مسئولان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری ایران روز پنجشنبه ۲۶ بهمن‌ماه در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا تاکید کردند که اگر حمایت‌های مالی دولتی از طرح‌های صیانتی و حفاظتی از جنگل‌های هیرکانی شمال کشور به بیش از سه برابر مقدار فعلی نرسد، تا ۵۰ سال آینده مساحت این جنگ‌های حیاتی به حدود نصف مقدار کنونی خواهد رسید. این در حالی است که آمارهای دولتی در تابستان سال گذشته نیز حاکی از آن بود که پس از وقوع انقلاب اسلامی در ایران، ۵۰ درصد جنگل‌های هیرکانی نابود شده است.

به گفته کارشناسان منابع طبیعی، بی‌توجهی دولت‌های جمهوری اسلامی به حمایت از طرح‌های حفاظتی، پاک‌تراشی جنگل‌ها برای توسعه شهرها، آتش‌سوزی‌، تخریب زمین‌های جنگلی به دستور مدیران دولتی یا کشاورزان، ویلاسازی، فقدان ضابطه‌مندی تفریح و تفرج در عرصه‌های طبیعی، افزایش جمعیت، افزایش قاچاق چوب به علت گسترش فقر و همچنین تاسیس کارخانه‌ها و صنایع نفت و پتروشیمی مهم‌ترین عامل نابودی جنگل‌های هیرکانی در چهار دهه گذشته محسوب می‌شوند.

کاهش مساحت سه میلیون هکتاری جنگل‌های هیرکانی به کمتر دو میلیون هکتار در دهه‌های اخیر که بخش‌هایی از آن بین ۴۰ تا ۶۰ میلیون سال قدمت دارد، می‌تواند در آینده‌ نزدیک، فاجعه‌ای عظیم و جبران‌ناپذیر برای محیط‌ زیست و ساکنان نیمه شمالی ایران رقم بزند اما مدیران نظام جمهوری اسلامی همچنان ترجیح می‌دهند هرساله بخش عمده‌ای از بودجه‌های نفتی را به‌ جای حوزه‌های حیاتی مانند محیط‌ زیست و منابع طبیعی در داخل ایران، به سازمان‌های نظامی و عقیدتی شیعه یا گروه‌های شبه‌نظامی خارجی اختصاص دهند.

جنگل‌های هیرکانی به تمام عرصه‌های جنگلی گفته می‌شود که از شهر آستارا در جمهوری آذربایجان آغاز می‌شود تا شهر گلی‌داغ در استان گلستان ادامه دارد و با وجود اینکه تنها ۶۰ هکتار آن در جمهوری آذربایجان قرار دارد، این جنگل‌ها به عنوان میراث طبیعی مشترک دو کشور در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند.

اکنون نقی شعبانیان، معاون امور جنگل در سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری، می‌گوید: «تمام کارشناسان روی این نکته اتفاق نظر دارند که کیفیت جنگل‌های شمال در طول چند دهه اخیر به‌شدت کاهش پیدا کرده، به نحوی که درصد تاج‌پوشش درختی اغلب عرصه‌های جنگلی هیرکانی در طول سنوات گذشته سال‌به‌سال کمتر شده است. مواردی نظیر حضور دام مازاد در عرصه‌های جنگلی، آلودگی ناشی از دپو زباله در دل جنگل‌ها، ضابطه‌مند نشدن تفریح و تفرج در عرصه‌ها، ویلاسازی‌های غیرمجاز و البته قاچاق چوب، به قطع درختان جنگلی و خالی شدن جنگل‌ها از پوشش درختی در برخی نقاط دامن زده است. برای ۵۰ سال آینده هم احتمال دارد که این پیش‌بینی هشدارآمیز درباره نصف شدن مساحت جنگل‌های هیرکانی محقق شود. اگر دست روی دست بگذاریم، از انتقادها بترسیم و احیای عرصه‌های جنگلی با اجرای پروژه‌های نهال‌کاری را متوقف کنیم، شاید مساحت جنگل‌های شمال از یک میلیون هکتار نیز کمتر شود.»

شعبانیان همچنین توضیح داد که برای جلوگیری از تخریب بیشتر عرصه‌های جنگلی هیرکانی، میزان حمایت‌های مادی دولت از طرح‌های صیانتی و حفاظتی مربوط به جنگل‌های شمال باید دست‌کم سه برابر مقدار کنونی شود: «برای افزایش میزان بودجه حفاظت از جنگل‌ها نیز باید مسئولان ارشد دولت را توجیه و دستگاه‌های ذی‌ربط را قانع کنیم که اعتبارات بیشتری برای سازمان منابع طبیعی در نظر بگیرند. البته اینکه در حال حاضر ردیف بودجه مشخصی برای اجرای طرح صیانت از جنگل‌ها در نظر گرفته شده، اتفاق مناسبی است، اگرچه مبلغ این بودجه در سال ۱۴۰۲ تنها حدود ۲۳۷ میلیارد تومان بود و حتما در سال‌های آینده باید افزایش پیدا کند.»

از طرفی، هر سال هزاران هکتار از جنگل‌های ایران طعمه حریق می‌شوند و نداشتن تجهیزات مناسب برای اطفای حریق جنگل‌ها در ایران به گسترش آتش‌سوزی‌ها می‌انجامد. در حالی ‌که جنگلبانان و نیروهای اطفای حریق با کمبود تجهیزات از جمله آتش‌کوب، دمنده و هواپیمای آب‌پاش مواجه‌اند، در اکثر آتش‌سوزی‌های گسترده در جنگ‌های هیرکانی یا جنگل‌های زاگرس، این نیروهای بومی و روستاییان‌اند که برای خاموش‌ کردن آتش با بیل و سطل در جنگل‌ها وارد عمل می‌شوند.