محمد محمدی‌بخش، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری، که پیش‌تر وعده داده بود عمر ناوگان هوایی ایران را در دولت ابراهیم رئیسی به زیر ۲۰ سال برساند، حالا قصد دارد برای جبران کمبود ناوگان هوایی و کاهش التهاب بازار فروش بلیت هواپیما، زمینه استفاده از شرکت‌های هواپیمایی خارجی در پروازهای داخلی را فراهم کند تا، به گفته خودش، عرضه بلیت بیشتر شود.

استفاده از شرکت‌های هواپیمایی خارجی در پروازهای داخلی موضوعی‌ است که پیش‌تر نیز مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی، پیشنهادش را در دولت مطرح کرده بود. دولت نیز در بخشی از برنامه هفتم توسعه این طرح را به مجلس فرستاد، اما نمایندگان مجلس با آن مخالفت کردند.

اکنون سازمان هواپیمایی کشوری قصد دارد که استفاده از شرکت‌های هواپیمایی خارجی در پروازهای داخلی را در فرایندی خارج از سازوکار مجلس شورای اسلامی پیگیری کند. محمدی‌بخش در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا این موضوع را تایید کرد و گفت که پیگیری‌ها از «مسیر دیگر» در جریان است. او افزود: «در سازمان هواپیمایی کشوری ورود نقش‌آفرینانی را که بتوانند به جابه‌جایی مسافر کمک کنند، تا به‌طور نسبی به تعادل در عرضه و تقاضای بلیت برسیم، دنبال می‌کنیم.»

رئیس سازمان هواپیمایی کشوری اذعان کرد که این اقدام به‌علت کمبود ناوگان هوایی در داخل کشور است. به گفته این مسئول دولتی، در حال حاضر موضوع در مرحله بررسی‌های کارشناسی است و «ملاحظات» خودش را دارد و «باید با توجه به قوانین و مقررات بالادستی انجام شود.»

«قوانین و مقررات بالادستی» که رئیس سازمان هواپیمایی کشوری به آن‌ها اشاره کرده است شامل موارد متعددی است، اما یکی از آن‌ها پایبند نبودن کارکنان خطوط هواپیمایی خارجی به حجاب اجباری در ایران است. در صورت ورود این شرکت‌ها به پروازهای داخلی، جمهوری اسلامی با چالش جدیدی مواجه می‌شود. مسائل امنیتی پروازهای داخلی را نیز باید به این موضوع اضافه کرد.

به‌رغم اینکه استفاده از شرکت‌های هواپیمایی خارجی دردسرهای بسیاری برای جمهوری اسلامی ایران دارد، چنین به‌نظر می‌رسد که دولت سیزدهم برای حل مشکل ناوگان هوایی فرسوده و اندک ایران چاره دیگری ندارد، به‌خصوص اینکه افزایش قیمت بلیت‌های هواپیما در پروازهای داخلی در هفته‌های اخیر چالشی مضاعف برای دولت ایجاد کرده است.

بر اساس گزارش خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران، وزیر راه و شهرسازی روز ۱۷ بهمن در جریان افتتاح پروژه‌های فرودگاه مهرآباد گفت که ۱۰۰درصد با استفاده از هواپیماهای شرکت‌های خارجی در پروازهای داخلی موافق است، زیرا به‌زعم او با این کار «سوداگری» در بلیت پروازهای داخلی قطع می‌شود.

با وجود اینکه وزارت راه و شهرسازی ادعا می‌کند که هدف از پیگیری استفاده از خطوط هواپیمایی خارجی ایجاد توازن در بازار فروش بلیت است، شواهد آشکار می‌کند که کمبود هواپیما و فرسودگی شدید ناوگان هوایی دلیل اصلی استفاده از شرکت‌های هواپیمایی خارجی است.

جمهوری اسلامی ایران به‌علت تحریم‌های بین‌المللی امکان خرید هواپیما و لوازم‌‌یدکی ندارد. در نتیجه، ده‌ها هواپیما به‌علت عمر زیاد، فرسودگی، و در دسترس نبودن لوازم‌یدکی زمین‌گیر شده‌ است. با این حال، مقام‌های جمهوری اسلامی هر از گاهی ادعای خرید هواپیما از خارج کشور و خودکفایی در تولید لوازم‌یدکی در داخل کشور را مطرح می‌کنند.

رئیس سازمان هواپیمایی کشور اواخر آذرماه امسال ادعا کرد که در دولت سیزدهم بیش از ۷۰ هواپیما و بالگرد خریداری شده که ۳۰ فروند آن‌ها هم‌اکنون وارد ناوگان هوایی کشور شده‌ است. او در ادامه ادعاهایش نیز افزود که «در حال حاضر ۱۹۰ هواپیمای فعال داریم که تعدادی از آن‌ها باری و تعدادی بیزنس جت است.» محمدی‌بخش پیش‌تر نیز ادعا کرده بود که در حوزه تعمیر و نگهداری هواپیماهای جدید «مشکلی» وجود ندارد و بیش از هزار قطعه هواپیما در داخل کشور طراحی و تولید می‌شود.

او در اواخر مرداد نیز در یک برنامه تلویزیونی گفت که از مهر ۱۴۰۰ هیچ‌ هواپیما و موتوری برای تعمیر به خارج از کشور اعزام نشده‌ و «توانمندی» تعمیر آن‌ها در جمهوری اسلامی ایجاد شده است. محمدی‌بخش در همین برنامه با طرح این ادعا که عمر ناوگان هوایی در دولت ابراهیم رئیسی از ۲۸ سال به ۲۶ سال کاهش یافته است وعده داد که به‌زودی این رقم به زیر ۲۰ سال کاهش یابد. او در عین‌ حال اذعان کرد که ۱۳۹ فروند هواپیما در ایران زمین‌گیر شده‌ و عمر زمین‌گیر شدن هر یک از آن‌ها دو سال یا بیشتر است.

او همچنین اذعان کرد که برخی از هواپیماهای زمین‌گیرشده امکان بازگشت به چرخه پرواز ندارند و باید در پارک دائمی هواپیماهای زمین‌گیر نگهداری شوند که قرار است در همدان ساخته شود.

مقام‌های دولتی از یک سو با ادعای اینکه توان تعمیر هواپیماها در داخل کشور وجود دارد می‌کوشند تحریم‌های بین‌المللی را بی‌اثر جلوه دهند و از سوی دیگر برای استفاده از شرکت‌های هواپیمایی خارجی برای رفع مشکلات داخلی‌ می‌کوشاند.

در مقابل این ادعای مسئولان، شهروندان می‌گویند که ناامن بودن حمل‌ونقل هوایی در ایران به‌علت نقص فنی، قیمت‌های نجومی بلیت‌، تاخیر در پروازها، و فرودهای اضطراری هواپیماهای داخلی دردسری جدی برای آنان شده است.

روزنامه شرق در تابستان سال گذشته در گزارشی با عنوان «ناوگان فرسوده؛ زنگ خطری برای پروازهای آتی» نوشت: «حدود ۴۰۰ فروند هواپیمای مسافری در ایران داریم که یک‌چهارم آن‌ها کاملا از چرخه عملیاتی خارج شده و غیرقابل‌استفاده‌اند و از این تعداد نیز نیمی از آن‌ها با مشکل کمبود قطعه مواجه‌اند و مابقی اجازه پرواز دارند.»

در این گزارش آمده بود که چنانچه سازمان هواپیمایی کشوری، به‌عنوان نهادی حاکمیتی، سخت‌گیری‌هایش را بیشتر کند و ایمنی را در نظر داشته باشد، ممکن است همه هواپیماها زمین‌گیر شوند.