وزش باد از عصر روز پنجشنبه، ۱۶ آذرماه، پس از چند روز بحرانی و آلوده در پایتخت ایران، به کمک مسئولان پایتخت آمد و شرایط را به سطح «قابل‌قبول» باز‌گرداند.
البته بهبود اوضاع آلودگی هوا در تهران با وزش باد، یک التیام موقت برای شهری است که هر سال میزان روزهای پاک آن از قبل کمتر می‌شود و شرایط آن چندان جای امیدواری برای حل پایدار این مشکل باقی نمی‌گذارد.
در این میان مسئله اصلی مشخص نبودن عوامل اصلی افزایش غیرعادی آلودگی هوا در نیمه دوم سال است که نه‌تنها سلامت شهروندان تهران، بلکه سلامتی شهروندان بسیاری از کلان‌شهرهای ایران را دچار مشکل کرده است.
باوجود آنکه مدیران دولتی اصرار دارند نیروگاه‌های کشور در هفته‌های اخیر «مازوتسوزی نکرده‌‌اند» و در موضوع آلودگی هوا متهم نیستند، کارشناسان محیط‌زیست حاضر به پذیرش این ادعا نبوده و تاکید دارند یکی از عوامل اصلی آلودگی هوای شهرهای بزرگ ایران در فصل پاییز و زمستان مازوتسوزی نیروگاه‌ها است.
اما سخنگوی صنعت برق کشور با رد این ادعا، «هرگونه مازوتسوزی را تکذیب کرده است». مصطفی رجبی مشهدی روز پنجشنبه، ۱۶ آذرماه، بار دیگر اشاره کرد نیروگاه‌های مازوت‌سوز در تهران طی چند سال اخیر پلمب شده‌اند. به گفته رجبی، در حال حاضر هیچ نیروگاهی در تهران از مازوت استفاده نمی‌کند و به‌طورکلی کمتر از ۱۰ درصد نیروگاه‌های کشور امکان استفاده از سوخت مازوت را دارند.
طبق ادعای سخنگوی صنعت برق، نیروگاه‌ها در مراکز پر‌جمعیت از سوخت گاز یا گازوئیل استفاده می‌کنند و «از ۱۴۰ نیروگاه بزرگ کشور تنها ۱۶ نیروگاه بخاری قابلیت مصرف مازوت دارند»، موضوعی که به منظور اثبات آن جمعی خبرنگاران نیز برای مشاهده مسدود بودن مخزن مازوت نیروگاه بعثت در این نیروگاه حاضر شدند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
اصرار وزارت نیرو و سازمان محیط‌زیست مبنی بر نقش نداشتن نیروگاه‌ها در آلودگی هوا، در شرایطی مطرح شده است که برخی از اعضای شورای تهران مدعی‌اند به استناد شواهد، مسئله ناترازی گاز در کشور سبب شده است دو نیروگاه رجایی و منتظر القائم در ماه‌های سرد سال بر‌خلاف ادعای مقامات وزارت نیرو، از مازوت به‌عنوان سوخت استفاده کنند.
مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت محیط‌زیست و خدمات شهری شورای اسلامی شهر تهران روز ۱۴ آذرماه ۱۴۰۲، در جلسه علنی این شورا اعلام کرد جدای از دو نیروگاه شهید رجایی و منتظرالقائم، ۱۴ نیروگاه کشور برخی روزها برای جبران ناترازی گاز اقدام به مازوتسوزی می‌کنند.
پیرهادی همچنین با رد ادعای مدیران وزارت نیرو، یادآور شد در جلسه استانداری تهران «نماینده پخش و پالایش رسما اعلام کرد که دو نیروگاه از مازوت استفاده می‌کنند.»
اما مسئله شناسایی متهم آلودگی هوای شهرهای مختلف ایران موضوعی باسابقه است که نه‌تنها هیچ‌کدام از مدیران کشور حاضر به پذیرش مسئولیت آن نیستند، بلکه اظهارات متناقض آن‌ها بر ابهام ماجرا می‌افزاید.
کارشناسان محیط‌زیست برای اثبات مازوتسوزی به رشد آلاینده‌هایی همچون گوگرد در هوای شهرهای بزرگ اشاره کردند و معتقدند اگرچه افزایش خودروهای در حال تردد و میزان کم خروج خودروهای فرسوده از چرخه حمل‌ونقل کشور، یکی از عوامل شدت یافتن آلودگی شهرها است، اما باتوجه به ارزیابی سطح آلایندگی هوا انکار مازوتسوزی باورپذیر نیست.
از جمله ابهام‌های دیگر در‌خصوص مازوتسوزی نیروگاه‌ها، اظهارات مدیرکل روابط‌عمومی شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی است که ضمن تایید تحویل سهمیه سالانه مازوت به نیروگاه‌های کشور، اعلام کرده است در برخی نیروگاه‌ها که کمبود گاز دارند برای جلوگیری از خاموشی «چاره‌ای جز سوزاندن سوخت فسیلی نیست.»
این موضوع در تناقض با ادعای سخنگوی صنعت برق کشور است. موضوع تامین برق موردنیاز صنایع مختلف و برق شهری در کنار فرسودگی شبکه برق‌رسانی در کشور و نبود امکان نوسازی آن، از جمله مسائلی است که دولت را در دوراهی سهمیه‌بندی برق و خاموشی‌ها در فصل سرد سال، یا مازوتسوزی قرار داده است. مسئله‌ای که مغایر با قانون هوای پاک است که به‌صراحت تاکید دارد در شرایطی که نیروگاه‌های شهرهای بزرگ و مراکز استان نیازمند مازوتسوزی باشند، «باید مجوز شورای امنیت را دریافت کنند.»
در سال‌های اخیر بررسی آلاینده‌ها اثبات کرده است مازوتسوزی در حال رخ می‌دهد که در کنار افزایش سطح گوگرد در هوا، باقی مواد آلاینده نمی‌تواند به‌تنهایی به سوخت نامرغوب مورداستفاده خودروها مربوط باشد.
مدیران وزارت نیرو در سال ۱۴۰۰ و۱۴۰۱ اعلام کردند برای تامین برق با کاهش سوخت گاز مواجه شده‌اند و مجبورند مازوتسوزی کنند. به‌این‌ترتیب، شباهت مواد آلاینده در هوا در سال‌های گذشته با روزهای اخیر جایی برای انکار مازوتسوزی باقی نمی‌گذارد.
فریدون عباسی، عضو کمیسیون انرژی مجلس نیز آذرماه سال ۱۴۰۰، به صراحت گفته بود اگر می‌خواهیم در فصل سرد زنده بمانیم باید آلودگی را تحمل کنیم. اظهارات این نماینده البته بخش دیگری نیز داشت که در آن مدعی شده بود در صورت جلوگیری از مازوتسوزی، ۲۵ درصد کشور دچار خاموشی می‌شوند.
ادعایی که اگر صحت آن را بپذیریم نمی‌توان ادعای اخیر مدیران وزارت نیرو را در خصوص بی‌نیازی نیروگاه‌ها به مازوتسوزی باور داشت.
به همین سبب به نظر می‌رسد راهبرد مدیران دولتی استفاده از مازوتسوزی در نیروگاه‌ها و انکار آن برای نپذیرفتن مسئولیت سلامتی شهروندان است. مسئله‌ای که سبب شد رئیس قوه قضاییه روز ۱۶ آذرماه نیز با هشدار به مدیران دولت اعلام کند در بحث آلودگی هوای شهرها ترک فعل اتفاق افتاده است.
هرچند مطابق سال‌های اخیر تهدید قوه قضاییه نمایشی است و در عمل آنچه در زمان افزایش آلودگی هوا به کمک شهرها می‌آید، نه اقدام مدیران، بلکه وزش باد است.
