ساموئل شهرامانیان، رهبر جمهوری خودخوانده قره‌باغ روز پنجشنبه، ۶ مهر (۲۸ سپتامبر)، اعلام کرده که دستور انحلال کلیه نهادهای دولتی را از اول ژانویه ۲۰۲۴ امضا کرده است و جمهوری قره‌باغ کوهستانی (آرتساخ) از آغاز سال جدید میلادی دیگر وجود نخواهد داشت.

منطقه قره‌باغ که سه دهه در کنترل ارامنه بود، هفته گذشته و در حمله‌ای که تنها ۲۴ ساعت به طول انجامید، به تصرف جمهوری آذربایجان درآمد. به گفته مقامات قره‌باغ، نیمی از اکثریت جمعیت ارمنی این منطقه به ارمنستان گریخته‌اند.

قره‌باغ از نظر بین‌المللی به‌عنوان بخشی از آذربایجان شناخته می‌شود اما ارمنستان در دهه ۱۹۹۰ و در پی فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، کنترل آن را به دست گرفت.

به گزارش بی‌بی‌سی، شهرامانیان با اشاره به توافق با جمهوری آذربایجان بر سر تضمین سفر آزاد، داوطلبانه و بدون مانع برای ساکنان قره‌باغ، گفت که تصمیم انحلال دولت بر اساس اولویت تامین امنیت فیزیکی و منافع حیاتی مردم گرفته شده است.

او مردم قره‌باغ کوهستانی، از جمله کسانی که در حال حاضر در خارج از این منطقه زندگی می‌کنند، را تشویق کرد تا با «شرایط ادغام مجدد» در جمهوری آذربایجان آشنا شوند. مذاکرات بین باکو و مقامات قره‌باغ درباره این موضوع آغاز شده است.

نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان گفته است که انتظار دارد در روزهای آینده، هیچ ارمنی در قره‌باغ کوهستانی باقی نماند. بسیاری از جمعیت ۱۲۰ هزار نفری ارمنی منطقه می‌هراسند که آینده‌ای در قره‌باغ کوهستانی نداشته باشند. پاشینیان پیشتر گفته بود که «پاکسازی قومی» در منطقه آغاز شده است. با این حال الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان گفت که حقوق ارامنه قره‌باغ «تضمین خواهد شد.»

به گزارش خبرگزاری فرانسه، جمهوری آذربایجان روز پنجشنبه از ارمنی‌های قره‌باغ خواست که این منطقه را ترک نکنند. وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان گفت: «ما از ساکنان ارمنی می‌خواهیم خانه‌های خود را ترک نکنند و بخشی از جامعه چند قومیتی آذربایجان باشند.»

دولت‌های غربی، جمهوری آذربایجان را تحت فشار قرار داده‌اند تا به ناظران بین‌المللی اجازه ورود به قره‌باغ را بدهد تا بر رفتارش با مردم محلی نظارت کنند، اما باکو هنوز این دسترسی را نداده است.

در همین حال به گفته مقام‌های جمهوری آذربایجان، یکی از رهبران سابق این منطقه به چندین جنایت از جمله تامین مالی تروریسم متهم شده است.

روبن واردانیان که از نوامبر تا فوریه  ۲۰۲۲ رهبری دولت جدایی‌طلب قره‌باغ را برعهده داشت، روز چهارشنبه در حالی که قصد داشت به ارمنستان برود، دستگیر شد.

تصاویری که رسانه‌های بین‌المللی مخابره کرده‌اند، صف طولانی خودروها را در امتداد کریدور لاچین، تنها جاده‌ای که این منطقه را به ارمنستان متصل می‌کند نشان می‌دهد، علامتی از تلاش ارمنی‌های قره‌باغ برای فرار از منطقه‌ای است که اکنون تحت سلطه جمهوری آذربایجان است.

ارمنستان گفته است که بیش از ۷۰ هزار نفر از جمعیت ۱۲۰ هزار نفری این منطقه تا روز پنجشنبه قره‌باغ را به مقصد ارمنستان ترک کرده‌اند.