کاهش بودجه کمک‌های جهانی سازمان ملل متحد برای مردم افغانستان، بر عرصه بهداشت و درمان افغانستان نیز تاثیر منفی شدیدی گذاشته است.

بر اساس گزارش تازه شبکه «نیو هیومنیتارین»، در پی کاهش کمک‌های بین‌المللی، نظام مراقبت‌های درمانی و ارائه خدمات بهداشتی افغانستان با چالش بزرگی رو‌به‌رو شده است و مسئولان بیمارستان‌های این کشور می‌گویند که در صورت تداوم این وضعیت، امکان ارائه خدمات بهداشتی تا حد زیادی کاهش خواهد یافت. کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، ۳۱ اوت سال جاری میلادی اعلام کرد که حدود ۴۷۵ میلیون دلار از بودجه سالانه خود را از دست داده است. این کاهش باعث شد که کمیته صلیب سرخ به حمایت خود از ۲۵ بیمارستان بزرگ در افغانستان که در دو سال گذشته تداوم یافته بود، خاتمه دهد.

جیسون استرازیوسو، سخنگوی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، می‌گوید که برنامه تاب‌آوری بیمارستان‌ها که در دو سال گذشته در افغانستان اعمال شد، هیچگاه به معنای جایگزینی برای عملکرد دولت در این کشور نبوده است و دست‌آخر، دولت باید حمایت از بیمارستان‌ها را بر عهده می‌گرفت. اما رژیم طالبان با توجه به تحریم‌ها و ناتوانی اقتصادی، از توانایی پوشش کامل ارائه خدمات بهداشتی به شهروندان برخوردار نبوده است. به همین دلیل، بیمارستان‌ها اندک‌اندک از ارائه خدمات عاجز شدند و کار به جایی رسیده است که در برخی بیمارستان‌ها، خود بیماران باید داروی‌های ضروری را تامین کنند و حتی گاهی مجبورند دستکش و ماسک پزشکان را هم برای انجام عمل جراحی، تهیه کنند. 

حمید شرف، پزشک جراح در بیمارستان دولتی جمهوریت در کابل، می‌گوید: «ما هم در دوران دولت‌های قبلی و هم در زمان طالبان، به حمایت بین‌المللی نیازمند بودیم. می‌دانیم که بدون کمک خارجی، ادامه مراقبت‌های درمانی و خدمات بهداشتی برای بیماران ممکن نیست.»

اگرچه شماری از نهادهای امدادرسان بین‌المللی، مانند «سازمان توسعه بین‌المللی ایالات متحده آمریکا»(USAID) اتحادیه اروپا و کمیته سوئد برای افغانستان، می‌کوشند به حوزه بهداشت و درمان  این کشور کمک کنند، سازمان جهانی بهداشت می‌گوید که این تلاش‌ها برای ۱۴ میلیون شهروند افغانستان که امسال به خدمات و مراقبت‌های درمانی نیاز دارند، کافی نیست. USAID در دو سال گذشته در ۱۳ برنامه بهداشتی و درمانی در سراسر افغانستان، بیش از ۳۰۹ میلیون دلار هزینه کرده است. اتحادیه اروپا نیز به حمایت‌های خود در افغانستان ادامه می‌دهد و هفته گذشته، یک مرکز بهداشتی تازه در استان غربی هرات افتتاح کرد که می‌تواند به ۱۵ هزار بیمار، خدمات درمانی ارائه دهد. دولت قطر نیز تعهد کرده است که به ۱۱ استان از مجموع ۳۴ استان افغانستان، دارو بفرستد. 

با این حال، سازمان جهانی بهداشت می‌گوید که برای تامین خدمات بهداشتی و درمانی در افغانستان، همچنان به ۴۱۳ میلیون دلار دیگر نیاز است. خود این سازمان نیز خواستار ۱۲۵ میلیون دلار کمک اضافه برای افغانستان شده است. دکتر لو داپنگ، نماینده سازمان جهانی بهداشت در افغانستان، چندی پیش از کاهش بودجه کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، در مورد وضعیت مراقبت‌های درمانی در افغانستان گفته بود: «برای کشوری که از دهه‌ها درگیری و جنگ به‌شدت متاثر شده است، کمبود بودجه نظام مراقبت‌های بهداشتی و درمانی، نگرانی‌ای انسانی و بسیار حیاتی است. پیامدهای این کمبود بودجه جبران‌ناپذیر است.»
نجیب‌الله نصرت، پزشک بیمارستان مرکزی وزیر اکبر خان در شهر کابل، می‌گوید که بسیاری از بیمارستان‌ها در دو سال گذشته کاملا تحت حمایت کمیته بین‌المللی صلیب سرخ بوده‌اند، و حالا روشن نیست که با کاهش بودجه این سازمان، چه وضعیتی در انتظار آن‌ها خواهد بود. صلیب سرخ در مجموع حدود ۱۰ هزار کارمند حوزه بهداشت و درمان را زیر پوشش قرار داده بود که شامل حقوق و مزایای آنان نیز می‌شد. اینک این احتمال مطرح است که در نبود درآمد کافی، اکثر این پزشکان از کار در بیمارستان‌های دولتی دست بکشند و به مطب‌های خود بسنده کنند. نصرت می‌گوید، در دورانی که بیمارستان از حمایت صلیب سرخ برخوردار بود، هزینه‌های ماهانه آن به ۸۹ هزار دلار می‌رسید. اما حالا ماهانه فقط ۳۸ هزار دلار به این بیمارستان پرداخت می‌شود. 

چالش کاهش امکانات بهداشتی فقط به شهر کابل محدود نیست و بیرون از پایتخت، این مشکل با شدت بیشتری مشاهده می‌شود. شریف وردک، پزشکی که در ۲۰ سال گذشته در استان وردک در همسایگی کابل فعالیت داشته است، می‌گوید که ۳۰ درصد از درمانگاه‌های این استان غیرفعال‌اند و فقط ۷۰ درصد آن‌ها می‌توانند به فعالیت ادامه دهند. اکثر این درمانگاه‌ها با حمایت مالی سازمان‌های خارجی فعالیت می‌کردند و نمونه‌وار، «کمیته سوئد برای افغانستان» ۷۷ درمانگاه را در وردک حمایت می‌کرد. اما پس ازاینکه یک شهروند سوئدی قرانی را در آن کشور آتش زد، گروه طالبان به «کمیته سوئد» دستور داد که به فعالیت‌های خود در افغانستان خاتمه دهد و از این کشور خارج شود. 

در حال حاضر نخستین اثر کاهش بودجه برای بخش بهداشت و درمان افغانستان، کاهش حقوق پزشکان است. این پزشکان که پیش‌تر ماهانه از ۶۰۰ دلار تا نزدیک به ۹۰۰ دلار حقوق می‌گرفتند، حالا یکباره مجبورند فقط با دریافت حدود ۱۹۰ دلار کار کنند. مسلما چنین حقوقی برای آنان بسنده نخواهد بود. 

مقام‌‌های وزارت بهداشت طالبان گفته‌اند که می‌کوشند کمبودهایی را که در اثر کاهش بودجه صلیب سرخ پدید آمده است، جبران کنند. اما با توجه به نبود امکانات، و مهم‌تر از همه، بودجه محدود طالبان، به نظر نمی‌رسد بتوانند واقعا جای خالی نهادهای کمک‌کننده را پر کنند.