در آستانه سالگرد جان‌باختن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد و آغاز خیزش سراسری علیه جمهوری اسلامی که هم‌زمان با آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌های ایران است، دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی جمهوری اسلامی و مدیران دانشگاه‌ها، از جمله در دانشگاه علامه، دانشگاه امیرکبیر، و دانشگاه علوم پزشکی زنجان،  احکام زندان و تعلیق از تحصیل برای شماری از دانشجویان صادر کردند.

افزایش فشار بر دانشجویان در حالی صورت می‌گیرد که در یک ماه اخیر، ده‌ها نفر از دانشجویان دانشگاه‌های ایران، از جمله در دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه تهران، دانشگاه خواجه نصیر، دانشگاه علم و صنعت، دانشگاه اصفهان، دانشگاه حکیم سبزواری، و دانشگاه هنر، ضمن اینکه «احضار تلفنی» شده‌اند، تهدید شده‌اند که نباید در اعتراض‌های احتمالی سالگرد خیزش سراسری شرکت کنند.

در همین ارتباط، شوراهای صنفی دانشجویان کشور روز چهارشنبه از «افزایش فشارها بر دانشجویان در آستانه سالگرد مهسا امینی» گزارش داد و افزود که فقط در دانشگاه زنجان «حکم بدوی دست‌کم ۲۰ دانشجوی دانشگاه علوم پزشکی زنجان که سال گذشته صادر شده بود طی هفته گذشته عینا تایید شده‌ است.»

احکام انضباطی تاییدشده شامل «یک تا ۴ ترم تعلیق و محرومیت تحصیلی» می‌شود. طبق این گزارش، «دانشجویان تهدید شده‌اند تا خبر این محکومیت‌ها نباید رسانه‌ای نشود» و مقام‌های دانشگاه علوم پزشکی زنجان حتی به دانشجویان «اجازه‌ رونویسی از حکم‌» نیز نداده‌اند.

بنا بر اعلام شوراهای صنفی دانشجویان، «همچنین کمیته انضباطی در روزهای اخیر ده‌ها نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی زنجان را جهت اخذ تعهد مبنی بر شرکت نکردن در اعتراضات احتمالی شهریور ماه» احضار کرده است.

آرمین جلالی روشن، فعال دانشجویی دانشگاه امیرکبیر، نیز در مصاحبه با سایت انصاف نیوز از تشکیل ۲۰۰ پرونده انضباطی برای دانشجویان معترض این دانشگاه خبر داد و گفت: «تعداد واقعی این پرونده‌ها بنا بر تخمین‌های دانشجویان بسیار بیشتر از این رقم و نزدیک به ۴۰۰ پرونده است.»

این سایت همچنین نوشت: «علاوه بر تشکیل پرونده برای بیش از ۲۰۰ دانشجو»، دست‌کم حکم قطعی «۵۰ ترم تعلیق از تحصیل» نیز برای دانشجویان دانشگاه امیرکبیر صادر شده است.

در همین حال، علیرضا جعفرزاده، دانشجوی علوم سیاسی دانشگاه علامه تهران، با حکم دادگاه انقلاب گنبد کاووس به اتهام «توهین به رهبر جمهوری اسلامی»، به یک سال حبس تعلیقی و منع فعالیت در فضای مجازی محکوم شد.

از سوی دیگر، امیرحسین بلالی، از فعالان دانشجویی پیشین و دانش‌آموخته دانشگاه امیرکبیر، شامگاه دوشنبه ۶ شهریور بازداشت شد.

به گزارش کانال خبرنامه امیرکبیر نزدیک به فعالان دانشجویی این دانشگاه، «نیروهای امنیتی پس از یورش به منزل امیرحسین بلالی، بدون اعلام اتهام او را بازداشت کردند. همچنین تمامی وسایل الکترونیکی این فعال دانش‌آموخته دانشگاه امیرکبیر را نیز ضبط کرده‌اند.»

این کانال خبری دانشجویی تاکید کرد که با گذشت دو روز از بازداشت، تا کنون این فعال دانشجویی پیشین هیچ‌گونه تماسی با خانواده نداشته است.

هم‌زمان، انجمن اسلامی دانشگاه شریف اعلام کرد که مقام‌های دانشگاه از برگزاری «تجمع صنفی این انجمن برای اعتراض به اخراج علی شریفی زارچی، استاد دانشگاه شریف» ممانعت کرده‌اند.

در بیانیه این انجمن آمده است: «در شرایطی که انجمن اسلامی دانشجویان شریف در تدارک برگزاری تجمعی صنفی در اعتراض به اخراج دکتر شریفی زارچی بود، دانشگاه ضمن لغو مجوز این برنامه اعلام کرد در صورت وجود نقدهای حقوقی و قانونی، موارد را به هیئت جذب اساتید ارائه دهید.»

انجمن اسلامی دانشگاه شریف در این بیانیه تاکید کرد که اعمال چنین محدودیت‌هایی «موجب انفعال این انجمن نخواهد شد و این تشکل در هر موقعیت، اقدامات جایگزین خود را» اجرا می‌کند.

«طرح مجازی شدن کلاس‌ها» و جلوگیری از حضور دانشجویان در روزهای ابتدایی سال تحصیلی در دانشگاه‌ها به‌دلیل هم‌زمانی آن با سالگرد مهسا امینی و آغاز خیزش سراسری نیز در بسیاری از دانشگاه‌ها به اجرا گذاشته شده است.

پیش‌تر، مقام‌های شهرداری تهران از طرح «مجازی شدن کلاس‌ها و فعالیت آموزشی دانشگاه‌ها» در پایتخت خبر داده بودند، اما اکنون این طرح در بسیاری از دانشگاه‌های بزرگ تهران و دیگر شهرهای ایران رسما به اجرا گذاشته‌ شده است.

این اقدام پس از آن صورت می‌گیرد که بسیاری از مقام‌های حکومتی، از جمله نماینده علی خامنه‌ای در دانشگاه‌ها، پیش‌تر در مورد اوج‌گیری اعتراض‌ها در دانشگاه‌ها در سالگرد خیزش سراسری هم‌زمان با اعتراض‌های احتمالی مردمی در شهرهای کشور هشدار داده بود.

معاونت آموزشی دانشگاه فردوسی مشهد نیز در ابلاغیه‌ای تاکید کرد که با وجود آغاز نیم‌سال اول سال تحصیلی جدید در آن دانشگاه از ۲۶ شهریور، «در دو هفته اول سال تحصیلی» همه فعالیت‌های آموزشی به‌صورت مجازی خواهد بود.

«مجازی کردن کلاس‌ها» در نامه‌های مشابهی در دانشگاه‌های شهرهای تهران، تبریز، اصفهان، شیراز و دیگر دانشگاه‌های بزرگ کشور نیز اعلام شده است، هرچند مدت «مجازی شدن کلاس‌ها» در برخی دانشگاه‌ها حدود یک هفته و در شماری از دانشگاه‌ها دو هفته گفته شده است.

اعمال فشار بر دانشجویان محدود به موضوع تجمع‌های اعتراضی نیست. گزارش‌ها از دانشگاه‌های کشور حاکی از آن است که اغلب دانشگاه‌ها در صدد سخت‌گیری بیشتر در مورد پوشش دانشجویان و به‌ویژه دانشجویان دختر و برخورد با دانشجویانی‌اند که از رعایت حجاب اجباری سر باز می‌زنند.

در همین ارتباط و در آستانه آغاز سال تحصیلی جدید، مدیران دانشگاه فردوسی مشهد با ابلاغ نامه‌ای به روسای دانشکده‌های آن دانشگاه، دستور اجرای تفکیک جنسیتی کلاس‌های درس را صادر کردند.

بنا بر تصویر نامه ۵ شهریور معاون فرهنگی و اجتماعی و دانشجویی دانشگاه فردوسی، که شوراهای صنفی دانشجویان کشور آن را منتشر کرد، ابوالفضل غفاری، معاون فرهنگی و اجتماعی و دانشجویی دانشگاه فردوسی، تاکید کرده است که به استناد یک مصوبه شورای انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۶۶، دانشجویان دختر و پسر در کلاس‌های درس باید در ردیف‌های جداگانه بنشینند و در صورتی که امکانات دانشکده‌ها اجازه می‌دهد، کلاس‌ها و آزمایشگاه‌های دانشجویان دختر و پسر به‌طور کامل از هم تفکیک شود.

از آغاز خیزش سراسری در ایران علیه جمهوری اسلامی، صدها دانشجو برای مدتی بازداشت شدند. عده‌ای از این دانشجویان با احکام زندان مواجه شده‌اند. همچنین، دها دانشجو نیز از تحصیل «تعلیق» یا «اخراج» شده‌اند. علاوه بر دانشجویان، تا کنون ده‌ها استاد دانشگاه در دانشگاه‌های ایران به‌دلیل حمایت از اعتراض‌ها و دانشجویان معترض، حکم تعلیق یا اخراج گرفته‌اند.