به فاصله تنها یک ساعت از مرکز توریستی تل آویو - یک نوار ۱۳ کیلومتری - قلمروی است آلوده که بیش از ده سال است دو میلیون نفر در آن محصور شده اند.

سفر به نوار غزه زجرآور است: در یک طرف دیواری که آن را از دیگر مناطق جدا می‌کند، بارهای سوشی، مراکز خرید، پلاژ و شاهراه است و در سوی دیگر، کوره راه‌های خاکی زیر نظر پست‌های نگهبانی اسرائیل، از میان محله‌های نیمه ویران می‌گذرد. این راه‌ها سرانجام به یک ساحل کثیف ختم می‌شود که  آن هم غیرقابل دسترسی است.

پنج سال پیش سازمان ملل متحد پیش بینی کرد که اگر شرایط زندگی در نوار غزه تغییر نکند، این منطقه تا سال ۲۰۲۰ غیرقابل سکونت خواهد شد.

این هشدار با فرا رسیدن مهلت ضرب الاجل آن بارها وبارها تکرار شده است، اما واقعیت این است که غزه مدت‌هاست غیرقابل سکونت شده است. غزه  بمبی نیست که در هر لحظه منفجر شود؛ غزه یک انفجار آرام و کند است.

نوار غزه از سال ۲۰۰۷  که حماس – گروهی که خواهان مرگ اسرائيل بوده و ساکنان غیرنظامی آن را به طور منظم موشک باران می‌کند – قدرت را در این ناحیه در دست گرفت، توسط مصر و اسرائیل مسدود شده است. در ده سال گذشته، شاخه نظامی حماس همراه با گروه های متحدش از جمله جهاد اسلامی فلسطینیان، سه جنگ علیه اسرائیل به راه انداخته و به این کشور بهانه آن را داده که ادامه حصر غزه را توجیه کند. 

حصر ده ساله غزه چنان مصیبتی ببار آورده که مردم فراموش کرده‌اند که زمانی اسرائیلی‌ها برای نهار به آنجا می‌آمدند و ساکنان غزه به آسانی به اسرائیل رفت و آمد می‌کردند. 

 اوضاع برای مدت‌ها سخت ناخوشایند بوده، اما در طول یکسال و نیم گذشته، فوریت جدیدی در غزه شکل گرفته است.

از ماه مارس گذشته، هزاران فلسطینی به سوی حصار جداکننده اسرائیل راه‌پیمایی کرده و خواهان حق بازگشت به قلمرو نیاکانشان شده‌اند. صدها هزار فلسطینی در روز «نکبت» در ۱۴ ام ماه مه سال ۱۹۴۸ به زور از زادگاهشان رانده شدند و بدین ترتیب در همان سال ۱۹۴۸ راه  برای ایجاد کشور اسرائیل هموار شد.

به گفته سازمان بهداشت جهانی، در این راه پیمایی‌ها، سربازان اسرئیلی بیش از ۳۰۰ فلسطینی را کشته و ۳۵ هزار نفر دیگر را مجروح کردند. اسرائیل که احتمال دارد برای این حملات مورد تحقیق دادگاه کیفری بین المللی قرار گیرد، در دفاع از خود می‌گوید راه‌پیمایی فلسطینیان با مواد منفجره و دیگر ابزار آتش زا که فلسطینیان به آنسوی حصار پرتاب می‌کردند در معرض خطر قرار گرفته بود (کیلومترها از خاک اسرائیل به خاطر بمب‌های دستی متصل به بادکنک سوزانده شده است).

با وجود این، بیش از ۱۵۰ فلسطینی هم اکنون اعضای بدنشان را از دست داده و ۲۰۰ نفر دیگر هم در چند سال آینده از دست خواهند داد. مقامات بهداشتی می گویند بودجه ۶۸ میلیون دلاری که برای درمان مجروحین لازم است در اختیار آن‌ها گذاشته نمی شود. در غزه، مرکزی برای عرضه دست و پای مصنوعی به مجروحان وجود ندارد.

کسانی که بشدت مجروح شده اند باید برای درمان به خارج از نوار غزه سفر کنند، اما به گفته سازمان بهداشت جهانی درصد مجوزهایی که مقامات اسرائیل برای عبور مجروحین صادر می کند از ۹۲ درصد در سال ۲۰۱۲ به ۶۰ درصد کاهش یافته است. در آغاز اعتراض‌ها تنها به ۱۸ درصد از مجروحین اجازه عبور از حصار غزه برای درمان داده می شد که احتمالا به موارد نیاز برای قطع عضو در میان آن‌ها افزوده است.  

میزان جراحات فلسطینیان در جریان اعتراض‌ها سیستم درمانی نوار غزه را به زانو درآورد. همه هفته تعداد بیشتری مجروح به بیمارستان‌ها و مراکز درمانی مراجعه می‌کردند. بیمارستان‌ها ناچار شدند بخش‌های درمانی خود را تعطیل و قرار عمل‌های جراحی را لغو کنند (۹۰۰۰ نفر از ساکنان غزه در انتظار عمل جراحی غیرفوری هستند). برخی انبارهای دارو تا به آخر مصرف شده است (در حال حاضر، در بیمارستان های غزه حدود پنجاه درصد از داروهای لازم وجود ندارد). هرچند سازمان‌دهندگان اعتراض‌ها در این هفته گفتند موارد اعتراض را به ماهی یکبار تقلیل خواهند داد، اما در طی همین مدت خسارات غیرقابل جبرانی بر مردم وارد آمده است.  

بحران درمان با این واقعیت همراه شده که صدها پزشک و پرستار از نوار غزه گریخته‌اند و دستمزد کسانی که مانده‌اند به نصف تقلیل داده شده است. دستگاه رهبری فلسطین و حماس قادر به پرداخت کامل حقوق مردم نیستند.

در سال جاری، بیماران مبتلا به سرطان از بابت کمبود دارو بیشترین رنج را کشیده اند. ۶۳ در صد داروهای مورد نیاز آن ها و دستگاه ها درمان با اشعه، در غزه موجود نیست. 

اما مشکلات بهداشتی غزه به اینجا محدود نمی شود.

به گزارش سازمان بهداشت جهانی و نهاد غیردولتی «اکوپیس»، حدود ۹۷ درصد آب قابل دسترس در غزه، قابل آشامیدن نیست. تنها منبع طبیعی آب غزه چشمه‌ای است که آنقدر از آن استفاده شده که در حال از بین رفتن است.

غزه اخیرا سه دستگاه کوچک تبدیل آب شور به شیرین تعبیه کرده، اما این سه دستگاه توانایی تامین آب پاکیزه مورد نیاز ساکنان غزه را ندارند. مقامات غزه در صدد نصب دستگاه‌های بزرگتری هستند، اما کمبود برق و قطعات یدکی که باید مجوز ورود به غزه را داشته باشد، و نیز کمبود وجه مورد نیاز برای تکمیل این برنامه‌ها و پرداخت هزینه به کار انداختن‌اشان، کار تعبیه آن‌ها را به تعویق انداخته است.

یک پژوهشگر اداره آب فلسطینیان به من گفت حتی اگر غزه بتواند آب پاکیزه بیشتری تولید کند، سیستم لوله کشی و تانک‌های ذخیره آب چنان آلوده است که مردم همچنان به آب کثیف پناه خواهند برد.

در سال گذشته بهبود محدودی در برخی جنبه‌های زندگی در غزه از جمله جریان متناوب و غیر قابل اتکای برق منطقه صورت گرفته است. با وجود این مشکلات عظیم هنور پا برجاست: سیستم فاضلاب غزه، برای مثال، همچنان ناکارآمد بوده و نیمی از پلاژهای غزه را چنان آلوده کرده که نمی توان از آن استفاده کرد. شاخص بیکاری در میان جوانان به ۷۰ درصد رسیده و بحران بیماری‌های روانی که توجهی به آن نمی‌شود، ادامه دارد.

اما نوار غزه به گونه‌ای معجزه آسا با کمک نهادهای خیریه به کندی به زندگیش ادامه می دهد. مقامات سازمان بهداشت جهانی به من گفته‌اند تنها عاملی که از بروز یک اپیدمی در غزه جلوگیری میکند این است که این منطقه بیشترین میزان واکسیناسیون را در جهان دارد. برای مثال، اگر تنها چند مورد وبا وارد غزه شود، ساکنان غزه مثل برگ خزان به زمین خواهند ریخت. 

مقاومت شگفت انگیز مردم غزه در مقابل این شرایط وحشتناک را نباید شاهدی بر قابل زندگی بودن این منطقه تلقی کرد. این وضع قابل دوام نیست – باید برای آن راه حلی یافت.