در حالی که چند روز از مرگ ناگهانی الکسی ناوالنی، جدی‌ترین مخالف سیاسی ولادیمیر پوتین، رئيس‌جمهوری روسیه، در زندان می‌گذرد، هنوز علت مرگ او نامشخص است. خانواده ناوالنی می‌گویند او به دستور پوتین با گاز عصبی نوویچوک مسموم شده است.

به گزارش نیویورک پست، جسد این وکیل سابق و فعال سیاسی ۴۷ ساله هنوز به خانواده‌اش تحویل داده نشده است و سبب شد بیوه ناوالنی آشکارا رژیم پوتین را به پنهان‌سازی مسمومیت همسرش متهم کند.

آنچه در ادامه می‌آید گزارش نیویورک پست از شواهد حاکی از مسموم کردن ناوالنی است.

مرگ ناگهانی

سازمان زندان‌های روسیه روز جمعه ۱۶ فوریه اعلام کرد که ناوالنی هنگام پیاده‌روی به زمین افتاد و «تقریبا بلافاصله» هشیاری‌اش را از دست داد و به‌رغم تلاش‌های پزشکی برای احیای او، جان باخت.

اما به گزارش یک روزنامه مستقل روس، نووایا گازتا، به نقل از یک زندانی که نامش فاش نشده است، آمبولانس وقتی رسید که مرگ ناوالنی اعلام شده بود.

این خبرگزاری نوشت در زندان حدود ساعت ۸ صبح به وقت مسکو همه از مرگ او مطلع بودند، ساعت‌ها پیش از آنکه این خبر علنی اعلام شود.

این فاصله زمانی سوال‌هایی در مورد بیانیه زندان ایجاد می‌کند مبنی بر اینکه گروه پزشکی «تمام اقدام‌های لازم برای احیای» ناوالنی را انجام داد، در حالی که ظاهرا او ساعت‌ها قبل جان باخته بود.

به گفته ایوان ژدانف، رئیس «بنیاد ضدفساد» ناوالنی، وقتی مادر ۶۹ ساله ناوالنی و وکیل ناوالنی روز بعد به زندان رفتند، به آن‌ها گفته شد که مرگ او در اثر «سندرم مرگ ناگهانی» بوده است.

سندرم مرگ ناگهانی معمولا به مشکلات مرتبط با قلب اشاره دارد که سبب ایست قلبی ناگهانی و مرگ می‌شود.

یولیا ناوالنیا، بیوه الکسی ناوالنی، روز دوشنبه ۱۹ فوریه مدعی شد که شوهرش به‌دلیل مسمومیت با عامل عصبی نوویچوک از هوش رفت و جان باخت.

مسمومیت با نوویچوک سبب خفگی یا ایست قلبی می‌شود، که می‌تواند علت «سندرم مرگ ناگهانی» ناوالنی را توضیح دهد.

کبودی و تشنج

دکتر ویل میرزایانف، شیمی‌دان روس، اولین نفری بود که در دهه ۱۹۹۰ اطلاعات مربوط به نوویچوک را افشا کرد و گفت میزان زیاد این عامل عصبی ممکن است سبب تشنج شدید منجر به مرگ شود.

یک بهیار به روزنامه نوایا گازتا گفت وقتی جسد ناوالنی به سردخانه تحویل داده شد روی سر و سینه‌اش آثار کبودی وجود داشت، که نشان می‌دهد او دچار تشنج شده بود.

به گزارش این خبرگزاری، روی جسد او آثار تلاش برای ماساژ قلبی غیرمستقیم نیز قابل مشاهده بود.

نوویچوک به گروهی از عوامل عصبی به‌شدت سمی اشاره دارد که اتحاد جماهیر شوروی در اواخر جنگ سرد در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ ساخت.

برخی گونه‌های نوویچوک مایع‌اند، در حالی که بقیه به شکل پودری ریزند، که می‌شود آن را تنفس کرد، خورد یا به پوست مالید.

آثار مسمومیت معمولا بین ۳۰ ثانیه تا دو سه دقیقه پس از تماس با این ماده سمی آغاز می‌شود.

نوویچوک مانند سایر عوامل عصبی، پیام‌های ارسالی عصب به ماهیچه را مسدود و عملکردهای حیاتی بدن را متوقف می‌کند.

حدود چهار سال قبل، ناوالنی در پرواز تومسک به مسکو از مسمومیت با نوویچوک جان سالم به در برد، که لباس زیرش به آن آغشته شده بود.

آخرین باری که ناوالنی رویت شد

ناوالنی آخرین بار روز پنجشنبه ۱۵ فوریه در دادگاه دیده شد، که از طریق تماس ویدیویی از زندان در آن حضور پیدا کرد.

ناوالنی در جلسه دادگاه به نظر می‌رسید در سلامت کامل به سر می‌برد، و هیچ نشانه‌ای از ابتلا به بیماری در او مشاهده نمی‌شد، و حتی با قاضی شوخی کرد.

به گزارش خبرگزاری آنلاین سوتا (SOTA)، جلسه دادگاه در مورد «مشاجره» با یکی از ماموران زندان بود که سعی کرده بود خودکار ناوالنی را توقیف کند.

ناوالنی بعد نوشت که به او ۱۵ روز حبس انفرادی داده شد.

مادر ناوالنی به نوایا گازتا گفت آخرین بار که پسرش را روز دوشنبه ۱۲ فوریه دید «سرزنده، سالم، و شاد» بود.

زمان‌بندی عجیب

به گفته فعالان حقوق بشر روسیه، عوامل سرویس امنیت فدرال روسیه (FSB) در جریان بازدید از زندان که چند روز پیش از مرگ ناوالنی صورت گرفت، دوربین‌های نظارتی را قطع کرده بودند.

آن‌ها اشاره کردند که مقام‌های روسیه به‌سرعت بیانیه‌هایی در مورد مرگ ناوالنی صادر کردند، و دو دقیقه پس از مرگ او که ادعا می‌شود در ساعت ۰۲:۱۷ بعدازظهر بوده است، بیانیه مطبوعاتی منتشر کردند.

فعالان حقوق بشر روسیه می‌گویند این زمان‌بندی ثابت می‌کند که «همه‌چیز از قبل برنامه‌ریزی و هماهنگ شده بود، از ابتدا تا بیانیه مطبوعاتی. دقیقه به دقیقه. ثانیه به ثانیه».

به گزارش نشریه مترو، یکی از زندانیان می‌گوید آن‌ها ساعت ۱۰ صبح از مرگ ناوالنی مطلع شدند. به گفته برخی زندانیان، شب قبل خودروهایی ناشناس به زندان آمده بودند.

لخته خون

یک منبع آگاه که نامش فاش نشده است به خبرگزاری دولتی آر‌تی (RT) روسیه گفت مرگ ناوالنی در اثر لخته شدن خون بوده است، بدون اینکه شواهدی در اثبات این ادعا ارائه کند.

اما آنا کارتنیکوا، از مقام‌های سابق زندان روسیه، گفت طبق تجربه‌ای که در مدت نظارت بر زندان‌های مسکو داشته است، «لخته شدن خون» دستاویزی رایج برای توضیح مرگ مشکوک زندانیان است.

دمیتری پسکوف، سخنگوی پوتین، در توضیح لخته شدن خون، گفت: «نمی‌دانم. نمی‌دانم. پزشکان باید به‌نحوی مشخص کنند.»

جسد ناوالنی

جسد ناوالنی روز جمعه از زندان به سردخانه بیمارستان منتقل شد.

به مادر و وکیل ناوالنی اجازه دیدن جسد او در سردخانه داده نشد، که سبب شد حامیان این فعال سیاسی کرملین را به پنهان‌کاری متهم کنند.

بیوه ناوالنی گفت مقام‌های دولتی به‌عمد جسد را به خانواده تحویل نمی‌دهد تا آثار نوویچوک از بین برود.

ژدانف، متحد نزدیک ناوالنی، خبر داد مامور تحقیق به او گفته است بررسی‌های کالبدشکافی ۱۴ روز طول می‌کشد.

واکنش کرملین

کرملین هرگونه دخالت در مرگ ناوالنی را به‌شدت تکذیب کرده است‌ــ و ادعاهای غرب مبنی بر اینکه پوتین دستور قتل او را داده است ناپذیرفتنی خواند.

پسکوف به خبرنگاران گفت: «وقتی هیچ اطلاعاتی وجود ندارد، این اظهارات بی‌شرمانه پذیرفتنی نیست. این سخنان نمی‌تواند [وجهه] رهبر کشور ما را خدشه‌دار کند، اما بی‌تردید برای وجهه گوینده خوب نیست.»