روزنامه اعتماد در گزارشی تحقیقی درباره وضعیت سوخت‌بران در استان سیستان و بلوچستان، نوشت سال ۱۴۰۱ خودروی ۱۷۰ سوخت‌بر هنگام سوخت‌کشی در جاده‌های اطراف ایرانشهر و سرباز منفجر شد و ۱۶۸ نفر کشته شدند. از ۱۷۰ سوخت‌بر آسیب‌دیده، ۱۴۷ نفرشان همسر و فرزند داشتند و نان‌آور خانواده بودند.

سوخت‌برها در این منطقه، هفته‌ای یک یا دو مرتبه حدود ۶۰۰ کیلومتر در مسیرهای ناامن و کور منتهی به مرز پاکستان می‌رانند تا دو هزار و ۶۰۰ لیتر گازوئیل را که در نیسان‌هایشان بار زده‌اند، به دلالان پاکستانی بفروشند.

در هر نیسان دو نفر، سوخت‌بر و شاگردش، سوار می‌شوند. بیشتر سوخت‌برها کمتر از ۳۰ سال دارند و شاگردان هم نوجوانانی‌اند که حتی پایشان به پدال گاز و ترمز نمی‌رسد و نقشه جاده‌های مرگ را بلد نیستند، اما در ازای مزدی ناچیز باید ماهی چند بار با سوخت‌بر همراه شوند، بار را سالم به مقصد برسانند و زنده بازگردند. هر سوخت‌بر نیز دست‌کم مخارج دو خانواده‌ را تامین می‌کند.

براساس این گزارش، سال گذشته به‌طور میانگین هر هفته چهار نیسان سوخت‌کش در جاده‌های خروجی ایرانشهر منفجر شدند. وقتی خبر انفجار یک نیسان سوخت‌کش به گوش مردم ایرانشهر می‌رسد، همه می‌دانند که حکایت سوختن فقط دو نفر نیست؛ با سوختن یک سوخت‌بر، حداقل ۱۰ نفر نان‌آورشان را از دست می‌دهند.

بیمارستان خاتم در شهرستان ایرانشهر بالاترین آمار جراحی‌های سوختگی، معلولیت، قطع عضو و فلج به‌دلیل شدت سوختگی را در کشور دارد. تمام سوخت‌برهای آتش‌گرفته در جاده‌های اطراف شهرستان‌های ایرانشهر، سرباز، قصر قند، دشتیاری، چابهار و نیک‌شهر تا مرز پاکستان، به این بیمارستان منتقل می‌شوند، چون تا شعاع ۴۰۰ کیلومتر دورتر از ایرانشهر و تا مرز پاکستان، غیر از ۱۰ تخت سوختگی و سه اتاق جراحی بیمارستان خاتم، هیچ امکان و تجهیزاتی برای مداوای سوخت‌بر‌های سوخته وجود ندارد.

بیشترین جراحی‌های پلاستیک هم در بیمارستان خاتم برای سوخت‌برهایی انجام می‌شود که حوالی شهرستان سرباز در انفجار و آتش سوخته‌اند. در نوار جنوبی منطقه، ۵۰ یا ۱۰۰ کیلومتر قبل از فنس‌کشی مرزی، معبرها و بیراهه‌های سوخت‌کشی چنان ناامن است که زنده ماندن سوخت‌برها در این محورها، در مقیاس ثانیه‌ها تعریف می‌شود.

سوخت‌بران اگر از جاده‌های ناامن و خطرناک نیز عبور کنند، همواره با خطر تیراندازی ماموران مرزی سپاه پاسداران و انفجار خودروهایشان مواجه‌اند. گزارش‌های رسانه‌ها و فعالان بلوچ نشان می‌دهد که هر هفته شماری از سوخت‌بران با تیراندازی ماموران کشته یا مجروح می‌شوند.

در یکی از آخرین خبرها، خبرگزاری حال‌وش، روز چهارشنبه ۲۴ خرداد، گزارش داد چهار سوخت‌بر بلوچ ازجمله یک کودک ۱۵ ساله براثر شلیک نیروهای نظامی و واژگونی و آتش‌سوزی خودرو در محور خور-جندق در شهرستان خور از توابع استان اصفهان، جان خود را از دست دادند و دو نفر نیز زخمی شدند.

بی‌اعتنایی مسئولان جمهوری اسلامی به گستردگی فقر در سیستان و بلوچستان و نبود فرصت‌های شغلی، شهروندان را وادار کرده است که به شغل کاذب و پرخطر سوخت‌بری روی آورند.

شمار زیادی از سوخت‌بران حتی خودرو ندارند و به‌ناچار گالن‌های حاوی سوخت را بر دوش خود حمل می‌کنند. با این حال، آنان نیز مانند کول‌بران کردستان در بسیاری مواقع ناچارند بخشی از درآمد اندک خود را به ماموران مرزی جمهوری اسلامی ایران باج بدهند.