ولکر ترک، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، روز چهارشنبه ۲۴ آبان (۱۵ نوامبر)، در بیانیه‌ای در مورد بازداشت خودسرانه و اذیت و آزار مهاجران افغان ساکن پاکستان و اخاذی پلیس از آن‌ها و ضبط اموال و دارایی آن‌ها و در نهایت اخراج آن‌ها ابراز نگرانی کرد و گفت عملکرد دولت پاکستان با میزبانی سخاوتمندانه از مهاجران افغان در سال‌های گذشته مغایر است.

در بیانیه ترک همچنین آمده است که پلیس پاکستان افغان‌های دارای کارت شناسایی مهاجرت صادرشده از سوی دفتر سازمان ملل متحد در پاکستان را نیز بازداشت و اخراج کرده است، در حالی که دولت پاکستان دارندگان این کارت را پناهنده رسمی می‌شناسد.

دولت پاکستان اوایل اکتبر به مهاجران افغان ساکن آن کشو که فاقد اسناد اقامت‌اند یک ماه مهلت داد که آن کشور را ترک کنند. در پی پایان یافتن مهلت یک ماهه، روند بازداشت و اخراج مهاجران از اول نوامبر آغاز شد. بر اساس بیانیه ولکر ترک، تا یازدهم نوامبر ۳۲۷ هزار مهاجر افغان از پاکستان اخراج شدند.

در بیانیه او آمده است: «دفتر حقوق بشر سازمان ملل متحد گزارشی دست اول از افغان‌هایی که از مرز عبور می‌کنند دریافت کرده است که در آن ادعا شده است این افراد مورد اقدام‌های خودسرانه یا سوءاستفاده مقام‌های پاکستان قرار گرفته‌اند.»

در این بیانیه به‌نقل از یک شهروند افغان که از پاکستان اخراج شده آمده است:  «پلیس محلی شبانه به خانه ما حمله کرد. آن‌ها پول نقد، جواهرات، بز، گوسفند، و دیگر اقلام را از خانه ما ضبط کردند و بردند. فقط چند ساعت به ما فرصت دادند که وسایل باقی‌مانده را جمع‌آوری کنیم و تا سحر آن روز خانه را ترک کنیم. وقتی داشتیم می‌رفتیم، یک بولدوزر شروع به تخریب خانه ما کرد. خیلی احساس درماندگی کردیم و با چشمانی پر از اشک روستا را ترک کردیم.»

ترک در بیانیه‌اش ضمن اشاره به دشواری وضع بسیاری از خانواده‌های افغان اخراج‌شده از پاکستان گفت: «بسیاری از افغان‌ها با منابع مالی بسیار اندک مجبور به ترک خانه‌ و شغل خود شده‌اند. علاوه بر این، مجبور به پرداخت رشوه یا از دست دادن دارایی‌هایشان شده‌اند. در شرایط کنونی افغانستان، این اخراج باعث وخیم‌تر شدن وضع بشردوستانه در افغانستان می‌شود.»

هرچند نهادهای امدادرسان بین‌المللی، از جمله آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد، در شهرهای افغانستان برای پذیرایی از مهاجران اقامتگاه‌های سیار ایجاد کرده‌اند، به‌دلیل شمار زیاد مهاجرانی که هم‌زمان از پاکستان و ایران اخراج می‌شوند، نگرانی از وقوع فاجعه انسانی در زمستان پیش‌ رو وجود دارد.

در روزهای گذشته، شماری از مهاجران افغان که از پاکستان اخراج شده‌اند در مصاحبه با رسانه‌ها از بدرفتاری پلیس پاکستان و ساعت‌ها زندانی شدن در بازداشتگاه‌های پلیس شکایت کردند. ولکر ترک با اشاره به نحوه عملکرد پلیس برای بازداشت و اخراج مهاجران افغان گفت: «دستگیری‌ها و بازداشت‌های خودسرانه برخلاف تعهدهای پاکستان بر اساس قوانین بین‌المللی است.»

در حالی که طالبان آموزش و اشتغال زنان را در افغانستان منع کرده است و دختران نیز فقط تا کلاس ششم حق تحصیل دارند، اخراج خانواده‌های افغان که از سال‌ها پیش در پاکستان زندگی می‌کرده‌اند نگرانی‌ها در مورد محروم شدن دختران و زنان این خانواده‌ها از دسترسی به آموزش را افزایش داده است. در بیانیه فولکر ترک نیز در این مورد آمده است: «زنان و دخترانی که به افغانستان بازمی‌گردند آسیب‌پذیرند.»

فولکر ترک با اشاره به فرمان‌های سخت‌گیرانه رهبر طالبان در مورد زنان گفت: «زنان و دختران با محدودیت‌های گسترده برای مشارکت در زندگی روزمره و عمومی مواجه خواهند شد.»

در همین حال، نگرانی از اخراج نظامیان و کارکنان دولت پیشین، خبرنگاران، فعالان حقوق بشر، و دیگر افراد آسیب‌پذیر که در دو سال گذشته از ترس طالبان به پاکستان پناه برده‌اند نیز وجود دارد. ولکر ترک در این مورد از دولت پاکستان خواست که از افرادی که ممکن است در افغانستان با آزار و اذیت، شکنجه، و بدرفتاری مواجه شوند «مطابق اصل خودداری از بازگرداندن» محافظت کند.

ترک افزود: «این شامل زنان و دختران افغان، مقام‌های دولتی و پرسنل امنیتی سابق، اقلیت‌های قومی و مذهبی، مدافعان حقوق بشر، و فعالان جامعه مدنی و کارمندان رسانه می‌شود.»

عفو بین‌الملل: پاکستان سرکوب و آزار و اذیت پناه‌جویان افغان را متوقف کند

هم‌زمان با انتشار بیانیه ولکر ترک در مورد مهاجران افغان ساکن در پاکستان، سازمان عفو بین‌الملل نیز در نامه‌ای که به انوارالحق کاکر، نخست‌وزیر دولت موقت پاکستان، فرستاد و آن را در فضای مجازی منتشر کرد، خواستار توقف فوری  سرکوب و آزار و اذیت مهاجران شد و از حکومت پاکستان خواست «به تعهدهای حقوقی بین‌المللی‌اش عمل کند.»

در نامه عفو بین‌الملل آمده است: «مقام‌های [حکومت پاکستان] اجازه دسترسی به مراکز بازداشتی که اخیرا برای اخراج ایجاد شده‌ است ندادند. خانه‌های پناه‌جویان افغان نیز تخریب شده و دارایی‌های آن‌ها مصادره شده است. ضروری است که از دولت پاکستان بخواهیم بازداشت، اخراج، و آزار و اذیت گسترده پناهندگان افغان را فوری متوقف کند.»

عفو بین‌الملل ابراز نگرانی کرده است که اقدام حکومت پاکستان برای اخراج دست‌کم ۱ میلیون و ۴۰۰ هزار مهاجر افغان از آن کشور ممکن است پیامدهای ناگواری برای این مهاجران، به‌ویژه زنان و دختران، داشته باشد. این سازمان پیش از این نیز در گزارشی گفته بود که پلیس پاکستان در روند بازداشت و اخراج مهاجران افغان دست به خشونت و آزار و اذیت گسترده مهاجران زده است.