شی جین پینگ در آغاز سومین دوره ریاست‌جمهوری، رده‌های بالای سیاسی این کشور را با افرادی وفادار پر کرد که امیدوار بود راه‌های دستیابی او را به چشم‌انداز وسیعش برای چین هموار کنند.

اما اکنون که کمتر از یک سال از این شروع می‌گذرد، طوفانی برخاسته از تلاطم همین نخبگان سیاسی دست‌نشانده، ناراحتی‌هایی برای او به وجود آورده است که در بحبوحه مواجهه این کشور با مشکلات بزرگ اقتصادی در داخل و افزایش رقابت با ایالات متحده آمریکا در صحنه جهانی، موجب کاهش اعتماد بین‌المللی درباره حکومت او شده است.

دو تن از اعضای ارشد کابینه و گفت‌وگوکننده کلیدی این کشور با جهان، ظرف چند ماه ناپدید شدند. لی شانگ فو، وزیر دفاع چین نیز سه هفته است در انظار عمومی دیده نشده و همین امر گمانه‌زنی‌هایی را برانگیخته است که احتمالا تحت بازجویی قرار دارد. پیش‌تر در هفته‌های گذشته، چین گانگ، وزیر خارجه نیز پس از یک ماه غیبت، به‌یکباره برکنار شد.

به نوشته خبرگزاری سی‌ان‌ان، غیبت این افراد در حالی رخ داده است که شی جین پینگ تلاش می‌کند در بحبوحه افزایش تنش‌ها با غرب، به منظور تقویت امنیت ملی هرگونه تهدید و آسیب‌پذیری احتمالی را از بین ببرد.

لی و چین، از اعضای شورای ایالتی چین‌‌اند، مقامی ارشد در کابینه که از وزیر عادی بالاتر است. لی در کمیسیون نظامی مرکزی، نهادی قدرتمند به ریاست شی که فرماندهی نیروهای مسلح را به عهده دارد نیز حضور دارد.

در همین حال، برکناری غیرمنتظره دو ژنرال ارشد، نیروی موشکی ارتش آزادی‌بخش خلق چین -واحدی برگزیده که شی آن را برای نوسازی قابلیت‌های موشکی متعارف و هسته‌ای چین تاسیس کرد- را تکان داد و به نگرانی‌هایی درمورد پاکسازی گسترده‌تر در ارتش دامن زد.

نبود شفافیت درمورد سرنوشت این دو وزیر برجسته، وجهه بین‌المللی پکن که مدل سیاسی خود را پایدارتر و کارآمدتر از دموکراسی غربی معرفی می‌کند، مخدوش کرده است.

به گفته کارشناسان، غیبت مرموز لی هم‌زمان با تلاش برای پایدارسازی روابط آمریکا و چین نکته‌ای مثبت قلمداد می‌شود.

ایالات متحده آمریکا در سال ۲۰۱۸ لی را به‌دلیل خرید تسلیحات روسی تحریم کرد.

روزنامه انگلیسی «فایننشال تایمز» در همین زمینه نوشت که پکن با انتخاب یک فرد تحریم‌شده در مقام وزیر دفاع، در حقیقت موانعی جدید برای گفت‌وگوی نظامی میان چین و ایالات متحده آمریکا ایجاد خواهد کرد.

اگر لی از سمت وزیر دفاع، که نقشی تشریفاتی در نظام چین است و فرماندهی نیروهای رزمی محسوب نمی‌شود برکنار شود، احتمالا دریچه‌ای برای از سرگیری مذاکرات نظامی سطح بالا بین این دو ابرقدرت باز خواهد شد.

شی نمی‌تواند از این مسئولیت شانه خالی کند

به گفته تحلیلگران، سقوط احتمالی وفاداران به شی، بر رهبر ارشد این کشور که قدرت و تصمیم‌گیری را به شکلی بی‌سابقه منحصر به خود کرده است، تاثیر بدی می‌گذارد.

یکی از روزنامه‌های حزب کمونیست نوشته است دو عضو شورای ایالتی که شی آن‌ها را به قدرت رساند، ظرف شش ماه با مشکل مواجه شدند، مهم نیست که مقام‌ها چقدر تلاش می‌کنند تا از این کار دفاع کنند، شی نمی‌تواند از زیر مشکلاتی که برای دولت او رخ داده است شانه خالی کند.

چین اکنون با مجموعه‌ای از مشکلات اقتصادی، از بیکاری بی‌سابقه جوانان و افزایش بدهی‌های دولت محلی گرفته تا بحران املاک، دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. تحلیلگران تاکید کرده‌اند که نبود اطمینان فزاینده در حلقه حاکم شی، به بحران اعتماد در دومین اقتصاد بزرگ جهان دامن می‌زند.

برکناری لی ممکن است به روابط دولتی چین لطمه جدی وارد نکند، اما قطعا بر نگرانی‌های فزاینده جامعه تجاری بین‌المللی در رابطه با نفوذ بیش از حد حزب و کاهش شفافیت در چین می‌افزاید.

مبارزه با فساد

شی از زمان به قدرت رسیدن، کارزار مبارزه با فساد راه‌اندازی کرده و صدها مقام ارشد و ژنرال و میلیون‌ها افراد کادری سطح پایین‌تر را به دام انداخته است.

وضعیت حکومت در چین نشان‌دهنده مشکلات اساسی در نحوه اداره کشور است. نبود سازوکارهای متعادل‌کننده نظام حکومتی و وابستگی زیاد حزب به کنترل از بالا به پایین، برای حذف انگیزه‌هایی که حکومت همواره سعی در مهار آن‌ها دارد کاری انجام نمی‌دهد.  

این پاکسازی‌ها ادامه دارد

با اینکه شی جین پینگ در دهه‌های اخیر بیش از هر رهبر دیگری در چین قدرت کسب کرده است، همچنان برای تحکیم اقتدار خود در حزب و ارتش تلاش می‌کند.

با افزایش گمانه‌زنی‌ها در مورد محل اقامت وزیر دفاع، شی هفته گذشته در جریان بازرسی در شمال شرق چین خواستار اتحاد و ثبات در ارتش شد.

می‌توان گفت که نبود اعتماد سیاسی بین افراد نظام، دلیل اصلی این کارزار است.

شی تنها رهبر چین نیست که پس از کسب قدرت بی‌رقیب، مقابل حلقه وفاداران خود قد علم کرده است. مائو تسه تونگ، بنیانگذار چین کمونیست و قدرتمندترین رهبر پیش از شی نیز بسیاری از متحدان مورد اعتماد خود را طی انقلاب فرهنگی پاکسازی کرد.

راجاراتنام، کارشناس دانشکده مطالعات بین‌الملل، اشاره کرد که ناپدید شدن لی و شین نشانه حکومت تک‌حزبی در چین است و تا زمانی که شی جین پینگ قدرت اصلاح کلی نظام سیاسی را نداشته باشد، این پاکسازی‌ها ادامه خواهد یافت.