براساس داده‌هایی که اخیرا منتشر شد، ایران در صدر فهرست کشورهایی قرار گرفته که در نیمه اول سال جاری، بیشترین محدودیت‌ را در استفاده از اینترنت اعمال کرده است. به‌رغم اینکه ایران یکی از کشورهایی بود که در دهه ۹۰ به استفاده از اینترنت در ساختار اقتصادی اهمیت بسیاری می‌داد،‌ اما حکومت این کشور به‌مرور درقبال استفاده شهروندان از آن، نارضایتی نشان داد. شاید بتوان گفت اعتراضات ضد‌حکومتی که از فضای مجازی استفاده می‌کند، محرک اصلی بسیاری از سیاست‌ها برای اعمال محدودیت در استفاده از اینترنت است.

البته سیاست‌های اعمال محدودیت بر اینترنت شامل بخش‌های مختلفی است که ازجمله می‌توان به توقف موقت سرویس‌دهی به‌منظور جلوگیری از دیدارها و برنامه‌ریزی‌های فعالان برای تظاهرات اشاره کرد. به همین دلیل، محدودیت‌های اینترنتی در جریان ناآرامی‌های سیاسی مانند اعتراضات، انتخابات یا در هنگام هرگونه درگیری نظامی و مسلحانه، افزایش می‌یابد.

ازآنجا که دولت ایران اینترنت را به‌عنوان وسیله‌ای مهم برای بهبود وضعیت اقتصادی، به‌ویژه بازسازی زیرساخت‌های کشور پس از جنگ عراق و ایران می‌دانست، در اوایل دهه ۱۹۹۰، اینترنت را وارد کشور کرد. با آغاز هزاره سوم، جامعه جهانی با اینترنت به‌عنوان ابزاری مهم در چارچوب جهانی‌‌شدن برخورد کرد تا جهان را به یک دهکده کوچک و باز تبدیل کند. این امر باعث شد اینترنت به یکی از ابزارهای انتقال اطلاعات از داخل کشورها به جهان تبدیل شود و درعین‌حال، از آن به‌عنوان ابزاری برای آزادی و گشایش استفاده شود. درنتیجه، این ویژگی جدید اینترنت حکومت‌های مستبد جهان را در معرض تهدید قرار داد.

هرچند دولت ایران در آن زمان، با اینترنت به‌عنوان تهدید برخورد نکرد، اما با گذشت زمان متوجه شد که اینترنت به مهم‌ترین منبع تهدید تبدیل شده است، چه استفاده آن به‌‌دست جوانان در داخل کشور و چه تهدیدهایی که منبع آن اسرائيل و ایالات متحده بود. ازاین‌رو حکومت ایران برای ایمن‌سازی فضای مجازی به اتخاذ سیاست‌هایی روی آورد که اینترنت را محدود کند، البته نه به اندازه امروز. در سال ۱۹۹۹ و به‌دنبال شروع ناآرامی‌های سیاسی و اعتراضات دانشجویان، حکومت ایران محدودیت‌های اینترنت را افزایش داد، اما همچنان به استفاده از اینترنت به‌عنوان ابزاری موثر در رشد اقتصادی ادامه داد، به‌ویژه اینکه اینترنت نمایانگر عصر طلایی برای بهبود اقتصاد کشور و استفاده شهروندان از آن به‌عنوان بهترین وسیله ارتباط‌ جمعی بود.

در اوایل دهه ۲۰۰۰ و با رفتن به سمت اعمال سیاست‌های امنیتی که اینترنت را مرتبط با حوزه امنیت ملی در داخل و خارج از کشور می‌دانست، مفاهیم امنیت ملی مرتبط با اینترنت در ایران دستخوش تغییر شد و حکومت ایران قوانین مربوط به جرایم سایبری را معرفی کرد و ابزارهای محدودیت در استفاده از آن را چنان گسترش داد که به کاهش شدید سرعت اینترنت منجر شد.

در سال ۲۰۱۰ و به‌دنبال حمله ویروس استاکس‌نت که واشنگتن و اسرائیل برای حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران به‌منظور توقف غنی‌سازی اورانیوم ترتیب داده بودند، جمهوری اسلامی شروع به توسعه قابلیت‌های سایبری خود کرد و حملات مشابهی علیه مخالفانش در داخل و خارج از کشور انجام داد. ایران حملاتی سایبری علیه پایگاه‌های اینترنتی موسسات مالی بین‌المللی مخالف با برنامه هسته‌ای‌اش انجام داد و با اینترنت به‌عنوان ابزاری برای جنگ الکترونیک غیرمتعارف برخورد کرد.

سپاه پاسداران با تاسیس ارتش الکترونیکی، حمله به پایگاه‌های خبری و سایت‌های اپوزیسیون ایرانی در خارج را آغاز کرد و با ایجاد حساب‌های کاربری جعلی، افکار عمومی را علیه مخالفان حکومت ایران، سازمان‌های حقوق بشر و مقام‌های آمریکایی برانگیخت و سرورهای اینترنتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را نیز هدف قرار داد.

البته با گذشت زمان، حکومت ایران کنترل خود را بر حوزه اینترنت گسترش می‌دهد و هر قدر میزان تنش‌های داخلی را بیشتر احساس کند، محدودیت‌های اینترنتی را افزایش می‌دهد، به‌ویژه اینکه نسل جدید یا آنچه به نام نسل زد شناخته می‌شود، پیوسته با اینترنت سروکار دارد و به آزادی و باز بودن فضای عمومی اشتیاق بیشتری دارد. افزون بر این، حکومت ایران همواره از احتمال راه‌اندازی کارزار جهانی همبستگی با اعتراضات داخلی ابراز نگرانی می‌کند. درنتیجه و با توجه نکات فوق، می‌توان گفت که ایران همچنان در صدر فهرست‌ کشورهایی باقی خواهد ماند که فضای اینترنت را به‌شدت کنترل می‌کنند.