بازار برنج در ایران آشفته و بی‌رونق است و نرخ‌هایی که تولیدکنندگان برنج اعلام کرده‌اند، با قیمت‌ عرضه برنج در فروشگاه‌ها شباهتی ندارد. قیمت بالای برنج شیوه خرید را هم تغییر داده و این روزها اکثر مشتریان برنج در ایران به دنبال بسته‌بندی‌های زیر پنج کیلویی‌اند.

در حالی که تولیدکنندگان برنج ایرانی مدعی‌اند به‌دلیل واردات برنج خارجی مشتریانشان را از دست‌ داده‌اند و این مسئله موجب پایین آمدن قیمت برنج شده، قیمت برنج ایرانی در فروشگاه‌ها برای مصرف‌کننده همچنان نجومی است.

تولیدکنندگان می‌گویند دولت برخلاف سیاست‌ سال‌های قبل، بی‌توجه به میزان تولید داخلی، به صدور مجوز برای واردات برنج اقدام کرده است. رسول فرخی، نماینده لاهیجان و سیاهکل در مجلس شورای اسلامی، هم هشتم بهمن‌ماه اشاره کرد: «در واردات نیاز‌ها و میزان تولیدات داخلی نادیده گرفته می‌شود.»

فرخی با اشاره به نارضایتی کشاورزان، مدعی شد که برنج تولید سال گذشته در انبار‌ها مانده، ولی همچنان برنج وارد می‌شود.

کشاورزان تاکید می‌کنند که اگر دلیل نقض قانون معمول ممنوعیت واردات برنج در فصل تولید افزایش برنج در بازار و کنترل تورم بوده، این مهم محقق نشده است.

در شرایطی که آمارها حاکی از آن است که تولید برنج در سال زراعی ۱۴۰۱ از سال پیش بیشتر بوده، به گفته احمد خانی نوروزی، معاون بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی، دولت به منظور کنترل رشد قیمت‌ در بازار میزان واردات برنج را ۳۰ درصد افزایش داده است.

خانی نوروزی در بهمن‌ماه، دلیل افزایش واردات را «تورم سه‌برابری قیمت برنج طی سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱» اعلام کرد؛ موضوعی که نه بر قیمت‌ها در بازار تاثیر داشته است و نه با آمارهای خود وزارت جهاد کشاورزی همخوانی دارد؛ زیرا بر اساس آمارهای اعلامی این وزارتخانه، «میزان برنج واردشده در سال ۱۴۰۱ نزدیک به یک هزار و  ۷۷۹ هزار تن بوده که در ۹ ماه سال ۱۴۰۲، به ۸۱۸ هزار تن رسیده است.»

اعداد و ارقام رسمی کاهش ۳۹ درصدی میزان واردات برنج را نشان می‌دهد اما برای مصرف‌کنندگان، این اعداد تا زمانی که توان کنترل تورم قیمت برنج را نداشته باشد، معنایی ندارد و قیمت برنج در فروشگاه‌ها هم نشان می‌دهد محصولات در انبارمانده نتوانسته است به کاهش قیمت برنج منجر شود.

برنج طارم ممتاز فریدون‌کنار در کیسه‌های ۱۰ کیلویی با قیمت دو میلیون تومان یکی از گران‌ترین برنج‌های بازار است. برنج صدری هاشمی با قیمت کیلو‌یی ۱۴۹ هزار تومان و برنج ایرانی الماس با قیمت هر کیلو ۱۶۰ هزار تومان از دیگر برنج‌های گران بازارند. برنج هاشمی مژده با قیمت هر کیلو ۱۱۵ هزار تومان، برنج هاشمی ممتاز و برنج صدری معطر با قیمت هر کیلو ۱۰۰ هزار تومان هم از دیگر برنج‌های گران بازار به شمار می‌روند.

دو‌ برنج‌ سر لاشه عطری و دم‌سیاه معمولی که به ترتیب کیلویی ۷۴ و ۸۵ هزار تومان‌اند، از برنج‌های زیر کیلویی ۱۰۰ هزار تومان بازارند.

باید در نظر داشت که برخلاف نرخ برنج‌‌های وارداتی، برنج ایرانی نرخ‌گذاری یکسان ندارد و باعث اختلاف قیمت بین ۲۰ تا ۵۰ هزارتومانی در سطح فروشگاه‌ها شده است.

با قرار دادن قیمت‌های فعلی برنج ایرانی کنار قیمت برنج در زمستان ۱۴۰۱ متوجه می‌شویم که تلاش برای کنترل قیمت‌ها در بازار از طریق واردات و ادعای کشاورزان مبنی بر در انبار ماندن محصولات سال قبل مانع رشد قیمت‌ها نشده است. به طور مثال قیمت برنج طارم ممتاز از هر کیلو ۱۶۵ هزار تومان در سال ۱۴۰۱ به ۲۰۰ هزار تومان، برنج طارم هاشمی معطر از هر کیلو ۹۰ هزار تومان به ۱۱۵ هزار تومان و برنج سرلاشه عطری از حدود هر کیلو ۵۲ هزار تومان به ۷۴ هزار تومان رسیده است.

این قیمت‌‌های برنج ایرانی خانواده‌ها را به سمت مصرف برنج‌ وارداتی برده و برنج هندی و پاکستانی برای بسیاری از خانواده‌های جایگزین برنج ایرانی شده است و برنج‌هایی که روزی برنج بی‌کیفیت و ارزان‌قیمت شناخته می‌شدند، این روزها به دلیل افزایش خریدار، رشد قیمتی بیش از میزان رشد سالانه داشته‌اند.

قیمت برنج پاکستانی طبیعت هر کیلو ۵۶ هزار و‌۵۰۰ تومان، برنج پاکستانی سوپر باسماتی آق‌بانو هر کیلو ۶۹ هزار تومان، برنج‌۱۱۲۱ یزدان ۷۲ هزار تومان و برنج دانه‌بلند هندی مژده هر کیلو‌ ۶۰ هزار تومان است که با در نظر گرفتن میانگین قیمت ۳۰ تا ۳۵ هزارتومانی برنج‌های وارداتی در اسفند سال ۱۴۰۱، می‌توان گفت تورم قیمت برنج وارداتی نزدیک به ۱۰۰ درصد بوده است.

خوراکی محبوب ایرانیان این روزها با سفره‌های اقشار کم‌درآمد فاصله گرفته و عطر خوش برنج ایرانی جایش را به برنج‌های وارداتی بی‌کیفیت داده است. شرایط قیمت‌ها و مصرف هم موجب شده است که نه کشاورزان راضی باشند و نه خریداران به بازگشت قیمت‌ها به روزهای پیش از سال ۱۴۰۰ امیدی داشته باشند.