در پی انتشار تصاویری از آزار مددجویان مرکز مهرآفرین کرج در روزهای اخیر، وجیهه محمدی فلاح، مدیرکل بهزیستی استان البرز، با رد دایر بودن این مرکز اعلام‌ کرد این تصاویر جدید نیستند و مرکز نگهداری معلولان مهرآفرین سی‌ام دی‌‌ماه پلمب شده است.

محمدی فلاح با تایید تخلف‌های صورت‌گرفته در این موسسه تاکید کرد: «در ماه‌های گذشته، با بازدید تخصصی کارشناسان و گزارش‌های واصله از خانواده‌های معلولان و بررسی‌های به‌عمل‌آمده مشخص شد که مرکز مذکور تخلف‌های متعدد داشته است.»

مدیرکل بهزیستی استان البرز با شرح روند بسته‌ شدن این مرکز مدعی شد که پس از چندین بار تذکر و اخطار برای رفع ایراد و اصلاح فرایندها، در نهایت این اداره در تاریخ ۳۰ دی‌ماه پروانه فعالیت این موسسه را ابطال و آن را برای همیشه تعطیل کرد. با این حال برخی کاربران شبکه‌های اجتماعی در روزهای اخیر با انتشار تصاویری از آزار مددجویان مرکز مهرآفرین کرج مدعی شدند برخلاف ادعای مدیران بهزیستی، این مجموعه که پیش‌تر نیز در مورد آزار مددجویان آن اخباری منتشر شده بود، کماکان دایر است.

آنچه موجب نگرانی افکار عمومی شد، سخنان بهروز مروتی، مدیر کمپین معلولان، بود که با انتشار ویدیویی، ضمن شرح موارد متعدد تعرض جنسی و آزار معلولان این مرکز اعلام کرد که در کنار این مسائل، از خانواده معلولان هم شهریه‌های نامتعارف گرفته شده است.

این نخستین‌بار نیست که از مراکز تحت نظارت سازمان بهزیستی مواردی از تعرض، تجاوز و آزار و اذیت مددجویان گزارش می‌شود. در خردادماه هم یکی از مربیان موسسه خیریه زنجیره مهر ماندگار با افشای مواردی از ضرب‌وشتم و سوزاندن دست‌ و پای کودکان نگهداری‌شده در این مرکز، خواستار برخورد نهادهای ذی‌ربط با این موسسه شد. البته مدیران این موسسه با رد ادعاهای این فرد، آنجا را از مراکز نمونه تهران معرفی کردند و مدعی شدند این سخنان به دلیل اختلاف مربی‌ها مطرح شده است. ولی در نهایت، محمدجواد حسینی، مدیرکل دفتر مدیریت عملکرد سازمان بهزیستی، مسائل افشاشده را تایید کرد و مدعی شد که با این موسسه برخورد شده است.

به گفته حسینی، «یکی از مربیان با یکی از کودکان این مرکز بدرفتاری کرده بود اما برخورد بهزیستی به یک فرد محدود نشد و برخورد حداکثری انجام شد».

پدیده روبه‌افزایش آزار مددجویان به‌ویژه کودکان در مراکز نگهداری از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست در سال‌های اخیر بارها گزارش شده است اما منتقدان عملکرد سازمان بهزیستی معتقدند که با وجود تکرار موارد آزار، برخی از این مراکز تعطیل نشده‌اند.

یکی از مراکزی که نحوه برخورد با مددجویان آن در سال جاری انتقادبرانگیز شد، مرکز سلمان در تهران بود که در دی‌ماه، برای چندمین بار تصاویری از اهانت مسئولان این مرکز به کودکان و آزار آنان خبرساز شد.

در مردادماه نیز اخبار توهین و ضرب‌وشتم مددجویان در یکی از مراکز نگهداری معلولان شهر بوشهر رسانه‌ای شد. مشابه این اتفاق در یکی از مراکز شهر اهواز هم رخ داد و یکی از کارزارهای فعال این حوزه افراد دارای معلولیت تصاویری را منتشر کرد که در آن دو تن از کارمندان این مرکز یک فرد معلول را کتک می‌زدند.

سوزاندن معلولان با فندک در یکی از مراکز توانبخشی شهر جهرم از دیگر نمونه‌های تلخ فاش‌شده در این‌ خصوص است.

افزایش موارد رخدادهای این چنینی در سطح کشوری نگرانی‌ها در خصوص بی‌توجهی به این شرایط را در پی داشته است. ضمن آنکه کارشناسان اجتماعی نبود نظارت کافی در سازمان بهزیستی را عامل تعدد موارد می‌دانند. از طرفی، با وجود ادعای بازداشت افراد متخلف، به نظر می‌آید تداوم انتشار اخبار ضرب‌وشتم و آزار و اذیت معلولان نشانه متناسب نبودن تنبیه عاملان این اقدام‌ها و ناظران این مراکز با جرایم رخ‌داده است. ضمن اینکه این سوال مهم را مطرح می‌کند که آیا موارد ثبت‌شده تنها به نمونه‌های افشاشده محدود می‌شود، یا این‌ها تنها بخشی از موارد آزارند که به دلایلی منتشر شده‌اند.

به نظر آگاهان و خانواده مددجویان، نحوه صدور مجوز تاسیس مراکزی نگهداری در سطح ایران، ناکافی بودن نظارت بر آن‌ها، کافی‌ نبودن آموزش مربیان و کارمندان و سلامت روان این افراد و نحوه استخدام و تایید صلاحیت آن‌ها از اصلی‌ترین عوامل تکرار موارد آزار است.

تاسیس مراکز این‌چنینی با اهداف مالی و امکان بهره‌گیری از کمک‌های خیرین یکی از مسائلی است که به نظر می‌رسد نیازمند واکاوی دقیق نهادهای اجتماعی است. به گفته علی همت محمودنژاد، رئیس انجمن معلولان، «استقبال مدیران مراکز از پذیرش بی‌حدواندازه معلولان بالا است، چون وقتی مرکز شلوغ باشد، هم از خیرین کمک بیشتری می‌گیرند و هم از دولت یارانه بیشتری دریافت می‌کنند.»

این در حالی است که مدیران سازمان بهزیستی ناکافی بودن میزان مراکز به نسبت مددجویان را از عوامل تشدید موارد آزار و ناتوانی از ارائه خدمات مطلوب می‌دانند.