از آنجا که زمینه برای برگزاری نشست گروه ۲۰ روز شنبه در دهلی‌نو آماده است، این نگرانی وجود دارد که شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین، از این فرصت برای انتقام گرفتن از هند، کشوری که با آن درگیر مناقشه مرزی جدی است، استفاده کند.
نخستین غیبت شی جین‌پینگ پس از بیش از یک دهه ریاست‌جمهوری در نشست گروه ۲۰ متشکل از بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان که ۹ و ۱۰ سپتامبر برگزار می‌شود، قطعا از چشم رهبران جهان پنهان نخواهد ماند.
رئیس‌جمهوری چین حتی در جریان همه‌گیری، به‌دلیل پرهیز از سفر خارجی در نشست سال ۲۰۲۱ گروه ۲۰ که به میزبانی ایتالیا برگزار شد، به صورت آنلاین شرکت کرد.
وزارت خارجه چین اعلام کرد امسال به جای او، لی کیانگ، نخست‌وزیر، ریاست هیئت چین را برای «موفقیت نشست ۲۰» به عهده خواهد داشت.
شی به متحد خود ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، پیوست تا از نشستی به رهبری نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند که از هیچ تلاشی برای نشان دادن آمادگی هند به‌عنوان یک نیروی ژئوپلیتیکی و اقتصادی در حال رشد فروگذار نمی‌کند، بگریزد.
غیبت بی‌سابقه شی جین‌پینگ در نشست سران، محافل خبری سراسر جهان را آشفته کرده است و ناظران بین‌المللی تفسیرهای متناقضی از آن ارائه می‌دهند.
در حالی که بارز‌ترین تفسیر، بی‌اعتنایی چین به هند در بحبوحه مناقشات مرزی است، گمانه‌زنی‌ها درخصوص مشکلات اقتصادی داخلی و بازتاب گسترش شکاف بین غرب و شرق به‌دلیل جنگ اوکراین، متغیر است.
به نظر کارشناسان، این چین است که با غیبت خود در نشست برتر بین‌المللی رهبران جهان و کاهش توجه به پکن، بیشترین زیان را متحمل خواهد شد.
ثنا هاشمی، از همکاران بنیاد تبادل تایوان – آسیا، به ایندیپندنت می‌گوید که غیبت شی «تردیدهایی درخصوص اعتبار چین به‌منزله شریک در اقدام‌های چندجانبه پدید آورده است.»
«این اقدام، روزنه حل اختلافات را نیز می‌بندد، چون دیدار رهبران جهان در چنین بسترهایی که چین موقعیت مهم خود را در آن درک نمی‌کند، چالش‌برانگیزتر می‌شود.»
شی سومین دوره ریاست‌جمهوری خود را در سال جاری آغاز کرد و از زمان مائو تسه‌تونگ، قدرتمندترین رهبر این کشور است که در مقام یک دولتمرد جهانی ظاهر شد و نفوذ پکن را در عرصه جهانی احیا کرد.
اما باوجود تعهدی که برعهده اوست، از تعداد دیدارهای خارجی‌اش کم کرده است و در مقایسه با پیش از همه‌گیری کووید-۱۹ که سالانه ۱۴ بار به خارج از چین سفر می‌کرد، امسال صرفا دو بار از چین خارج شده است. او در ماه اوت برای اجلاس بریکس به آفریقای جنوبی رفت.
در روزهای منتهی به نشست گروه ۲۰، حوادث زیادی بین هند و چین رخ داد.
مودی و شی در نخستین دیدار علنی خود بعد از تنش‌های مرزی در هیمالیا در سه سال گذشته، در حاشیه بریکس گفت‌وگوهای غیررسمی انجام دادند. در این دیدار هر دو رهبر بر عقب‌نشینی سریع نیروها و تنش‌زدایی در امتداد مرزهای موردمناقشه توافق کردند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
اما پس از آنکه چین نقشه‌ای حاوی چندین قلمرو هند و نیز بخش وسیعی از دریای جنوبی چین و تایوان را منتشر کرد، درگیری دیپلماتیک آغاز شد و به اعتراض شش کشور دیگر انجامید.
او آخرین بار، یک سال پیش از مناقشه مرزی هند و چین در سال ۲۰۱۹، به هند آمد و برای یک «اجلاس غیررسمی» با مودی دیدار کرد.
کارل یوهان کارلشتد، تحلیلگر اطلاعاتی و امنیتی شرکت مشاوره ژئوپلیتیکی دراگون‌فلای، می‌گوید این «بی‌اعتنایی دیپلماتیک» دو دلیل دارد.
نخست چنین به نظر می‌رسد که چین مشارکت خود را در اجلاس‌هایی که به نظرش تحت کنترل ایالات متحده آمریکا و متحدانش قرار دارد کاهش می‌دهد و دوم اینکه چین اکنون در مقابل سایر کشورها یا مجمع‌هایی که به نظرش با آمریکا همسو شده‌اند نقش خرابکار را بازی می‌کند.»
او می‌گوید:«چین به نقش خراب‌کننده بازی هند و دیگران ادامه می‌دهد، به‌ویژه زمانی که آن‌ها در مجامع، مشارکت‌های امنیتی یا ابتکارهایی به رهبری غرب که چین آن‌ها را مغایر با اهداف راهبردی خود می‌داند شرکت می‌کنند.»
جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده آمریکا، گفت چین برای ایفای نقش «خراب‌کننده بازی» ریاست هند فرصت کافی دارد، اما خواست که نقش «سازنده» ایفا کند.
او گفت:«البته اگر چین بخواهد وارد شود و نقش خرابکار را ایفا کند، این گزینه در اختیارش است.»
به نظر سواران سنگ، استاد خلع سلاح دانشکده مطالعات بین‌الملل دانشگاه جواهر لعل نهرو، حضور شی جین‌پینگ هم برای روابط دوجانبه و هم برای این بستر مهم بود، چرا که چین دومین اقتصاد بزرگ جهان است.
او می‌گوید:«قطعا اکنون تاثیرگذار است. اما میزان این تاثیر را باید منتظر ماند و دید، چون اگر از زاویه‌ای دیگر به چنین نشست‌های چندجانبه نگاه کنیم، می‌بینیم که کشورها موضع‌گیری می‌کنند و تصمیم می‌گیرند چه کسانی در مقام نماینده آن‌ها در این نشست‌ها شرکت کند. چین در این نشست حضور دارد.»
«اما متوجه این نکته هم هستم که حضور رئیس‌جمهوری شی نه‌تنها بر اهمیت گروه ۲۰، بلکه می‌توانست بر اتفاق‌های فراوانی که در حاشیه این جلسات چندجانبه رخ می‌دهد تاثیرگذار باشد.»
جونا بلنک، دانشمند ارشد علوم سیاسی رند (RAND) [اندیشکده سیاست‌گذاری جهانی غیرانتفاعی آمریکایی]، می‌گوید:«شی ممکن است با این کار به مودی بی‌احترامی کرده باشد، اما اوست که از کانون توجه دور می‌شود. نشست گروه ۲۰ بسیار بزرگ‌تر از هریک از اعضای آن است.»
«غیبت شی لطمه‌ای به ریاست هند در نشست گروه ۲۰ نمی‌زند – درواقع ممکن است جایگاهش را تقویت کند. نخست‌وزیر مودی بدون حضور شی روی اولویت‌های خود تمرکز بیشتری خواهد کرد.»
غیبت شی فرصت از دست رفته‌ای است که می‌توانست در رفع تنش‌های روابط چین و هند موثر باشد.
به گفته سینگ، «همواره امیدهایی به چنین دیدارهای احتمالی هست که به ابتکارهایی مهم می‌انجامد، درست مانند سفر بایدن به هند که انتظار می‌رود به ابتکارهای خاصی منجر شود و به برخی اقدام‌هایی که هند و ایالات متحده آمریکا درصدد انجام آن هستند سرعت می‌بخشد.»
«بنابراین، بله، در سطح دوجانبه انتظار می‌رفت که همه‌چیز خیلی سریع‌تر تغییر کند، اما شاید آن چیزها بیش از این طول بکشد.»
«درباره این سوال که آیا ریاست هند نتایجی در‌پی خواهد داشت یا خیر، باید بگویم این یک روند مستمر است و هند بعد از نشست سران، همچنان ۸۱ روز برای ادامه این ریاست فرصت دارد.»
© The Independent
