حسن کاظمی قمی، فرستاده ویژه و سفیر جمهوری اسلامی ایران در کابل، می‌گوید پس از دو سال و شش ماه سلطه طالبان بر افغانستان، حریم هوایی این کشور همچنان در کنترل آمریکا است.

سفیر جمهوری اسلامی در کابل که با تلویزیون شمشاد در کابل صحبت می‌کرد، ورود آمریکا به حریم هوایی افغانستان را «تجاوز» خواند و افزود که دولت آمریکا با پوشش سازمان ملل متحد همچنان در افغانستان حضور دارد و سعی می‌کند سیاست خارجی رژیم طالبان و «روابط افغانستان با دیگر کشورها» را مدیریت کند. به گفته کاظمی قمی، آمریکا با کنترل حریم هوایی افغانستان می‌خواهد بداند در این کشور چه می‌گذرد.

پیش از این مقام‌های طالبان از جمله محمد یعقوب، وزیر دفاع این گروه، نیز از ادامه حضور هواپیماهای تجسسی آمریکا در حریم هوایی افغانستان انتقاد کرده بود.

مقام‌هایی آمریکایی بارها گفته‌اند که اوضاع افغانستان را از راه دور کنترل می‌کنند و می‌توانند هرگونه تهدید ناشی از فعالیت القاعده و دیگر گروه‌های تروریستی را که به اهداف و منافع آمریکا ضربه می‌زنند خنثی کنند، اما مشخصا به حضور دائمی پهپادهای تجسسی در آسمان افغانستان اشاره نکردند.

سفیر جمهوری اسلامی ایران در کابل که ادعا می‌کند آمریکا در تلاش برای مدیریت روابط رژیم طالبان با کشورهای جهان است، هفته گذشته در مصاحبه‌ای، طالبان و افغانستان را یکی از محورهای مقاومت توصیف کرد و گفت که اگر نیاز باشد، لشکری از مهاجمان انتحاری از افغانستان عازم فلسطین خواهد شد.

سایت المرصاد، وابسته به سازمان استخبارات (اطلاعات) طالبان، نیز این هفته در مقاله‌ای، به سخنان کاظمی قمی واکنش نشان داد و نوشت که سیاست جمهوری اسلامی در خاورمیانه شکست خورده، چون به دنبال «تضعیف عرب‌های سنی» است. این رسانه با اشاره به سخنان کاظمی قمی، افزود که جمهوری اسلامی ایران به جای کشاندن پای رژیم طالبان به منازعات خاورمیانه، خود با رقبایش بجنگد.

با این حال، کاظمی قمی، واکنش‌ها به سخنانش را «تعبیر نادرست» خواند و با تاکید بر اظهارات پیشینش افزود که در جمهوری اسلامی ایران و افغانستان ظرفیت بزرگی از نیروهای «استشهادی» وجود دارد که اگر زمینه فراهم شود و نیاز باشد، به کمک مردم فلسطین می‌شتابند. او ادعا کرد که جمهوری اسلامی ایران و افغانستان محورهای مقاومت‌ و مردم هر دو کشور «انقلابی، قهرمان و شجاع‌»اند.

قمی در شرایطی دفاع از فلسطین را «وظیفه آحاد مسلمانان و یک تکلیف شرعی» خواند که طالبان اواسط بهمن، به نهاد فرهنگی تبیان در افغانستان که جمهوری اسلامی ایران حامی آن است، اجازه ندادند در حمایت از فلسطین تظاهرات برگزار کنند. برخی کارشناسان اقدام طالبان را در ممنوع کردن تظاهرات حمایت از فلسطین، به تلاش این گروه برای نشان دادن همسویی با دولت آمریکا به منظور تداوم دریافت کمک‌های مالی تعبیر کردند، اما سفیر جمهوری اسلامی معتقد است که «مردم افغانستان به صورت خودجوش» حامی فلسطین‌اند.

دولت آمریکا هرچند رژیم طالبان را به رسمیت نشناخته، در دو سال و شش ماه گذشته، بزرگ‌ترین ارائه‌کننده کمک‌های نقدی به افغانستان بوده است. اداره بازرس ویژه آمریکا در امور افغانستان (سی‌گار) اکتبر ۲۰۲۳ در گزارشی اعلام کرد طالبان به کمک‌هایی که به افغانستان صورت می‌گیرد، دسترسی دارند و از آن بهره می‌برند.

بر اساس گزارش سی‌گار، آمریکا از اوت ۲۰۲۱ تا اواخر ۲۰۲۳، حدود دو میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار به افغانستان کمک کرده که بیشتر این مبلغ، به شکل بسته‌های پول نقد و از طریق سازمان ملل متحد به کابل منتقل شده است.

آذرخش حافظی، کارشناس مسائل اقتصادی، در صحبت با ایندیپندنت فارسی گفت که آمریکا با ارائه کمک‌های اقتصادی به افغانستان تحت سلطه طالبان، به تداوم سلطه رژیم طالبان کمک می‌کند و هدف کمک‌های صورت‌گرفته نیز همین مسئله است.

جمهوری اسلامی ایران اگرچه به افغانستان تحت سلطه طالبان کمک مالی قابل‌توجهی نکرده است، دیپلمات‌های آن در نشست‌های بین‌المللی در بیشتر موارد از مواضع طالبان حمایت کرده‌اند. به‌تازگی هم به ابتکار جمهوری اسلامی روندی به نام «گروه تماس منطقه‌ای» به منظور تعامل بیشتر کشورهای منطقه با رژیم طالبان راه‌اندازی شده است که نخستین نشست آن نهم بهمن در کابل برگزار شد. قمی در مورد این روند گفت که در محور آن، همکاری‌‌ها و تعامل میان طالبان و کشورهای منطقه در زمینه‌های مختلف از جمله مسائل امنیتی تقویت می‌شود.

با وجود تداوم کمک‌های آمریکا به افغانستان تحت سلطه طالبان و تلاش کشورهای منطقه از جمله جمهوری اسلامی ایران برای افزایش تعامل با این گروه، در مورد ماهیت سیاست رژیم طالبان و همکاری آن با تروریست‌های بین‌المللی تردیدهایی وجود دارد. رهبران و سخنگویان طالبان مدعی‌اند که خواهان تعامل با جهان‌اند، اما عملا شرایطی را که جهان برای تعامل مطرح می‌کند، نپذیرفته‌اند. رعایت کنوانسیون‌های بین‌المللی، احترام به حقوق بشر، خودداری از نقض حقوق زنان و تشکیل دولت فراگیر از جمله پیش‌شرط‌های بسیاری از دولت‌های جهان برای به رسمیت شناختن رژیم طالبان است، اما این گروه هیچ‌یک از این موارد را قبول نکرده‌اند.