روبن واردانیان،‌ رئیس سابق دولت جدایی‌طلب ارمنی در قره‌باغ کوهستانی، روز چهارشنبه ۲۷ سپتامبر (۵ مهر) هنگام تلاش برای فرار به ارمنستان به دست ماموران جمهوری آذربایجان بازداشت شد.

به گزارش رویترز،‌ روبن واردانیان، بانکدار میلیاردر و فردی که نیکوکار شناخته می‌شود، در فاصله نوامبر ۲۰۲۲ تا فوریه ۲۰۲۳ ریاست دولت جدایی‌طلب منطقه مورد مناقشه قره‌باغ را بر عهده داشت.

ورونیکا زونابند، همسر این مقام ارشد سابق، در کانالی در تلگرام اعلام کرد که پس از تسلط مجدد آذربایجان بر قره‌باغ در هفته گذشته، واردانیان نیز مانند دیگر ارمنی‌های این منطقه قصد رفتن به ارمنستان را داشت که بازداشت شد.

خدمات مرزی جمهوری آذربایجان نیز تایید کرد که رئیس سابق دولت جدایی‌طلب قره‌باغ به باکو منتقل شده و به سازمان‌های دولتی تحویل داده شده است.

مشخص نیست واردانیان به چه اتهام‌هایی بازداشت شده است، اما آذربایجان اعلام کرده است که برخی از شخصیت‌های رهبری قره‌باغ را محاکمه خواهد کرد.

قره‌باغ، که منطقه‌ای ارمنی‌نشین است و به‌عنوان بخشی از جمهوری آذربایجان به رسمیت شناخته شده است، از اوایل دهه ۱۹۹۰ و در روند فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، در کنترل دولتی مستقل و جدایی‌طلب بوده است.

پس از حمله هفته گذشته جمهوری آذربایجان به این منطقه، ارمنی‌های قومی از ترس انتقام‌جویی آذربایجان به‌دلیل تاریخ خونین بین دو طرف، گروه گروه خانه‌هایشان را رها کردند و سوار بر خودروها و کامیون‌ها، در امتداد جاده کوهستانی که به ارمنستان منتهی می‌شود به سوی ارمنستان فرار کردند.

ارمنی‌های قره‌باغ روز ۲۰ سپتامبر، پس از عملیات ۲۴ ساعته ارتش جمهوری آذربایجان، ناچار شدند اعلام آتش‌بس کنند. جمهوری آذربایجان می‌گوید تضمین می‌کند که حقوق آن‌ها رعایت شود، اما رهبران ارمنی قره‌باغ اعلام کرده‌اند که این منطقه را ترک خواهند کرد.

مقام‌های قره‌باغ اعلام کردند که تا کنون ۴۷ هزار و ۱۱۵ نفر از جمعیت ارمنی ۱۲۰ هزار نفری به سمت ارمنستان گریخته‌اند.

دولت‌های غربی در مورد بروز فاجعه‌ای انسانی در این منطقه هشدار داده‌اند و بر آذربایجان فشار آورده‌اند که به ناظران بین‌المللی اجازه ورود به قره‌باغ بدهد تا بر رفتار ماموران آن دولت با مردم محلی نظارت کنند.

به گفته برخی کارشناسان، این مهاجرت جمعی می‌تواند توازن قدرت در منطقه قفقاز جنوبی را تغییر دهد؛ منطقه‌ای متشکل از اقلیت‌های قومی گوناگون که لوله‌های نفت و گاز از آن عبور می‌کند و روسیه، آمریکا، ترکیه و ایران در تلاش‌اند نفوذشان را در آن گسترش دهند.

جمهوری آذربایجان مدعی است که می‌خواهد به‌طور مسالمت‌آمیز ساکنان ارمنی قومی قره‌باغ را با دیگر شهروندان کشورش ادغام کند و اتهام ارامنه در مورد پاک‌سازی قومی را رد می‌کند.

الهام علی‌اف، رئیس‌ جمهوری آذربایجان، هفته گذشته گفت که ارامنه می‌توانند «بالاخره نفس راحتی بکشند». او تاکید کرد که ارامنه در آذربایجان می‌توانند رای دهند، از آموزش دولتی برخوردار شوند، و در آذربایجانِ عمدتا مسلمان، آزادانه دین مسیحی داشته باشند. او گفت که دولت جمهوری آذربایجان قره‌باغ را به «بهشت» تبدیل خواهد کرد.

در پی هجوم پناه‌جویان به ارمنستان، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، نیز خواستار حمایت از حقوق آن‌ها شده است. استفان دوجاریک، سخنگوی گوترش، در این‌باره تاکید کرد: «دبیرکل سازمان ملل بسیار نگران جابه‌جایی افراد به ارمنستان است. ضروری است که از حقوق این آوارگان محافظت شود و آن‌ها از حمایت‌های بشردوستانه برخوردار شوند.»