کمیته غیرانتفاعی نروژ در افغانستان (NAC) از مرگ پنج هزار مادر در مناطق روستایی افغانستان در ازای هر ۱۰۰ هزار تولد خبر داده است. 

ترجه وتردال، مدیر منطقه‌ای این کمیته در افغانستان، در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه، محدودیت‌های طالبان برای اشتغال زنان و کاهش کارمندان زن در کادر درمان را از دلایل عمده افزایش کم‌سابقه مرگ‌ومیر مادران و نوزادان در افغانستان برشمرد.

با تسلط طالبان بر افغانستان، زنان از عرصه فعالیت‌های اجتماعی حذف شدند و تحصیل آن‌ها نیز محدود شد؛ امری که آینده پزشکی تخصصی زنان و زایمان را در کشوری که بسیاری از خانواده‌ها مانع از مراجعه زنان به پزشک مرد می‌شوند، تهدید می‌کند. وضع قوانین سختگیرانه برای کار کردن زن‌ها هم سبب شده است اکثر پزشکان زن یا دیگر کار نکنند یا از افغانستان مهاجرت کنند. 

گزارش موسسه تحقیقاتی پرسش که به‌تازگی در مورد چالش دسترسی زنان به خدمات درمانی در افغانستان منتشر شده، نشان می‌دهد که قوانین سختگیرانه طالبان سبب شده است در بسیاری موارد، بیماران زن به دلیل جانشان را از دست بدهند که طالبان اجازه‌ نداده‌اند پزشک مرد آن‌ها را درمان کنند. 

مدیر منطقه‌ای کمیته نروژ خاطرنشان کرد که تا قبل از بازگشت طالبان به قدرت در اوت ۲۰۲۱، زنان برای رسیدگی و کمک به زنان بیمار در بخش پزشکی در خط مقدم بودند اما اکنون با چالش‌هایی از جمله قوانین سختگیرانه طالبان علیه زنان و «فرار مغزها» مواجه‌ایم. 

او تاکید کرد: «بسیاری از متخصصان زن افغانستان را ترک کرده‌اند.»

پیش از این، استفان دوجاریک، سخنگوی سازمان ملل، اوایل دسامبر گفته بود که افغانستان از نظر آمار مرگ‌و‌میر هنگام زایمان یکی از بدترین کشورهای جهان است و هر دو ساعت، یک زن در این کشور به این دلیل جانش را از دست می‌دهد.

بر اساس آمارهای سازمان ملل متحد، از هر ۱۰۰ هزار تولد در افغانستان، در ۶۹۹ مورد، یا مادر یا نوزاد از بین می‌روند که یکی از بالاترین نرخ‌های مرگ‌ومیر مادران و نوزادان در جهان به شمار می‌رود. این سازمان هفته گذشته اعلام کرد که فقدان سرمایه‌گذاری سازمان‌یافته در سیستم بهداشت و سلامت و نیز کاهش شدید دسترسی زنان به مراقبت‌های درمانی موردنیاز حین زایمان، این آمار را بیش‌از‌پیش بالا برده است.

یک پزشک زن که مسئول نظارت بر کارکرد ۷۰۰ مرکز درمانی در ۹ استان افغانستان است، به دفتر هماهنگ‌کننده کمک‌های بشردوستانه سازمان ملل (اوچا) گفت که سیستم مراقبت‌های بهداشتی عمومی در افغانستان پس از اوت ۲۰۲۱ از بین رفت و فقط سازمان ملل و شرکای آن‌اند که می‌کوشند بخشی از خدمات درمانی موردنیاز را ارائه کنند.

او افزود: «افغانستان برای افزایش دسترسی زنان و کودکان به مراقبت‌های درمانی عمومی، به زنان متخصص بیشتری نیاز دارد.» به گفته این پزشک زن، بسیاری از زنان متخصص پس از سقوط دولت سابق این کشور را ترک کردند و این شکاف قابل‌توجهی در بخش مراقبت‌های بهداشتی و درمانی به وجود آورد.

بر اساس آخرین آمار سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۷، به ازای هر ۱۰۰ هزار تولد زنده در افغانستان، ۶۳۸ زن جانشان را از دست می‌دهند، در حالی که این رقم در ایالات متحده آمریکا ۱۹ نفر است. این آمار در مناطق روستایی و شهری در افغانستان تفاوتی قابل‌توجه دارد. 

نورخانم احمدزی، هماهنگ‌کننده بخش پزشکی سازمان غیردولتی تری‌دیز هومس (Terre des Hommes) در کابل به خبرگزاری فرانسه گفت: «علی‌رغم خطرات، زنانی که قبلا به بیمارستان‌های دولتی می‌رفتند، اکنون ترجیح می‌دهند در خانه زایمان کنند، زیرا پول ندارند.» 

تخمین زده می‌شود که ۴۰ درصد از زنان افغان در خانه (اغلب با کمک مادران یا یک مامای محلی اما گاه به تنهایی) زایمان می‌کنند، اما این نوع زایمان در مناطق دورافتاده افغانستان به ۸۰ درصد هم می‌رسد.

چالش اقتصادی و نبود پزشک زن هم سبب شده است بیشتر زنان ترجیح دهند در خانه زایمان کنند؛ امری که به افزایش میزان مرگ‌ومیر مادران در افغانستان منجر شده است.