وزارت خارجه آمریکا روز جمعه ۹ تیرماه (۳۰ ژوئن)، بخشی از «گزارش خروج آمریکا از افغانستان» را منتشر کرد. در این گزارش، تصمیم‌های جو بایدن و دونالد ترامپ، هر دو روسای‌جمهوری آمریکا، در مورد خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان و عواقب آن مورد انتقاد قرار گرفته است.
وزارت خارجه آمریکا در این گزارش گفت که تصمیم هردو رئیس‌جمهوری در مورد خروج از افغانستان، «عواقب جدی برای دوام و امنیت دولت سابق افغانستان که تحت حمایت آمریکا بود»، داشته است.
در این گزارش حتی از آنتونی بلینکن، وزیر خارجه کنونی، نیز بدون اینکه نامی از او برده شده باشد، انتقاد شده است. این انتقاد شامل ناکامی او در گسترش گروه ویژه مدیریت بحران همزمان با پیشروی طالبان به سمت کابل در اوت ۲۰۲۱ و نیز «فقدان یک دیپلمات ارشد برای نظارت بر همه عناصر واکنش به بحران» می‌شود.
در این گزارش آمده است: «انتخاب یک مدیر طبقه هفتم، می‌توانست هماهنگی بین خطوط مختلف واکنشی را بهبود بخشد.»
منظور از مدیر طبقه هفتم، شخص وزیر خارجه است که دفتر او در طبقه هفتم ساختمان وزارت خارجه قرار دارد.
خروج آمریکا از افغانستان و عواقب فاجعه‌بار آن، از جمله سقوط یکباره دولت جمهوری تحت حمایت آمریکا، به قدرت رسیدن طالبان، فرار صدها هزار نفر از کشور و فاجعه هجوم مردم به فرودگاه کابل که فرصت را برای حمله انتحاری مرگبار داعش فراهم کرد، ناکامی آمریکا را به‌دلیل تصمیمش به خروج از افغانستان به جهان نشان داد. در این گزارش نیز به همین جزئیات اشاره شده و هر دو رئیس‌جمهوری قبلی و فعلی آمریکا بابت این تصمیم مورد انتقاد قرار گرفته‌اند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
تصمیم به خروج آمریکا از افغانستان و طرح توافقنامه صلح با طالبان، در زمان حکومت دونالد ترامپ گرفته شد، اما در زمان ریاست‌جمهوری جو بایدن به اجرا گذاشته شد.
کاخ سفید، در واکنش به گزارش وزارت خارجه از تصمیم بایدن طرفداری کرد. کارین ژان پیر، سخنگوی کاخ سفید، به رسانه‌ها گفت: «او باید تصمیم می‌گرفت. او گفت که ایالات متحده «میلیاردها دلار برای جنگی که پایانی برای آن متصور نیست» خرج کرده بود و او می‌خواست آن را متوقف کند، می‌خواست به آن پایان دهد.»
در همین حال، استیون چونگ، سخنگوی ترامپ، نیز در ایمیلی نوشت: «تنها یک نفر مسئول خروج فاجعه‌بار از افغانستان است و آن، جو بایدن است.»
پیش از این، کاخ سفید نیز گزارش در مورد خروج آمریکا از افغانستان را منتشر کرده بود که گفته می‌شود به کمک همین گزارش وزارت خارجه و وزارت دفاع (پنتاگون) تهیه شده بود. اما در این گزارش به نکات انتقادی از بایدن اشاره نشده بود و علت هرج و مرج در خروج و تخلیه نیروهای آمریکایی، فقدان برنامه‌ریزی و کاهش نیروها به دستور ترامپ پس از توافق سال ۲۰۲۰ با طالبان برای خروج نیروهای آمریکایی عنوان شده بود.
همزمان با خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان از ۱۵ تا ۳۰ اوت ۲۰۲۱، حدود ۱۲۵ هزار نفر از جمله نزدیک به ۶ هزار آمریکایی قبل از خروج آخرین سربازان آمریکایی، از افغانستان خارج شدند. بیشتر این افراد کسانی بودند که با دفاتر مربوط به آمریکا یا دیگر کشورهای غربی کار کرده بودند و از ترس انتقام‌جویی طالبان، تلاش می‌کردند از افغانستان خارج شوند.
گزارش وزارت خارجه آمریکا نشان می‌دهد که دولت ترامپ و بایدن، هر دو در مورد خروج از افغانستان، به سناریوهای بد فکر نکرده بودند و برنامه مشخصی به‌عنوان برنامه دوم یا طرح جایگزین در صورت بدتر شدن اوضاع نداشتند. در این گزارش آمده است: «در هر دو دولت، در سطح ارشد به اندازه کافی بدترین سناریوها و اینکه چقدر سریع ممکن است دنبال شوند، وجود نداشت.»
اما سخنگوی کاخ سفید این ادعا را رد کرد و به گزارش کاخ سفید اشاره کرد که نشان می‌دهد جلسات گسترده و تمرین‌هایی برای بررسی سناریوهای تخلیه به‌عنوان بخشی از فرآیند برنامه‌ریزی، وجود داشته است.
در این گزارش حتی ادعا شد که مقام‌های ارشد دولت بایدن نتوانستند «تصمیم روشنی در مورد جان افغان‌های در معرض خطر» در زمان تخلیه بگیرند و همچنین تعیین نکرده بودند که مهاجران افغان به کجا منتقل شوند.
یافته‌های گزارش‌های متعدد نشان می‌دهند که گروه ویژه واکنش به بحران افغانستان، درست همزمان با شروع برنامه تخلیه و وضعیت سراسیمه کابل، شروع شد؛ یعنی خیلی دیرتر از آنچه باید از قبل برنامه‌ریزی می‌شد و آماده عملیات می‌بود. در این گزارش نیز آمده است که «ساختار پیچیده گروه ویژه که با شروع تخلیه ایجاد شد، برای بسیاری از شرکت‌کنندگان گیج‌کننده بود و مدیریت کردن و ارتباطات بین خطوط مختلف مشکل‌ساز بود».
وزارت خارجه آمریکا در حالی این گزارش را منتشر کرد که دو روز پیش، مایکل مک‌کال، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا، در یک نامه، آنتونی بلینکن را تهدید کرد که اگر محتویات این گزارش را تا ۱۴ ژوئیه در دسترس این کمیته قرار ندهد، او را به مجلس احضار خواهد کرد. البته اکنون وزارت خارجه فقط ۲۴ صفحه از گزارش ۸۵ صفحه‌ای را منتشر کرده است و در این صفحات بخش‌های درجه‌بندی‌نشده یا غیرمحرمانه گزارش قرار دارند. این در حالی است که رئیس کمیته روابط خارجی، از بلینکن خواسته بود که جزئیات پشت صحنه این گزارش را در اختیار مجلس قرار دهد و از پیش‌نویس بدون ویرایش آن رونمایی کند.
