بر اساس نظرسنجی‌های صورت‌گرفته، تمایل ایرانیان برای ورود به بازارهای مالی بیش از همه از طریق خرید املاک و مستغلات صورت می‌گیرد.

مرکز افکارسنجی ایسپا، مهرماه امسال، با نظرسنجی از بیش از ۱۲ هزار شهروند بالای ۱۵ سال، این سوال را مطرح کرده است که در صورت داشتن پس‌انداز، سرمایه خود را در کدام بازارها وارد می‌کنید. ۳۳.۳ درصد از پاسخ‌دهندگان ترجیح داده‌اند در بازار زمین و مسکن سرمایه‌گذاری ‌کنند و ۲۰.۷ درصد بازار طلا و سکه را انتخاب کرده‌اند.

همچنین ۱۵.۵ درصد ورود به فعالیت‌های کسب‌وکار و ۱۵.۲ درصد نیز گفته‌اند ترجیح می‌دهند سرمایه خود را به‌صورت سپرده در بانک پس‌انداز کنند.

آنچه در این نظرسنجی قابل‌توجه است بی‌میلی مردم ایران برای ورود به بازارهایی از قبیل دلار و ارز، خودرو، بورس و رمزارزها است.

بر اساس این نظرسنجی، تنها ۲.۷ درصد بازار خودرو را مطلوب سرمایه‌گذاری دانسته‌اند و بورس و بازار رمزارز با ۱.۳ درصد کمترین متقاضی را دارند.

تمایل به بازار مسکن و مستغلات به‌خوبی نشان می‌دهد که جامعه ایران در شرایط کنونی اقتصادی حاضر به ریسک‌پذیری در بازارهای جدید مالی نیست و کماکان حفظ سرمایه از طریق تملک زمین و مسکن را مطمئن‌ترین روش برای حفظ و رشد دارایی‌ها می‌داند.

به‌این‌ترتیب، شاید بتوان دلیل تورم در بخش مسکن را به‌خوبی درک کرد و درعین‌حال متوجه بدگمانی جامعه درخصوص ورود سرمایه خود در بازارهای تحت کنترل دستوری دولت شد.

همچنین سهم کم بورس و بازار سهام در میان گزینه‌های انتخابی، نشان می‌دهد جامعه ایرانی متوجه دلایل دخالت دولت در بازارهای مالی و برهم‌خوردن نظم طبیعی آن‌ها شده است.

 طبق نظر کارشناسان مالی، جامعه باور دارد آنچه رشد و سقوط ارزش سرمایه را در بازار بورس مشخص می‌کند چندان از نظم اقتصادی مشابه دیگر نقاط جهان تبعیت نمی‌کند و این عرصه به صندوق برداشت دولت از جیب مردم برای رفع کسری بودجه بدل شده است.

سقوط تاریخی بورس در مردادماه ۱۳۹۹ را می‌توان یکی از عوامل بدبینی جامعه به سرمایه‌گذاری در بازار بورس دانست. سال ۱۳۹۹ پس از رشد نزدیک به چهار برابری ارزش کل شاخص بورس طی چهارماهه نخست، در مردادماه ریزشی تاریخی بخش مهمی از سرمایه حقیقی وارد شده به بورس را از بین برد.

آنچه در بازار سرمایه ایران در مردادماه سال  ۱۳۹۹ رخ داد به باور برخی تحلیلگران، در شوک تحریم نفتی پس از خروج آمریکا از برجام، بخشی از کسری بودجه دولت را جبران کرد.

این تلقی که دولت در بازارهای مالی، با نوسان مصنوعی و تصمیم‌سازی عامدانه از سرمایه مردم بهره می‌برد، حتی اقبال به بازارهای خودرو و ارز را نیز کاهش داده و طلا و سکه را جایگزین خرید ارز میان ایرانیان کرده است.

مشابه این شرایط اقتصادی را می‌توان در کشورهایی دید که سهم دخالت دولت‌ها در اقتصاد بالا است، یا همانند ایران در شرایط بحران تورمی به سر می‌برند.

روزنامه دنیای اقتصاد با مقایسه تمایل سرمایه‌گذاری در برخی کشورها، در گزارشی اشاره کرده که در چین نیز همانند ایران بالاترین میزان تمایل به سرمایه‌گذاری در بازار مستغلات است و ترکیه هم به‌عنوان کشوری با شرایط تورمی کمابیش مشابه ایران، با رشد سرمایه‌گذاری در بازار طلا و سکه مواجه است.

در شرایط تورمی بیش از ۳۰ درصد، نرخ سود اوراق‌قرضه و سپرده‌های بانکی در اقتصادهای دستوری و دولتی سنخیتی با تورم موجود ندارد و بانک‌ها نیز به سبب محدودیت‌های قانونی، امکان بالابردن نرخ سود به‌صورت رقابتی برای جمع‌آوری نقدینگی در جامعه را ندارند.

این وضع طی یک دهه اخیر اقتصاد ایران را با بحران نقدینگی خانگی مواجه کرده است که گسیل‌شدن آن به سمت هر بازاری بحران را رقم زده و به دلیل کنترل کمتر دولت بر بازار مستغلات موجب تورم بیشتر شده و بازار طلا و حتی خودرو را هم درگیر کرده است.

آنچه در نظرسنجی ایسپا قابل‌تامل است تمایل بیشتر زنان برای سرمایه‌گذاری در بازارهای طلا و‌ سکه است. این میل در زنان ۳۰.۳ درصد و‌ در مردان ۱۴.۶ درصد است.

همچنین در بخش سپرده‌گذاری بانکی، افرادی با تحصیلات زیر دیپلم با ۲۶ درصد و در میان‌رده‌های مختلف سنی، افراد بالای ۵۰ سال با ۲۸ درصد، هنوز تمایل به سپرده‌گذاری بانکی دارند و به بازار بورس اعتمادی ندارند.

در مقابل با وجود سهم اندک، اما هنوز هم رده سنی ۱۵ تا ۲۹ سال تمایل بیشتری برای سرمایه‌گذاری در بازارهای ارز دیجیتال دارند.

ناپایداری و نبود امنیت و دخالت دولت در بازار سبب شده است برای بخش مهمی از جامعه ایران حفظ سرمایه با روش‌های سنتی در اولویت باشد. به باور آن‌ها، این موضوع جز از طریق سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی با کمترین میزان امکان دخالت دولت و ریسک مانند مسکن ممکن نیست.