ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، این هفته با حضور در نشست سازمان همکاری شانگهای، در نخستین نشست چندجانبه و بین‌المللی شرکت خواهد داشت که پس از پشت سر گذاشتن شورش مسلحانه گروه واگنر برگزار می‌شود.
رهبران سازمان همکاری شانگهای سه‌شنبه، چهارم ژوئیه (۱۳ تیر)، در جلسه‌ای مجازی شرکت خواهند کرد. سازمان همکاری شانگهای، یک گروه همکاری امنیتی است که با ابتکار روسیه و چین بنیان نهاده شد تا با کنار هم قرار دادن کشورهایی از شرق آسیا تا اقیانوس هند، مقابل اتحاد کشورهای غربی قرار گیرد.
هند که ۲۰۱۷ به عضویت سازمان همکاری شانگهای درآمد، امسال میزبان نشست سالانه آن است و این میزبانی، تازه‌ترین راه پیش روی نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، تا نفوذ روزافزون جهانی کشورش را به نمایش بگذارد.
این گروه تاکنون بر مواردی نظیر تعمیق همکاری‌های امنیتی و اقتصادی، مبارزه با تروریسم و قاچاق مواد مخدر، مقابله با تغییرات آب‌و‌هوایی و وضعیت افغانستان پس از تسلط طالبان در ۲۰۲۱، متمرکز بوده است.
در زمان دیدار وزیران خارجه در هند در ماه گذشته میلادی، جنگ روسیه در اوکراین چندان موضوع صحبت‌های آنان نبود، اما به گفته تحلیلگران، دشواری‌‌های کشورهای در حال توسعه برای تامین امنیت خوراک و سوخت، کماکان از نگرانی‌های عمده این گروه است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
نشست سازمان همکاری شانگهای این بار برای مسکو اهمیت زیادی دارد و کرملین مشتاق است که از طریق آن، به غرب نشان دهد که در منزوی کردن روسیه شکست خورده است.
سازمان همکاری شانگهای متشکل از هشت عضو، شامل چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، هند و پاکستان است. پاکستان در ۲۰۱۷ به عضویت آن درآمد، و عضویت جمهوری اسلامی ایران در این نهاد نیز سه‌شنبه اعلام خواهد شد. بلاروس نیز در صف عضویت است.
خبرگزاری اسوشیتدپرس به نقل از تحلیلگران نوشته است که سازمان همکاری شانگهای از معدود فرصت‌های پوتین در سطح جهانی برای نشان دادن قدرت و اعتبار خود است، و پوتین می‌خواهد به شرکایش اطمینان دهد که کماکان در راس امور است و چالش‌ها یکسره رفع شده است.
برای شخص پوتین، این اجلاس فرصتی است تا نشان دهد که پس از شورش کوتاه‌مدت یوگنی پریگوژین، فرمانده گروه شبه‌نظامیان مزدور واگنر، کنترل اوضاع را کماکان در اختیار دارد.
هیچ یک از کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، روسیه را در قطعنامه‌های سازمان ملل محکوم نکرده‌اند و همواره رای ممتنع داده‌اند. چین نماینده‌ای را برای میانجیگری میان روسیه و اوکراین تعیین کرده است، و هند نیز بارها خواستار حل مسالمت‌آمیز درگیری‌های آنان شده است.
نشست قبلی سازمان همکاری شانگهای به شکل حضوری در سمرقند ازبکستان برگزار شده بود و پوتین در آنجا در کنار رهبران سایر کشورهای عضو عکس یادگاری گرفت. هند پیش‌تر در ماه مه اعلام کرد که نشست کنونی را مجازی برگزار خواهد کرد.
مودی دو هفته پیش در سفر به واشنگتن مورد استقبال گرم جو بایدن، رئیس جمهوری آمریکا، قرار گرفت و میزبانی بلافاصله از ولادیمیر پوتین و شی جین‌پینگ، رهبران روسیه و چین، که روابطشان با واشنگتن متلاطم است، ظاهر مطلوبی برای هند ندارد.
رابطه هند با مسکو در طول جنگ اوکراین مستحكم بوده و مقادیر بی‌سابقه‌ای از نفت خام روسیه را خریده است. هند در تامین ۶۰ درصد از تجهیزات دفاعی خود به مسکو متکی است. در عین حال، آمریکا و متحدانش، هند را وزنه‌ای متوازن‌‌کننده در بلندپروازی‌های روزافزون چین می‌دانند.
اولویت اصلی هند در نشست پیمان شانگهای، ایجاد توازن در روابط خود با غرب و شرق، و نیز بستری برای دهلی‌نو است تا روابط را با آسیای میانه بهبود بخشد. هند در سپتامبر نیز میزبان اجلاس سران گروه ۲۰ خواهد بود.
ناظران می‌گویند که دهلی‌نو در جریان میزبانی اجلاس سازمان همکاری شانگهای جویای تامین منافع خود خواهد بود و احتمالا در اشاره‌ای غیرمستقیم به پاکستان، بر لزوم مبارزه با آنچه «تروریسم فرامرزی» می‌خواند، تاکید خواهد کرد. هند، پاکستان را به تسلیح و آموزش شورشیانی متهم می‌کند که برای استقلال کشمیر تحت کنترل هند یا ادغام آن در پاکستان، می‌جنگند.
همچنین، هند ممکن است بر لزوم احترام به تمامیت ارضی و حاکمیت تاکید کند؛ اتهامی که اغلب متوجه رقیب دیگرش، چین، است، زیرا هند و چین در بن‌بستی سه ساله درگیر شده‌اند و هر یک هزاران سرباز در امتداد خط مرزی ناحیه‌ای که محل مناقشه دو کشور است، در منطقه شرقی لاداخ مستقر کرده‌اند.
تحلیلگران همچنین می‌گویند که چین که می‌خواهد به مثابه قدرتی جهانی خودنمایی کند، در حال تبدیل شدن به یک بازیگر مسلط در مجامعی چون سازمان همکاری شانگهای است که علاقه کشورهایی چون ترکیه، میانمار و افغانستان نیز به عضویت در آن افزایش یافته است.
تحلیلگران معتقدند که محدودیت سازمان همکاری شانگهای، تلاش چین و روسیه برای تبدیل آن به نهادی در برابر غرب است، و این با سیاست خارجی مستقل هند همخوانی ندارد.
سازمان همکاری شانگهای همچنین می‌تواند در درازمدت برای واشنگتن و متحدانش چالش‌برانگیز باشد.
برای کشورهایی که دل خوشی از غرب و سیاست‌های خارجی آن ندارند، سازمان همکاری شانگهای، عمدتا به دلیل نقش روسیه و چین، جایگزین خوشایندی است.
