مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران با انتشار بیانیه‌ای، صدور «احکام تحقیرآمیز و نامتناسب» برای زنان در ایران به دلایل مرتبط با حجاب اجباری و در عین حال بازگشت گشت‌‌ ارشاد به خیابان‌ها را محکوم کرد.

این نهاد حقوق بشری ضمن محکوم کردن تشدید برخوردها با زنان ایرانی، کرامت، حقوق و آینده میلیون‌ها زن ایرانی را در خطر ارزیابی کرد. در بخشی از این بیانیه آمده است: «اگرچه جمهوری اسلامی از ماه‌ها پیش به دلیل زیر پا گذاشتن حقوق انسانی زنان در ایران در داخل و خارج محکوم می‌شود، این هفته سرتیپ دوم محمدسعید منتظرالمهدی، سخنگوی فراجا، هم از استقرار گشت‌های خودرویی و پیاده پلیس در سراسر ایران با هدف برخورد با آنچه پوشش نامتعارف عنوان کرد، خبر داد و طرح چالش حجاب را معرفی کرد. زمان انتشار این خبر به دلیل هم‌زمانی نزدیک با سالگرد دستگیری و جان باختن مهسا (ژینا) امینی قابل‌توجه است.»

فعالان حقوق بشر با صدور این بیانیه یادآوری کردند که با بازگشت دوباره گشت‌ ارشاد از حدود یک هفته قبل، چندین زن در ایران به دلیل رعایت نکردن حجاب موردتایید حکومت احکام تحقیرآمیزی دریافت کرده‌اند و به نظر می‌رسد که این روند سازمان‌یافته باشد.

آن‌ها تاکید کردند که جمهوری اسلامی با تکیه بر قوانین حجاب اجباری، بر تحقیر زنان تمرکز کرده و امیدوار است با اعمال فشار از طریق تحقیر به جای حبس، در کنار پیشبرد مطالباتش، پیامدهای سیاسی این برخوردها در جامعه بین‌الملل را هم به حداقل برساند.

دادگاه‌ها در ایران صدور مجازات‌های جایگزین حبس را برای مخالفان حجاب اجباری آغاز کرده‌اند که این مجازات‌های جایگزین تاکنون عبارت‌ بوده‌اند از: جریمه نقدی، حکم به معالجه بیماری روانی متهم، ارائه خدمات نظافتی عام‌المنفعه و محرومیت‌های زنان از فعالیت‌های شغلی. این دادگاه‌ها رعایت نکردن پوشش موردتایید حکومت را نشانه‌ بیماری روانی قلمداد کرده و درمان این بیماری‌های ساختگی را برای افراد بی‌حجاب الزامی کرده‌اند.

با توجه به سختگیری‌های شدیدتر در ایران درباره موضوع حجاب، در بیانیه مجموعه فعالان حقوق بشر تاکید شده است: «بازگرداندن پلیس اخلاق ایران به‌شدت نگران‌کننده است و زنگ هشدار را درباره عواقب بالقوه شدید آن برای زنان در ایران به صدا درمی‌آورد. این حرکت نشان‌دهنده قهقرای بیشتر در زمینه حقوق جنسیتی و آزادی‌های فردی است. چنین اقدام‌هایی می‌تواند به طور نامتناسبی بر زنان تاثیر بگذارد و استقلال آن‌ها را محدود کند و همین‌طور فرصت‌ آن‌ها را برای تحصیل، کار و مشارکت در زندگی اجتماعی محدود کند.»

این تشکل معتقد است احیای گشت‌ ارشاد نابرابری جنسیتی را تشدید و حقوق اولیه و حیثیت زنان را تضییع می‌کند. از این رو، صدور احکام ناعادلانه و نامتناسب برای زنان باید فورا لغو شود و ایران باید ضمن توجه فوری به درخواست‌های چند ماهه فعالان و جامعه بین‌المللی، حقوق زنان و دختران را در قوانین و در عمل، تضمین کند.

با شروع دوباره فعالیت‌های گشت ارشاد و برخورد با زنان حواشی بسیاری حتی در داخل ارکان نظام ایجاد شده است. برخی مخالف راه‌اندازی دوباره گشت ارشادند و آن را حاصل بی‌فکری پلیس می‌دانند و برخی دیگر از آن حمایت کرده‌اند. البته حمایت‌ها از فعالیت دوباره این گشت‌ها که مسئولان پلیس و قوه قضائیه تاکید دارند به منظور کم شدن حساسیت‌ها، برای آن‌ها از نام «گشت ارشاد» استفاده نشود، هم دوپهلو است.

پلیس اعلام می‌کند که طبق قانون این کار را انجام می‌دهد اما برخی می‌گویند که این کار نتیجه تعامل قوه قضاییه و دولت با وزارت کشور است. سخنگوی قوه قضاییه چندی پیش با بیان اینکه «طبق دستور ریاست قوه قضاییه به دادستان کل کشور، دادستان‌های سراسر کشور ماموریت یافتند وظیفه ضابطی در اعمال قوانین در حوزه ‌حجاب و عفاف را متذکر شوند» عملا به آتش‌به‌اختیاری دادستان‌ها در استان‌های مختلف دستور داد. اما اعتماد آنلاین در گزارشی به این موضوع پرداخت که گشت حجاب با دستور مستقیم رئیسی عملیاتی شده است.

هم‌میهن روز چهارشنبه در گزارشی میدانی به گشت‌های تازه پلیس اشاره کرد و نوشت: «مامورها به زنان بدون حجاب اعلام می‎‌‌‌کردند که اگر سه‌ بار از فرد بی‌حجاب عکس گرفته شود، برایش پرونده قضایی تشکیل می‌شود و دیگر آن فرد نمی‌تواند در مکان‌های دولتی شاغل باشد. بر اساس این گزارش، یکی از ماموران زن پلیس در جواب اعتراض یکی از شهروندان می‌گوید: نمی‌توان جلو غریزه مردان را گرفت، بنابراین باید قانون حجاب را رعایت کرد.»

هم‌زمان در رسانه‌های اجتماعی تصاویر متفاوتی از درگیری‌ زنان ایرانی با ماموران پلیس منتشر می‌شود که در آن‌ها، زنان با پوشش اختیاری ضمن مقاومت در برابر ماموران به تذکرات آنان بی‌توجهی می‌کنند.