سفارت افغانستان در تهران به دلیل اقامت نزدیک به چهار میلیون مهاجر افغان در این کشور و همچنین حجم وسیع تجارت میان ایران و افغانستان، پردرآمدترین سفارت این کشور براورد می‌شود. طالبان که از اسفند ۱۴۰۱ کنترل سفارت افغانستان در تهران را در اختیار دارد، هزینه خدمات اداری و صدور گذرنامه را افزایش دادند و اکنون از این سفارت درآمد هنگفتی به دست می‌آورند. برخی منابع مطلع در تهران به ایندیپندنت فارسی گفته‌اند که به دلیل گران شدن هزینه‌های خدمات و نیز افزایش متقاضیان اسناد هویتی از جمله گذرنامه، سفارت افغانستان در تهران اینک ماهانه حدود یک میلیون دلار درآمد دارد.
وزارت خارجه رژیم طالبان اواخر مرداد اعلام کرد که صدور گذرنامه در سفارت افغانستان در تهران را آغاز کرده است. این روند از زمان سلطه طالبان بر افغانستان در مرداد ۱۴۰۰ متوقف شده بود و سفارت افغانستان در تهران تنها گذرنامه شهروندان این کشور را تمدید می‌کرد.
افزایش بی‌سابقه هزینه خدمات
تا پیش از سلطه طالبان بر افغانستان، هزینه صدور گذرنامه برای مهاجران افغان ساکن ایران ۲۰ دلار بود اما طالبان این مبلغ را برای گذرنامه‌هایی که پنج سال اعتبار دارند، به ۱۲۰ دلار و برای گذرنامه‌هایی با اعتبار ۱۰ ساله به ۲۲۰ دلار افزایش داده‌اند.
حکومت اشرف غنی سال ۱۳۹۷، در پی سقوط ارزش پول ملی ایران در برابر دلار و نیز افزایش نرخ بیکاری در این کشور که مهاجران افغان ساکن ایران هم از آن متاثر شدند، هزینه هر جلد گذرنامه برای افغان‌های ساکن ایران را از ۱۰۰ دلار به ۲۰ دلار کاهش داد که با استقبال افغان‌های ساکن ایران مواجه شد؛ اما طالبان اینک در شرایطی که وضعیت مهاجران افغان در ایران، نسبت به سال ۱۳۹۷ بدتر شده است، هزینه خدمات اداری به‌ویژه صدور گذرنامه را چهار برابر کرده‌اند.
هم‌وطنان گرامی!
— Embassy of Afghanistan in Tehran (@afgembassy_teh) August 17, 2023
بادرنظرداشت مشکلات اقتصادی افغان‌های مقیم در خارج، در اثر پیشنهاد وزارت‌های امور خارجه، امور داخله و مالیه و حکم ریاست‌الوزرای ا.ا.ا، هزینهٔ فی جلد پاسپورت ۵ ساله و ۱۰ ساله بالترتیب ۱۲۰ و ۲۲۰ دالر امریکایی... و هزینهٔ استیکر تمدید به ۲۰ دالر امریکایی کاهش pic.twitter.com/UVb7s5e70a
به گفته منابع در تهران، کنسولگری افغانستان در تهران در حال حاضر روزانه تا ۲۰۰ درخواست برای صدور گذرنامه ثبت می‌کند. به‌ویژه در ماه‌های اخیر، به دلیل افزایش فشارهای جمهوری اسلامی بر مهاجران و گسترش اخراج اجباری، بیشتر مهاجران فاقد اسناد هویتی تلاش می‌کنند از سفارت افغانستان گذرنامه و مدارک هویتی بگیرند.
سفارت افغانستان در تهران امکان چاپ گذرنامه در داخل ایران را ندارد. بنابراین مشخصات و مدارک فرد متقاضی را ثبت می‌کند و به کابل می‌فرستد. وزارت خارجه رژیم طالبان هم هر هفته حدود پنج هزار جلد گذرنامه چاپ‌شده را با هواپیما به تهران ارسال می‌کند.
در صورتی که طالبان در سفارت افغانستان در تهران ماهانه برای پنج هزار نفر گذرنامه صادر کنند و این افراد در ازای دریافت گذرنامه با اعتبار پنج سال ۱۲۰ دلار بپردازد، این سفارتخانه ماهانه ۶۰۰ هزار دلار تنها از محل صدور گذرنامه درآمد دارد. این جدا از فعالیت کنسولگری‌های افغانستان در مشهد و زاهدان است که در ازای ارائه خدمات اداری و صدور گذرنامه پول می‌گیرند.
کنسولگری‌های افغانستان در مشهد و زاهدان را هنوز دیپلمات‌های دولت پیشین افغانستان اداره می‌کنند اما مشخص نیست آیا درآمدشان را به خزانه رژیم طالبان می‌فرستند یا خیر. کنسولگری افغانستان در مشهد سوم نوامبر فهرست سه هزار و ۱۱۵ نفر از متقاضیان پاسپورت را در کانال تلگرامش منتشر کرد و از این افراد خواست گذرنامه‌هایشان را تحویل بگیرند. یک روز بعد نیز یک فهرست ۵۲۳ نفر دیگر منتشر کرد و اطلاع داد که گذرنامه این متقاضیان آماده است و می‌توانند از این کنسولگری دریافت کنند.
به نظر میرسد کنسولگری افغانستان در مشهد نیز از صدور گذرنامه و ارائه خدمات اداری به مهاجران افغان درآمد هنگفتی دارد. از آنجا که سفارت و کنسولگری افغانستان در تهران در اختیار طالبان است و جمهوری اسلامی نیز فضای کافی برای مانور طالبان در ایران به این گروه داده است، دیپلمات‌های افغانستان در مشهد و زاهدان نیز از وزارت خارجه رژیم طالبان دستور می‌گیرند.
در همین حال، طالبان در ازای تمدید هر یک سال اعتبار یک گذرنامه، ۲۰ دلار، بابت صدور گواهی وکالت ۱۰۵ دلار، صدور گواهی تجرد ۱۰ دلار، صدور گواهی تولد ۱۰ دلار، تایید مدارک تحصیلی ۱۰ دلار و در ازای تایید بقیه مدارک مانند عقدنامه، گواهی طلاق، برگه عدم سوءپیشینه نیز از ۱۰ تا ۵۰ دلار پول می‌گیرند.
قابل توجه مراجعین محترم!
— Embassy of Afghanistan in Tehran (@afgembassy_teh) October 8, 2023
حسب پیشنهاد شما ه ۲۰۸ مورخ ۱۴۴۵/۳/۱۰ وزارت امورخارجه امارت اسلامی افغانستان و منظوری شماره ۱۵۵۱ مورخ ۱۴۴۵/۳/۲۲ مطابق به ۱۴۰۲/۷/۱۵ مقام محترم ریاست الوزرا، محصول موارد ذیل:
۱- صدور و تایید اسناد مربوط به ازدواج(نکاحنامه، طلاق خط و خلع) ۵۰ دالر امریکائی؛ pic.twitter.com/rRlMRTNERL
منابعی که فعالیت سفارت و کنسولگری افغانستان در تهران را از نزدیک دنبال می‌کنند و دست‌کم سه تن از افرادی که در روزهای اخیر برای دریافت خدمات اداری به این سفارت مراجعه کرده‌اند، می‌گویند در ماه‌های اخیر و در پی افزایش فشار بر مهاجران افغان در ایران، روزانه حدود ۸۰۰ تا هزار نفر برای دریافت خدمات اداری از جمله گذرنامه به سفارت و کنسولگری افغانستان در تهران مراجعه می‌کنند.
ساختمان و کنسولگری سفارت افغانستان در تهران که در خیابان پاکستان قرار دارد و مساحت آن حدود سه هزار مترمربع است، متعلق به افغانستان است. در حالی که بسیاری از سفارتخانه‌های افغانستان در کشورهای غربی در ساختمان‌های اجاره‌ای فعالیت می‌کنند و به همین دلیل در دو سال گذشته درآمد ناشی از خدمات اداری را هزینه اجاره ساختمان و هزینه‌های کارمندانشان کرده‌اند، سفارت و کنسولگری افغانستان در تهران بابت اجاره ساختمان هم هزینه‌ای نمی‌پردازد.
ساختمان سفارت و کنسولگری افغانستان در تهران-AfghanistanInIR/Facebook
در کنار درآمد هنگفت طالبان از صدور گذرنامه و ارائه خدمات اداری در سفارت و کنسولگری افغانستان در تهران، وابسته تجاری طالبان در این سفارت از صدور مجوز تردد برای کامیون‌های تجاری که میان افغانستان و ایران در رفت‌وآمدند هم درآمد کلانی دارد.
جواد هدایتی، مدیرکل دفتر ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای ایران، خرداد امسال به پایگاه خبری ترابران گفت که روزانه حدود یک هزار و ۲۰۰ کامیون از مرزهای دوغارون، میلک و ماهی‌رود میان افغانستان و ایران تردد می‌کنند.
تا پیش از سلطه طالبان بر افغانستان، هر کامیون باید بابت یک ماه تردد میان افغانستان و ایران، به دفتر وابسته تجاری افغانستان در تهران ۲۵۰ دلار می‌پرداخت. مشخص نیست طالبان این هزینه را افزایش داده‌اند یا مجوز تردد یک ماهه برای کامیون‌های تجاری با همان ۲۵۰ دلار صادر می‌شود.
طالبان در دو سال گذشته، برای کسب درآمد از بندرها، پس گرفتن وام‌های دولتی از افراد و شرکت‌هایی که از سال‌ها پیش باقی مانده‌اند، زکات و همچنین کسب درآمد از صدور پاسپورت و ارائه خدمات کنسولی تلاش شدیدی را آغاز کرده‌اند. آن‌ها مالیات بر شرکت‌ها و بازرگانان را هم افزایش داده‌اند و ادعا می‌کنند سطح تجارت با کشورهای همسایه از جمله ایران و پاکستان نیز نسبت به سال‌های پیش افزایش یافته است.
ملا عبدالغنی برادر و هیئت همراهش در سفارت افغانستان در تهران-afgembassy_teh/X
یک هفته پیش، ملا عبدالغنی برادر، معاون نخست‌وزیر طالبان، در راس هیئتی ۳۰ نفری به ایران سفر کرد و در ملاقات با مقام‌های جمهوری اسلامی، در زمینه گسترش روابط تجاری و اقتصادی، تقویت سطح تبادل کالا میان دو کشور و استفاده بازرگانان افغانستان از بندر چابهار برای صدور کالا به دیگر کشورها مذاکره کرد.
استقبال گرم از هیئت طالبان در ایران، این باور را تقویت کرد که پس از دو سال سلطه طالبان بر افغانستان، جمهوری اسلامی در حال تبدیل شدن به بزرگ‌ترین حامی و شریک اقتصادی و سیاسی طالبان در منطقه است. هم‌زمان با سفر هیئت طالبان به تهران، رسانه‌های دولتی در ایران با انتشار خبری ادعا کردند که ماموران امنیتی ایران در نتیجه همکاری اطلاعاتی رژیم طالبان، چند نفر از ماموران موساد را در مرز ایران و افغانستان بازداشت کردند. این خبر را که در رسانه‌های رژیم طالبان بازتاب نیافت، هیچ‌یک از منابع مستقل و معتبر تایید نکردند.
با این حال، مقام‌های جمهوری اسلامی و طالبان سفر ملا عبدالغنی برادر و هیئت همراه او را که طی آن پنج تفاهمنامه با نهادهای مختلف ایرانی امضا شد، «دستاورد بزرگ» خواندند و برای گسترش همکاری در بخش‌های مختلف ابزار خوش‌بینی کردند.
