونت‌های مرگ‌آفرین علیه زنان در خانواده‌ها به دست مردان خویشاوند گفته می‌شود که به بهانه «دفاع از ناموس» رخ می‌دهد. ازدواج‌های اجباری و کودک‌همسری نیز از جمله مواردی‌اند که زمینه‌ساز وقوع این گونه قتل‌ها می‌شوند.
دولت‌های پی‌درپی در نظام جمهوری اسلامی ایران در دهه‌های اخیر از ارائه آمار شفاف درباره تعداد این نوع قتل‌های خانوادگی علیه زنان در ایران خودداری کرده‌اند، اما در آذر ۱۳۹۸، خبرگزاری ایسنا با استناد به یک دوره تحقیق دانشگاهی در گزارشی نوشت که سالانه «بین ۳۷۵ تا ۴۵۰ مورد قتل ناموسی» در ایران رخ می‌دهد و چنین قتل‌هایی در حدود ۲۰ درصد از کل قتل‌ها در کشور و ۵۰ درصد از قتل‌های خانوادگی در ایران است.
مددکار سنندجی به ایندیپندنت فارسی می‌گوید: «بسیاری از این قتل‌ها رسانه‌ای نمی‌شود، زیرا خانواده‌های سنتی ترس از بین رفتن آبروی خانوادگی‌شان را دارند. و از طرفی، دستگاه‌های امنیتی و قضات نیز در استان‌ها، خبرنگاران و مددکارانی را که دست به رسانه‌ای کردن این وقایع بزنند تهدید به بازداشت و پرونده‌سازی می‌کنند. در حالی که طبیعتا همگان باید از وقوع چنین فجایع تلخ و ضدانسانی باخبر شوند تا هرچه زودتر راهی برای کم کردن آمار آن پیدا شود. طبق اطلاعاتی که من دارم و بر اساس مشاهدات میدانی، از اول فرودین امسال تا امروز (۱۹ خرداد) تعداد زنان و دختران کشته‌شده با انگیزه ناموسی به دست‌کم ۳۸ نفر رسیده است.»
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
این فعال حقوق زنان سپس به چند مورد از تازه‌ترین موارد قتل دختران و زنان در استان کردستان با انگیز‌های «ناموسی» پرداخت و گفت: «مثلا روژین عظیمی ۱۷ ساله در روستای آخکند، در دیواندره، روز دوازدهم خرداد به دست برادرش و فقط به اتهام داشتن دوست‌پسر با ضربات متعدد چکش به قتل رسید. کیمیا حبیبیان ۲۲ ساله در سنندج، روز پانزدهم خرداد، به دست همسرش به‌دلیل بازگشت دیرهنگام به منزل با چاقو کشته شد. یا مورد دیگر که پرستو شهبازی ۱۸ ساله در روستای میرکی در دهگلان بود و در حالی که قربانی کودک‌همسری بود و نوزادی ۲۰ ماهه داشت، هشتم خرداد به دست همسرش و به اتهام خیانت با ضربات چاقو جان باخت. همچنین، آرینای۲۰ ساله چند شب قبل در سنندج با انگیزه ناموسی به دست اقوام پدرش در خیابان به قتل رسید. گزارش دو مورد قتل ناموسی دیگر را نیز طی هفته گذشته در شهر بیجار دریافت کردیم. خون زنان و دختران معصوم بی‌دلیل ریخته می‌شود و هیچ فریادرسی نیست.»
این در حالی است که خودکشی‌های زیادی نیز میان دختران و زنان جوان ایرانی به‌دلیل فشارهای روانی خانواده‌ها علیه آن‌ها برای تحمیل ازدواج اجباری صورت می‌گیرد. از جمله، تازه‌ترین مورد، خودکشی شکیلا غلامی ۱۵ ساله با اسلحه شکاری در روز یازدهم خرداد در کرمانشاه بود.
مددکار و فعال حقوق زنان کردستانی در بخش پایانی گفت‌وگوی خود با ایندیپندنت فارسی می‌گوید: «فقط دولت و حکومت می‌توانند از افزایش وحشتناک این نوع قتل‌ها جلوگیری کنند. اگر وضعیت اقتصادی مردم بهبود یابد، اعتیاد کم شود، قانونی برای جلوگیری از کودک‌همسری تصویب شود، و آموزش‌های همگانی نیز برای از بین بردن تعصبات قبیله‌ای و خانوادگی مانند حس مالکیت مرد روی زن انجام پذیرد، آنگاه می‌توان به کاهش قتل‌های ناموسی خوشبین بود. در غیر این صورت، و در شرایط فعلی که مثلا حکومت خودش حامی کودک‌همسری است، یا با وجود قوانینی که پدر و برادر و همسر را از اشد مجازات تبرئه می‌کند، آمارها همچنان افزایش می‌یابد و کاری جز رسانه‌ای کردن قتل‌ها از سوی فعالان اجتماعی و مددکاران برنمی‌آید.»
قوانین حکومتی ظالمانه و تبعیض‌آمیز علیه زنان که این جامعه‌شناس به آن اشاره کرد جزو مواد ۶۱۲، ۲۲۰ و ۶۳۰ قانون مجازات اسلامی ایران است که از دید بسیاری از حقوق‌دانان، مجوزی برای «قتل‌های ناموسی» است.
طبق این مواد قانون، هرگاه مرد همسر خود را در حال زنا (برقراری رابطه جنسی) با مرد اجنبی مشاهده کند و علم به تمکین زن داشته باشد، می‌تواند در همان حال آنان را به قتل برساند. اگرچه طبق این قانون شوهر فقط در صورت محرز شدن «زناکار بودن زوجه» اجازه کشتن او را دارد، اما در بسیاری از موارد، قاتل با طرح این ادعا که همسرش را در مکانی عمومی یا خصوصی با مردی غریبه دیده و از خیانتکار بودن او مطمئن شده، از قصاص و حتی حبس طولانی‌مدت نجات یافته است.
بر اساس این قوانین، در مواردی که قاتل پدر یا جد پدری دختر باشد نیز از قصاص معاف می‌شود و در ادامه، درصورت رضایت مادر، احکام حبس به کمترین حد خود کاهش می‌یابد.
همچنین، در دهه‌های اخیر، در شمار زیادی از پرونده‌های قتل‌هایی که برادر یا حتی عمو و پسرعمو مرتکب شده است، قضات با تکیه بر همین قوانین، از صدور حکم اشد مجازات علیه قاتلان صرف‌نظر کرده‌اند.
فعالان حقوق بشر و مددکاران اجتماعی معتقدند که ادامه مجازات غیرانسانی اعدام و قصاص در ایران که دهه‌هاست در اکثر کشورهای جهان کنار گذاشته شده است، باعث می‌شود در چنین پرونده‌هایی، وکلای جان‌باختگان یا اعضای خانواده مقتول راضی به اعدام قاتل نشوند. همین امر زمینه‌ساز رهایی فرد مجرم از دیگر مجازات‌های سنگین مانند حبس ابد می‌شود.
پیش از این، ایندیپندنت فارسی در روزهای ۱۵ و ۱۶ اردیبهشت سال جاری در گزارش‌هایی اختصاصی، خبر از وقوع سه قتل خانوادگی با انگیزه «ناموسی» در توابع شهرستان کوهدشت در استان لرستان داده بود. ستایش منصوری ۱۶ ساله، فرشته منصوری ۱۹ ساله، و معصومه مهکی ۲۹ ساله قربانیان آن جنایت‌ها بودند.
