در بحبوحه مذاکرات هسته‌ای ایران، مردم کشورمان و هر کس که این مذاکرات را دنبال می‌کرد خوب از قدرت‌های کنگره آمریکا و اصل تفکیک قوا در نظام دموکراتیک این کشور با خبر شد. آن زمان کنگره دست جمهوری‌خواهان بود و کاخ سفید دست اوبامای دموکرات و نمایندگان قوه مقننه نشان دادند که یک بعد جدی قدرت در آمریکا هستند.
حالا صحنه تا حدودی برعکس شده. ترامپِ جمهوری‌خواه رئیس‌جمهوری و نیمی از کنگره دست حزب مخالف است. (مجلس نمایندگان دست دموکرات‌هاست اما جمهوری‌خواهان در مجلس سنا اکثریت دارند) حالا که ترامپ با ترور ناگهانی قاسم سلیمانی دست به جسورانه‌ترین تصمیم ممکن در سیاست خارجه زده، کنگره در مقابل او از چه قدرتی برخوردار خواهد بود؟
نمایندگان کنگره آمریکا روز دوشنبه (اولین روز هفته) در حالی سر کار رفتند که باید هم به این مسئله می‌پرداختند و هم به پرونده در حال جریان استیضاح.
ترامپ پس از اندرو جانسون و بیل کلینتون، سومین رئیس‌جمهوری تاریخ آمریکاست که مجلس نمایندگان رای به استیضاح او داده و حالا باید محاکمه او در سنا برگزار شود تا تکلیفش معلوم شود. او متهم است که در ازای دریغ داشتن ۴۰۰ میلیون دلار کمک نظامی از اوکراین، بر این کشور فشار گذاشته که مخالفین سیاسی‌اش را تعقیب کند.
اما جدا از مسئله استیضاح، نمایندگان از تمام جناح‌های مختلف حزب دموکرات بر سر مسئله ایران جلو ترامپ ایستاده‌اند. سناتور چاک شومر، از ایالت نیویورک - که از جناح میانه حزب دموکرات محسوب می‌شود، گفت: «رئیس‌جمهوری ترامپ ظاهرا مصمم است یک جنگ بی‌پایان دیگر در خاورمیانه آغاز کند. او اختیار قانونی چنین کاری را ندارد. من با تمام توان علیه او می‌جنگم. کنگره باید بر قدرت خود پافشاری کند.»
در جناح منتهی الیه چپ حزب دموکرات، سناتور برنی سندرزِ سوسیالیست در توییتر تاکید کرد: «کنگره باید بر مسئولیتی که قانون اساسی در زمینه جنگ به آن اعطا کرده پافشاری کند. مجلس نمایندگان و سنا باید بلافاصله رای به قطع بودجه اعمال نظامی غیرمجاز علیه ایران بدهند.» شومر تاکید کرد که از تلاش‌های سندرز دفاع می‌کند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
آقای شومر در ضمن به همراه یک سناتور قدرتمند دیگر، باب منندز، از ترامپ خواست اعلانی را که در زمینه ترور سلیمانی به کنگره داده، از طبقه‌بندی خارج و علنی کند. شومر و منندز در نامه‌ای مشترک گفتند مردم آمریکا حق دارند به‌موقع از جزئيات ماجرا با خبر شوند. این همان منندزی است که که در زمان مذاکرات هسته‌ای بارها از در انتقاد نسبت به این مذاکرات و دولت اوباما وارد شد.
تلاش مجلس نمایندگان برای سد کردن راه جنگ‌افروزی ترامپ فی‌الحال به جریان افتاده. نانسی پلوسی، رئیس دموکرات مجلس، دیروز گفت نمایندگان به لایحه‌ای رای خواهند داد که هدفش محدود کردن عملیات نظامی ترامپ علیه ایران است. خانم پلوسی - در نامه‌ای که به نمایندگان دموکرات نوشت، گفت این قطعنامه در ارتباط با «قانون قدرت‌های جنگی» خواهد بود.
این قانون مصوب سال ۱۹۷۳، رئیس‌جمهوری را موظف می‌دارد ظرف ۴۸ ساعت پس از ارسال نیروهای خارجی به تخاصم‌های مسلحانه در خارج از کشور، در این مورد به کنگره توضیح دهد و جزئیات آن‌را ارائه کند. گفته می‌شود کاخ سفید دو روز پیش (شنبه) چنین توضیحی را درباره عملیات ترور سلیمانی به کنگره ارائه کرده، اما بسیاری از دموکرات‌ها از این توضیحات راضی نشده‌اند.
خانم پلوسی گفت قطعنامه جدید دولت را موظف می‌دارد ظرف ۳۰ روز به عملیات نظامی علیه ایران خاتمه دهد و برای عملیات بیشتر از کنگره اجازه بگیرد.
این قطعنامه را الیسا اسلاتکین، نماینده دموکرات میشیگان، در مجلس پیش خواهد برد. این خانم از نیروهای سابق سازمان سیا و وزارت دفاع آمریکاست و کارشناس شبه‌نظامیان شیعه به حساب می‌آید. تام کین، سناتور دموکرات از ویرجینیا، نیز لایحه مشابهی به صحن مجلس سنا خواهد برد.
پلوسی در نامه خود نوشت: «ما نمایندگان کنگره هستیم و اولین مسئولیت‌مان امن نگاه داشتن مردم آمریکاست. همین است که نگرانیم که دولت بدون مشورت با کنگره و بدون احترام به قدرت‌هایی که قانون اساسی در زمینه جنگ‌افروزی به کنگره اعطا کرده، دست به عمل زده.»
ترامپ اما ظاهرا تعبیر متفاوتی از رابطه کنگره و کاخ سفید دارد. او دیروز بعدازظهر - در حالی که در اقامتگاه تفریحی خود در ایالت فلوریدا به سر می‌برد، در توییتر خطاب به کنگره نوشت: «این اعلانی به کنگره آمریکا است که اگر ایران به هر شخص یا هدف آمریکایی حمله کند، آمریکا به سرعت و با تمام توان حمله متقابل خواهد کرد و شاید هم به سیاقی نامتناسب. دادن چنین اعلان قانونی ضروری نیست، اما ما به هر حال این کار را می‌کنیم!»
استیضاح و ایران
اما ماجرای ایران چطور به ماجرای استیضاح ربط پیدا خواهد کرد؟
بعضی مدافعین ترامپ می‌گویند حالا که آمریکا با مسائل به این مهمی روبروست، ماجرای استیضاح باید کنار زده شود. کوین مک‌کارتی، نماینده جمهوری‌خواه از کالیفرنیا در مجلس نمایندگان، دیروز در توییتر نوشت: «به این تفاوت فکر کنید. دموکرات‌ها می‌خواهند ترامپ را از قدرت حذف کنند در حالی که رئیس‌جمهوری می‌خواهد تروریست‌ها را از روی زمین حذف کند.»
در مقابل اما سناتور مارک وارنر - که عضو ارشد دموکرات‌ها در کمیته اطلاعات مجلس سناست، گفت: «کنگره باید به هر دو مسئولیت‌های خود تحت قانون اساسی عمل کند.» یعنی هم استیضاح و هم رسیدگی به مسئله ایران.
آنچه مسئله را بغرنج می‌کند، این است که خانم پلوسی عامدانه فرستاده شدن پرونده استیضاح به سنا و آغاز رسمی محاکمه آقای ترامپ در این مجلس را کند کرده. او می‌خواهند سناتورهای دموکرات فرصت بیشتری داشته باشند تا اعضای دولت را وادار به شهادت در محاکمه ترامپ کنند و در ضمن به اسناد بیشتری دست پیدا کنند.
ترامپ تا به حال جلوی شهادت دادن مقامات کاخ سفید در مجلس را گرفته و حاضر به تحویل اسنادی که مورد تقاضای تحقیق در مورد او است نشده - اتفاقی که می‌تواند به اتهام رسمی «سد راه روند قانونی» علیه رئیس‌جمهوری منجر شود.
بعضی دموکرات‌ها کوشیده‌اند بین این دو مسئله ارتباط ایجاد کنند. مثلا رو خانا، نماینده‌ای دموکرات از کالیفرنیا، که گفت: «این مسائل با یکدیگر مرتبطند. در این مورد [ایران] هم شاهد همان الگوی بی‌مبالاتی در سیاست‌گذاری هستیم که در مورد اوکراین دیدیم. قضیه دیگر فقط دفاع از حکومت قانون و قانون اساسی نیست. در این مورد، مسئله پاس‌داشت امنیت ملی کشورمان و پاس‌داشت صلح است چون رئیس‌جمهوری که روندهای قانون اساسی برایش اهمیت ندارد، می‌تواند خطر بزرگی برای ثبات و صلح باشد.»
انتظار می‌رود خانم پلوسی تا چند روز آینده تصمیم بگیرد که در زمینه استیضاح چگونه پیشروی کند. بعضی نزدیکان او به رسانه‌ها گفته‌اند تصمیمات رئیس مجلس در این زمینه تحت‌الشعاع مسائل سیاست خارجه قرار نخواهند گرفت.
اما جدا از محاسبات دموکرات‌ها، آیا تصمیم ترامپ در ترور قاسم سلیمانی ارتباطی با روند استیضاح داشته؟ بعضی ناظرین، از ابتدای انتشار خبر حمله بغداد این ادعا را مطرح کردند و آن را با حمله کلینتون به عراق در اوج استیضاحش مقایسه کردند.
بعضی نمایندگان چپ‌گرای حزب دموکرات نیز چنین احتمالی را مطرح کرده‌اند. مهم‌ترین آن‌ها الیزابت وارن، سناتور ایالت ماساچوست و نامزد ریاست‌جمهوری است، که دیروز به «سی ان ان» گفت: «طرح این سئوال منطقی است، به‌خصوص وقتی که دولت بلافاصله پس از گرفتن این تصمیم چند توضیح متناقض در باره آن ارائه کرد.»
به جز سه قوه سیاست آمریکا، ضلع چهارم نظام دموکراتیک نیز مردم و جامعه مدنی هستند. از امروز ده‌ها گروه از کنشگران سیاسی و اجتماعی هر روز در واشینگتن تظاهرات می‌کنند و از مجلس سنا می‌خواهند آقای ترامپ را کنار بزند. هم به خاطر ماجرای اوکراین، هم به خاطر مقابله با جنگ.
در اولین دوشنبه دهه ۲۰۲۰، شاهد آغازی طوفانی در تپه کاپیتول واشینگتن هستیم - شهری که مراودات پیچیده‌اش نقشی کلیدی در تعیین آینده زندگی مردم ایران خواهد داشت.
