حدود دو ماه دیگر تا برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری در ایران زمان باقی است. همه شواهد از جمله نظرسنجی‌هایی که در نهادهای وابسته به حاکمیت انجام شده‌اند، نشان می‌دهند که درصد زیادی از ایرانیان واجد شرایط قصد مشارکت در انتخابات آتی را ندارند و این مسئله حالا به نگرانی‌ فزاینده‌ای برای حاکمان جمهوری اسلامی تبدیل شده است.

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی که در جریان خیزش سراسری در واکنش به مطالبه برگزاری رفراندوم ادعا کرده بود که مردم قدرت تحلیل ندارند، حالا به‌تناوب در سخنرانی‌هایش از ایرانیان می‌خواهد که در انتخابات آتی شرکت کنند.

رهبر جمهوری اسلامی روز چهارشنبه، ششم دی‌ماه، در دیدار با شماری از زنان که رسانه‌های جمهوری اسلامی آنان را «اقشار مختلف بانوان» معرفی کردند، از آنان خواست که همسران و فرزندان خود را به مشارکت در انتخابات وادار کنند.

علی خامنه‌ای بدون اشاره به چهار دهه رویکرد زن‌ستیزانه جمهوری اسلامی و ممانعت از نقش‌آفرینی زنان در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی گفت زنان در ارزیابی نامزدهای انتخاباتی «دقیق‌تر»‌ از مردان‌اند و می‌توانند در «سنجش‌های انتخاباتی» به آنان کمک کنند.

رهبر جمهوری اسلامی کمی قبل از آن نیز در دیدار با طلاب، دانشگاهیان و برخی نمایندگان رسانه‌ها، به آن‌ها دستور داد که مردم را به رای‌دادن تشویق کنند. او گفت: «اگر می‌خواهیم مشکلات را حل کنیم، باید مشارکت را افزایش دهیم و این وظیفه همه است.»

درخواست‌های پیاپی علی خامنه‌ای برای مشارکت در انتخابات که برخی کاربران رسانه‌های اجتماعی به طنز آن‌ را «التماس انتخاباتی رهبر» خوانده‌اند، از این حقیقت پرده برمی‌دارد که نگرانی از تحریم انتخابات حالا به سطوح بالای حاکمیتی در جمهوری اسلامی رسیده است.

به همین دلیل تمام ارکان حاکمیت، از اصولگرایان تندرو گرفته تا اصلاح‌طلبان میانه‌رو، در تلاش‌اند به هر طریقی تنور انتخابات را گرم کنند، زیرا منافع مشترک همه آن‌ها چنین اقتضا می‌کند.

در این میان اطلاح‌طلبانی که به دلیل نگرانی از رد صلاحیت یا رای‌ندادن مردم از مشارکت در انتخابات خودداری می‌کنند، هدف حمله شدید رسانه‌های حکومتی، از جمله روزنامه کیهان، قرار گرفته‌اند.

روزنامه زیر نظر نماینده علی خامنه‌ای که پیش‌تر خواستار حذف کامل اصلاح‌طلبان از عرصه سیاسی شده بود، به‌تازگی در یادداشتی ادعای «پرشور» بودن انتخابات اسفندماه را مطرح کرد و نوشت که «حیات سیاسی اصلاح‌طلبان در مرزبندی‌ با رادیکال‌ها است و آن‌ها که برای سرد شدن انتخابات تلاش کرده‌اند، سرشان بی‌کلاه می‌ماند».

رسانه وابسته به علی خامنه‌ای این‌گونه وانمود کرد که حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس، آن‌ها را از «زوال سیاسی» دور می‌کند، اما تامل عمیق‌تر در چرخش‌هایی از این دست نشان می‌دهد که حاکمان ایران به‌شدت برای انتخابات اسفندماه مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان نگران‌اند و در همین راستا تمام ارکان حاکمیتی را برای پرشور جلوه دادن انتخابات بسیج کرده‌اند.

برمبنای این راهبرد، حتی افرادی که احتمال رد صلاحیتشان در شورای نگهبان بسیار است، با دفاع از انتخابات، تلاش می‌کنند این‌گونه وانمود کنند که رای دادن بهتر از رای ندادن است.

حسن روحانی، رئیس‌جمهوری پیشین که به‌شدت در رسانه‌های حکومتی هدف حمله قرار می‌گیرد، به‌تازگی از مردم خواست انتخابات را تحریم نکنند. او مدعی شد که امتناع از رای دادن در اصل به معنای رای دادن به نامزدهای اقلیت است.

رئیس‌ دولت‌های یازدهم و دوازدهم جمهوری اسلامی سال ۱۳۹۶ نیز با همین ترفند موفق شد شمار قابل‌توجهی از مردم را به نفع خود پای صندوق‌های رای بکشاند. شمار زیادی از حدود ۲۳ میلیون نفری که به حسن روحانی رای دادند، پای صندوق‌های رای رفتند برای اینکه مانع به قدرت رسیدن تندروها شوند، اما دولتی که با ادعای «اعتدال» روی کار آمده بود، کمتر از دو سال بعد در جریان اعتراضات سراسری آبان به کشتار گسترده معترضان چراغ سبز نشان داد.

پس از اعتراضات سراسری آبان و سرنگونی هواپیمای اوکراینی، حتی ایرانیانی که به اصلاحات درون‌ساختاری حکومت امیدوار بودند نیز حساب خود را از جمهوری اسلامی جدا کردند و خواستار عبور از حکومت ایران شدند.

در نتیجه میزان مشارکت مردم در انتخابات دوره یازدهم مجلس که اسفندماه ۱۳۹۸ برگزار شد به پایین‌ترین سطح رسید، به‌طوری‌که تنها ۴۲ درصد از واجدان شرایط رای دادند. در این انتخابات مشارکت شهروندان تهرانی نیز که با ۳۵ کرسی بیشترین سهم نماینده را دارند حدود ۲۶ درصد اعلام شد.

در آن زمان حاکمان ایران همه‌گیری کرونا را دلیل اصلی پایین بودن نرخ مشارکت مردم اعلام کردند، بهانه‌ای که اکنون دیگر وجود ندارد.

رسانه امواج‌مدیا که موضوعات مختلف سیاسی در ایران را دنبال می‌کند، در گزارش تازه‌ای درباره انتخابات آتی جمهوری اسلامی نوشت رد صلاحیت شماری از نمایندگان باعث شده است رسانه‌های اصلاح‌طلب گلایه کنند که «خالص‌سازی» به نفع اصول‌گرایان تندرو در حال انجام است.

این رسانه ضمن اشاره به موارد مشابه در دوره‌های پیشین مدعی شد که «رد صلاحیت اصلاح‌طلبان» و «سرخوردگی عمومی از دولت حسن روحانی» از دلایل نرخ پایین مشارکت مردم در انتخابات است.

در این گزارش به داده‌های نظرسنجی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران نیز استناد شده است که بر مبنای آن، حدود ۲۷درصد مردم قصد دارد در انتخابات شرکت کنند. ۷.۴ درصد پاسخ داده‌اند به «احتمال کم» در انتخابات شرکت می‌کنند و ۳۶ درصد گفته‌اند به‌هیچ‌عنوان در این انتخابات شرکت نمی‌کنند. نزدیک به ۲۲ درصد هم پاسخ ممتنع داده‌اند.

امواج‌مدیا به اهداف و نتایج پروژه خالص‌سازی در جمهوری اسلامی نیز اشاره کرد و نوشت تندروها از ۱۴۰۰ در همه بخش‌ها قدرت را در اختیار گرفتند و این یک مسئله حیاتی در معادله سیاسی جمهوری اسلامی است که خود را برای انتخاب جانشین رهبر آماده می‌کند.

دقیقا به همین دلیل نیز ترکیب مجلس آتی خبرگان رهبری اهمیتی مضاعف نسبت به دوره‌های قبل دارد، زیرا با توجه به سن علی خامنه‌ای بعید نیست که جانشین او در همین مجلس خبرگان معرفی شود.

تحریم انتخابات از سوی مردم برای جمهوری اسلامی به این دلیل چالش محسوب می‌شود که طی سال‌ها رای دادن مردم را نشانه «مشروعیت» خود دانسته و به آن افتخار کرده است.

اما چنین افتخاری حالا دیگر وجود ندارد و درحالی‌که نامزدهای یکدیگر را متهم می‌کنند و به چالش می‌کشند، مردم ایران در خانه و خیابان شعار «اصلاح‌طلب، اصول‌گرا دیگه تمومه ماجرا» سر می‌دهند.

در این میان نیز تهدیدهایی مانند اینکه اگر به اصلاح‌طلبان و میانه‌روها رای ندهید تندروها قدرت را به دست می‌گیرند، نخ‌نما و تکراری شده‌اند و دیگر کاربردی ندارند.