ولادیمیر پوتین، رئیس‌ جمهوری روسیه، دوشنبه، چهارم سپتامبر (۱۳ شهریور)، در دیدار با رجب طیب اردوغان، رئیس ‌جمهوری ترکیه، اعلام کرد که مسکو برای گفت‌وگو در مورد قرارداد صادرات غلات از دریای سیاه آماده است. این توافق تا پیش از انقضا و خروج روسیه از آن در ژوئیه سال جاری، به عرضه غلات اوکراین به بازار و کاهش بحران جهانی غذا کمک کرد.

به گزارش رویترز، روسیه در ژوئیه ۲۰۲۳، یک سال پس از میانجیگری سازمان ملل و ترکیه و پذیرش توافق صادرات غلات اوکراین، با این بهانه که صادرات مواد غذایی و کود مسکو همچنان با موانعی روبه‌رو است و نیز اینکه غله اوکراینی به کشورهای نیازمند نمی‌رود، از این قرارداد مهم خارج شد.

مقام‌های سازمان ملل و اردوغان، که پیش‌تر نیز نقش مهمی در متقاعد کردن پوتین برای پایبندی به توافق صادرات غلات داشت، می‌کوشند پوتین را به این قرارداد برگردانند.

پوتین دوشنبه در جریان افتتاحیه نشست با اردوغان در شهر سوچی روسیه، خطاب به رئیس‌ جمهوری ترکیه گفت که امیدوار است مذاکرات در مورد یک هاب گاز طبیعی در ترکیه به پایان برسد، و اعلام کرد که دو کشور در مورد توافق غلات نیز گفت‌وگو خواهند کرد.

پوتین خطاب به اردوغان تاکید کرد: «می‌دانم که قصد دارید موضوع معامله غلات را مطرح کنید. ما برای مذاکره در مورد این موضوع آمادگی داریم.»

 اردوغان نیز گفت که جهان منتظر شنیدن اخبار در مورد گذرگاه غلات است. او تاکید کرد: «همه منتظرند ببینند که جلسه امروز ما چه حاصلی دارد. من معتقدم که پیام کنفرانس مطبوعاتی پس از نشست، گام مهمی برای کل جهان، به‌ویژه برای کشورهای آفریقایی خواهد بود.»

هدف از این توافق، تامین امنیت صدور غلات اوکراین و رسیدن آن به بازارهای جهانی از طریق دریای سیاه و کاهش بحران جهانی غذایی بود که به گفته سازمان ملل، با تهاجم گسترده روسیه به اوکراین در فوریه سال گذشته میلادی رو به وخامت رفت.

روسیه و اوکراین، دو تولیدکننده کلیدی محصولات کشاورزی در جهان و بازیگران اصلی در بازارهای گندم، جو، ذرت، کلزا، روغن کلزا، تخمه آفتابگردان و روغن آفتابگردان‌اند.

پیش از مذاکرات تازه پوتین و اردوغان، مقام‌های اوکراینی گفتند که روسیه یک شبه‌حمله هوایی به یکی از بندرهای اصلی صادرکننده غلات اوکراین انجام داده است.

پوتین می‌گوید که اگر غرب با قرارداد جداگانه‌ای برای تسهیل صادرات مواد غذایی و کود روسیه به موافقت کند، مسکو نیز به توافق غلات بازمی‌گردد.

صادرات مواد غذایی و کود روسیه مشمول تحریم‌های غرب پس از حمله روسیه به اوکراین نیست، اما مسکو مدعی است که محدودیت‌های پرداخت، مسائل لجستیکی و بیمه، مانع صادرات این کالاها شده است.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، پنجشنبه هفته گذشته گفت که سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، «مجموعه‌ای از پیشنهادهای ملموس» را با هدف احیای این توافق ارسال کرده است.

یکی از خواسته‌های اصلی مسکو، اتصال مجدد بانک کشاورزی روسیه به سیستم پرداخت بین‌المللی سوئیفت است. اتحادیه اروپا به مثابه بخشی از تحریم‌های گسترده غرب علیه مسکو، این اتصال را در ژوئن ۲۰۲۲ قطع کرد.

ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، شنبه، یکم سپتامبر، گفت مواردی که در این توافق به صورت ضمنی مطرح شده بود، بار قبل اجرا نشده است. تلویزیون دولتی روسیه نیز در گزارشی از نشست اردوغان و پوتین، تاکید کرد که وعده‌هایی که به روسیه داده شده، باید عملی شود.

مسکو از زمان حمله به همسایه‌اش، کی‌یف، بندرهای اوکراین را در دریای سیاه مسدود، و تهدید کرده است که پس از خروج از توافق تحت حمایت سازمان ملل، همه کشتی‌هایی را که از این بندرها حرکت کنند، اهداف نظامی در نظر خواهد گرفت.

در پاسخ، اوکراین از ایجاد یک «گذرگاه بشردوستانه» در سواحل غربی دریای سیاه در نزدیکی رومانی و بلغارستان خبر داد و یکشنبه، سوم سپتامبر، سومین کشتی حامل غلات اوکراین به نام آنا ترزا با پرچم لیبریا از طریق استانبول از دریای سیاه خارج شد.

روسیه همچنین پیشنهادهایی در مورد ابتکار پوتین برای ارسال یک میلیون تن غلات روسی با قیمت کاهش‌یافته به ترکیه برای فرآوری در کارخانه‌های این کشور و ارسال به کشورهای نیازمند مطرح کرده است.