علی‌اکبر احمدیان و نیکلای پاتروشف، دبیران شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی و روسیه، در نشستی که با موضوع افغانستان در قرقیزستان برگزار شد، توافق‌نامه جامع و بلندمدت جدید تهران و مسکو را «بنیادی» توصیف کردند و آن‌ را برای گسترش همکاری‌های دوجانبه بیشتر «انگیزه‌بخش» خواندند.

به گزارش خبرگزاری ایسنا، در این دیدار «طیف گسترده‌ای» از موضوعات موردعلاقه دو کشور در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی مورد بحث و تبادل‌نظر قرار گرفت. برمبنای این گزارش، امنیت اطلاعات، مشکلات تامین امنیت اقتصادی دو کشور در شرایط تحریم‌ و آنچه «مبارزه با تروریسم» خوانده شد، از دیگر موضوعات مورد بحث دبیران شورای عالی امنیت ملی ایران و روسیه بود.

علی‌اکبر احمدیان و نیکلای پاتروشف همچنین درمورد همکاری‌های آتی شوراهای امنیت ملی دو کشور توافق کردند و قرار شد در تهران و مسکو کارگروه‌هایی به این منظور ایجاد شود.

توافق‌نامه جامع همکاری‌های ایران و روسیه که مقام‌های جمهوری اسلامی برای آن از عنوان «چندوجهی» نیز استفاده می‌کنند، متن نهایی سندی است که ابراهیم رئیسی آن را در زمستان ۱۴۰۰، درحالی‌که تنها چند ماه از استقرارش در دولت سیزدهم گذشته بود، در سفر به مسکو به ولادیمیر پوتین تقدیم کرد.

سخنان اخیر مقام‌های جمهوری اسلامی آشکار می‌کند که این سند اکنون به مرحله نهایی رسیده و روسای جمهور دو کشور در دیدار آتی آن را امضا خواهند کرد. جزئیات توافق جدید ایران و روسیه چندان مشخص نیست اما آن‌طور که مقام‌های جمهوری اسلامی گفته‌اند این توافق‌نامه همکاری‌های تهران و مسکو در بخش‌های مختلف نظامی، تجاری، انرژی، اقتصادی و راهبردی را شامل می‌شود، آن‌ هم در شرایطی که هر دو کشور در پی تحریم‌های شدید بین‌المللی بیش از هر زمان دیگری منزوی‌ شده‌اند.

جمهوری اسلامی ایران و روسیه سال ۱۳۸۰ توافق‌نامه بیست ساله‌ای را امضا کردند که ذیل آن همکاری‌های دوجانبه‌ای در بخش‌های مختلف تعریف شده بود. دو کشور هنگام امضای این سند توافق کردند، چنانچه هیچ‌کدام در آینده مخالفتی نداشتند، این توافق‌نامه پس از پایان مهلت قانونی، پنج سال دیگر نیز تمدید شود. بنابراین توافق‌نامه پیشین ایران و روسیه تا سال ۱۴۰۵ اعتبار دارد.

درواقع تلاش دولت ابراهیم رئیسی برای امضای توافق‌نامه جدید با روسیه در حالی صورت می‌گیرد که تا پایان مهلت توافق‌نامه پیشین هنوز سه سال دیگر باقی است. پیش‌تر کاظم جلالی، سفیر تهران در مسکو، نیز درمورد چرایی امضای توافق‌نامه جدید ایران و روسیه گفته بود: «با توجه به تحولات بین‌المللی، آنچه در توافق‌نامه‌ قبلی آمده است، در سطح مناسبات کنونی و به‌روز نیست. از این رو در سطح عالی رهبران دو کشور توافق شد که این توافق‌نامه را به‌روز کنیم.»

ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امورخارجه روسیه، نیز به‌تازگی در یک نشست خبری گفت: «توافق‌نامه جامع همکاری‌های بلندمدت ایران و مسکو» نهایی شده است و در آینده نزدیک امضا خواهد شد. به گفته این مقام روس، دو کشور به صورت «مفصل و سازنده» روی این توافق‌نامه کار و درباره آن تبادل‌نظر کرده‌اند و متن نهایی آن اکنون آماده است.

زاخارووا همچنین مدعی شد که این توافق‌نامه «روابط چندوجهی» ایران و روسیه را پوشش می‌دهد و «نقطه عطفی مهم» در تاریخ روابط چندصدساله دو کشور است.

از آن‌جا که تهران و مسکو تحت تحریم‌های بین‌المللی‌اند و شرایط تقریبا مشابهی دارند، این توافق‌نامه می‌تواند در منطقه و جهان اهمیتی راهبردی داشته باشد. به‌ویژه اینکه هر دو کشور در گسترش دامنه جنگ‌افروزی‌ها و تنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی نقش دارند.