اداره‌کل میراث فرهنگی استان فارس در اقدامی تعجب‌برانگیز به یک سرمایه‌گذار خصوصی مجوز داده در ۳۰ هکتار از عرصه و حریم میراث جهانی بیشاپور در نزدیک کازرون، یادگار به‌جامانده از دوران ایران باستان، گل نرگس بکارد.

مقام‌های دولتی در میراث فرهنگی با استدلال «افزایش جاذبه‌های گردشگری شهرستان کازرون با توسعه نرگس‌زارها» از این طرح دفاع می‌کنند اما فعالان میراث فرهنگی می‌گویند هرگونه دخالت انسانی در حریم آثار تاریخی و باستانی ضمن اینکه به هویت تاریخی آن‌ آثار خدشه وارد می‌کند، خطر تخریب و نابودی‌ آن‌ها را در پی دارد و طبق قانون ممنوع است.

به‌رغم انتقادها و اعتراض‌های فعالان فرهنگی، گزارش‌های میدانی از کازرون آشکار می‌کند که سرمایه‌گذار خصوصی مصالح موردنیاز را در محوطه شهر جهانی بیشاپور خالی و مقدمات کار را نیز فراهم کرده است تا در آینده‌ای نزدیک، شخم‌زنی و کشت گل نرگس در پهنه‌ای گسترده از این محوطه باستانی را آغاز کند.

شهر باستانی بیشاپور اثری به‌جامانده از دوران ساسانیان است که باستان‌شناسان و پژوهشگران آن را «نگین» و «شاهکار» معماری ایران در دوران باستان می‌دانند. این محوطه تاریخی تیر ۱۳۹۷ با عنوان «منظر باستان‌شناسی ساسانی پارس» در میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

سیاوش آریا، پژوهشگر و کنشگر میراث فرهنگی، با انتقاد شدید از گلکاری در محوطه تاریخی بیشاپور در تارنمای مهرگان نوشت: «سخن درخور نگرش این است که چگونه می‌توان در این مجموعه تاریخی و فرهنگی، گل کشت کرد و به مردم فروخت؟»

این پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی درباره پیامدهای این اقدام هشدار داد و در ادامه یادداشتش نوشت: «زمستان سال آینده که زمان باردهی گل‌ نرگس در شهرستان کازرون است، باید صف طولانی مردم در مجموع جهانی بیشاپور برای خرید گل نرگس را شاهد باشیم و دنبال داستان نیز آشکار و روشن است.»

او کاشت گل نرگس در محوطه تاریخی بیشاپور را «فاجعه‌» خواند و افزود که با این کار «ریشخند جهانیان» خواهیم شد؛ زیرا ثبت جهانی دارای معنا و مفهوم ویژه‌ای است.

ثبت آثار تاریخی در فهرست جهانی یونسکو علاوه بر اینکه به معرفی‌ این آثار در سراسر جهان کمک می‌کند، ضرورت محافظت اصولی از آن‌ها را یادآور می‌شود. با این‌ حال در جمهوری اسلامی ایران، حتی آثار ثبت‌شده در فهرست میراث ملی و فهرست جهانی یونسکو نیز از خطر تخریب و دخالت‌های انسانی در امان نیستند.

کنشگران میراث فرهنگی در استان فارس هشدار داده‌اند که گلکاری در حریم مجموعه جهانی بیشاپور خطر خروج پرونده «منظر باستان‌شناسی ساسانی پارس» از سازمان یونسکو را در پی دارد.

محمد ثابت اقلیدی، مدیرکل میراث فرهنگی استان فارس، اوایل دی‌ماه، ضمن دفاع از توسعه نرگس‌زارها در حریم مجموعه تاریخی بیشاپور به باشگاه خبرنگاران جوان گفت: «گردشگر برای دیدن زیبایی‌ها سفر می‌کند و نرگس‌زار‌های کازرون ظرفیت بالایی برای پذیرش و میزبانی گردشگران داخلی و خارجی دارند.»

کاشت گل نرگس در حریم شهر باستانی بیشاپور با ادعای افزایش جاذبه‌های گردشگری در حالی است که طبق قوانین داخلی جمهوری اسلامی، هرگونه دخالت انسانی از جمله گلکاری، درختکاری و کشاورزی در حریم و عرصه آثار تاریخی ممنوع است و مجازات دارد و آن‌طور که فعالان میراث فرهنگی اعلام کرده‌اند، گلکاری در حریم شهر جهانی بیشاپور در شورای فنی اداره کل میراث فرهنگی هم تصویب نشده و بدون اطلاع به مدیریت پایگاه جهانی بیشاپور در حال اجرا است.

شهر جهانی بیشاپور یکی از کهن‌ترین شهرهای به‌جامانده از ایران باستان است که بر اساس اسناد تاریخی در سال ۲۶۶ پس از میلاد به دستور شاپور اول ساسانی ساخته شد. این مجموعه باستانی به دلیل طراحی و معماری منحصربه‌فردش شهرت جهانی دارد.

بیشاپور در مجاورت رودخانه شاپور کازرون واقع است و در گذشته به‌وسیله کوه، رودخانه، دیواره‌های قلعه و خندق محافظت می‌شد. جاده‌ای که این شهر در مسیر آن بنا شده است، در زمان هخامنشیان شهرهای تخت جمشید و استخر را به شوش وصل می‌کرد. معبد آناهیتا، تالار تشریفات شاپور، ایوان موزاییک، کاخ والرین، خانه‌های مسکونی، گرمابه، کاروانسرا و بازار از بخش‌های اصلی شهر باستانی بیشاپور محسوب می‌شوند. بیشاپور تا شهرستان کازرون در استان فارس ۱۹ کیلومتر فاصله دارد.

بناها و آثار باستانی و تاریخی ایران در بیش از چهار دهه گذشته به‌طور فزاینده‌ای با خطر تخریب و از دست دادن هویت تاریخی‌شان مواجه بوده‌اند. مسئولان جمهوری اسلامی گاه با انکار ارزش تاریخی این بناها اقدام به تخریب آن‌ها کردند و گاه نیز به نام مرمت، تیشه بر ریشه هویت تاریخی‌ آن‌ها زده‌اند. با روی کار آمدن دولت منصوب علی خامنه‌ای، تعارض جمهوری اسلامی با میراث ملی و تاریخی ایران بیش از هر زمان دیگری آشکار شد، به‌ طوری که طی دو سال گذشته بارها گزارش‌ و تصاویر مرتبط با وضعیت نگران‌کننده آثار تاریخی و باستانی در کانون توجه قرار گرفته است.