در حالی که بریتانیا برای تصویب قانونی تلاش می‌کند که رمزگذاری سرتاسری را تهدید می‌کند، واتس‌‌اپ مستندی در پیوند با نقش این اپلیکشین در فرار یک تیم فوتبال دخترانه از دست طالبان منتشر کرده است.

دولت بریتانیا لایحه «امنیت آنلاین» را تهیه کرده و قرار است به پارلمان آن کشور بفرستد. این طرح دولت بریتانیا برای نظارت بر پورنوگرافی و مقابله با سوء‌استفاده آنلاین از نوجوانان تهیه شده است.

اما شرکت‌های فناوری، از ویکی‌پدیا گرفته تا سیگنال، می‌گویند که لایحه «امنیت آنلاین» به‌جای امن‌تر کردن فضای اینترنت، در واقع آزادی بیان را از بین می‌برد. واتس‌اپ نیز به این لایحه انتقاد کرده است. واتس‌اپ محبوب‌ترین اپلیکیشن موبایل در بریتانیا است که برای بسیاری‌، در عمل تنها گزینه ارتباطی است. واتس‌اپ این لایحه را تهدیدی برای رمزگذاری سراسری در پیام‌رسانی توصیف کرده است.

واتس‌اپ برای متقاعد کردن سیاستمداران به بازنویسی لایحه «امنیت آنلاین» در عرصه حریم خصوصی، بریتانیا را با ایران- یکی از سرکوبگرترین رژیم‌های جهان- مقایسه کرده است.

واتس‌اپ هشدار داده است که در صورت تصویب شدن این لایحه، دسترسی کاربران بریتانیا به این اپلیکیشن را قطع خواهد کرد. 

واتس‌اپ فیلم کوتاهی منتشر کرده است که نشان می‌دهد دو سال پیش، چگونه گروهی از فوتبالیست‌های نوجوان افغان برای هماهنگ کردن فرارشان از زیر سلطه‌ طالبان، پس از خروج دستپاچه و آشفته نیروهای آمریکایی از افغانستان، از این اپلیکیشن استفاده کردند. در آن زمان این نگرانی وجود داشت که علاوه بر فعالان حقوق زن، بازیکنان زن فوتبال نیز به‌دلیل شرکت در ورزشی که رژیم طالبان آن را غیراسلامی می‌دانست مورد هدف قرار گیرند.

این مستند کوتاه با این هدف تهیه شده است که نشان دهد فقط مجرمان نیستند که از واتس‌اپ در برقراری ارتباط خصوصی استفاده می‌کنند. ویکتوریا گراند، معاون امور جهانی واتس‌اپ، می‌گوید:«ما این مستند را برای کمک به افزایش آگاهی در مورد مسائل امنیتی خاصی که زنان با آن مواجه‌اند و نیز به این دلیل تهیه کردیم که نشان دهیم چگونه ارتباطات خصوصی به همه، در هر کجای دنیا که هستند، امکان می‌دهد آزادانه صحبت کنند.» 

لایحه امنیت آنلاین رمزگذاری را از بین نمی‌برد. اما پیش‌نویس فعلی این لایحه به تنظیم‌کننده ارتباطات در بریتانیا این قدرت را می‌دهد که پلتفرم‌ها را وادار کند که پیام‌های خصوصی مربوط به موارد آزار جنسی کودکان را، که بدون استثنا رمزگذاری‌شده‌اند، مرور کنند. 

بریتانیا تنها کشوری نیست که اکنون درباره نحوه اصلاح روش رمزگذاری بحث می‌کند. کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز در حال مذاکره درباره پیشنهاد مشابهی‌اند. ویکتوریا گراند، معاون امور جهانی واتس‌اپ، می‌گوید: «تهدید به رمزگذاری بیشتر از هر زمان دیگری در تاریخ است.» 

فیلم ۳۰ دقیقه‌ای واتس‌اپ اعضای تیم فوتبال دختران زیر ۱۵ سال افغانستان و پیام‌های وحشت‌زده آن‌ها از خروج نیروهای آمریکایی و سلطه طالبان بر کابل را نشان می‌دهد. 

یکی از اعضای تیم نوشت: «از پیامک استفاده نکنید.» یکی دیگر گفت: «شنیده‌ام که طالبان سیم‌کارت‌ها را هک می‌کنند.» فاطمه، بازیکن فوتبال، در مقابل دوربین می‌گوید: «ترس من از این بود که طالبان در خانه‌ام به دنبالم بیایند و مرا درجا بکشند.» 

توانایی طالبان در رهگیری پیام‌ها چه در آن زمان و چه اکنون نامشخص است. اما اگر گروه طالبان اختیار شرکت‌های مخابراتی محلی را در دست بگیرد، از نظر فنی می‌تواند هر چیزی را که از طریق پیامک ارسال می‌شود بخواند. از آنجا که پیام‌های واتس‌اپ رمزگذاری شده‌ است، محتوای دقیق پیام را فقط فرستنده و گیرنده می‌تواند بخواند.

در این مستند واتس‌اپ، فرخنده محتاج، مربی تیم دختران افغان، یک فوتبالیست افغان مقیم کانادا، در گفت‌وگوی گروهی معرفی می‌شود. خانم محتاج داوطلب شده بود تا به این تیم کمک کند از افغانستان خارج شود. 

این فیلم نشان می‌دهد که بازیکنان مدارک مورد نیاز خانم محتاج را برای هماهنگی خروجشان از کشور می‌فرستند و از طریق واتس‌اپ مکان مورد نظر برای خروج از افغانستان برای آن‌ها فرستاده می‌شود. پس از چند تلاش ناموفق برای خروج از کشور، نوجوانان مضطرب و خسته همراه با خانواده‌هایشان از کابل به شهر مزار شریف منتقل می‌روند. این گروه ۲۱ روز در یک خانه امن می‌ماند تا در نهایت، فرخنده محتاج امکان خروج آن‌ها با هواپیما به پرتغال را فراهم می‌سازد. پرتغال به این بازیکنان و خانواده‌هایشان امکان پناهندگی داده است و اکنون بسیاری از آن دختران به بازی فوتبال ادامه می‌دهند. 

این فیلم بسیاری از ویژگی‌های واتس‌اپ، از جمله قابلیت ارسال اسناد و مدارک و یادداشت‌های صوتی، را نشان می‌دهد. اما هیچ‌کس کلمه «رمزگذاری» را به زبان نمی‌آورد یا درباره قوانینی صحبت نمی‌کند که هزاران کیلومتر دورتر مورد بحث است. در عوض، پیام ضمنی فیلم این است که آن تیم در تبادل پیام در واتس‌اپ احساس امنیت کرد، زیرا پیام‌ها رمزگذاری شده بود. 

فرخنده محتاج ضمن اشاره به خروج دختران فوتبالیست می‌گوید: «در کل عملیات، اگر چیزی رهگیری می‌شد، جان [تیم و] اعضای خانواده آن‌ها به خطر می‌افتاد. علاوه بر ضرورت مخفی نگه‌ داشتن نقشه‌های فرار آن‌ها از دست طالبان، حفظ امنیت اسناد آن‌ها نیز ضروری بود.» 

او می‌گوید که با وجود تلاش هزاران تن که در پی تسلط طالبان در تلاش برای ترک افغانستان‌اند، سرقت هویت مشکلی واقعی بود.