خبرگزاری العربیه روز سه‌شنبه دوازدهم مارس (۲۲ اسفند) در گزارشی به نقل از مقام‌ها و دیپلمات‌های آگاه از مواضع عربستان سعودی نوشت که ریاض تنها در صورتی روابطش با تل‌آویو را عادی‌ خواهد کرد که اسرائیل با راه‌حل دو کشوری مبنی بر تشکیل کشور فلسطینی موافقت کند.

برخی از کشورهای عربی دیگر نیز از مدت‌ها پیش اعلام کرده‌اند که حاضرند اسرائیل را به رسمیت بشناسند اما به شرط حل مسئله فلسطین. این در حالی است که اسرائیل بارها اعلام کرده با تشکیل کشور فلسطینی مخالف است و این مخالفت به ویژه پس از حمله هفتم اکتبر حماس شدت گرفته است. ماه گذشته نیز در جریان یک رای‌گیری در پارلمان اسرائیل، بر رد راه حل دو کشوری تاکید شد.

یک دیپلمات عرب که نخواست نامش فاش شود، در این زمینه گفت: «باید یک مسیر غیرقابل بازگشت برای تشکیل کشور فلسطین وجود داشته باشد. این تصمیم اکنون بر عهده بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل است که فرصت «تاریخی» پیش روی خود، اسرائیل و منطقه را تشخیص دهد و از آن استفاده کند یا نه. چنین تصمیمی علاوه بر شامل آتش‌بس فوری و ارسال کمک برای پایان فاجعه انسانی غزه، می‌تواند از وقوع یک هفتم اکتبر دیگر جلوگیری کند.»

شاهزاده فیصل بن فرحان، دیپلمات ارشد سعودی، از مقام‌هایی است که همواره بر اهمیت برداشتن گام‌های برگشت‌ناپذیر برای اجرای راه حل دو دولتی و به رسمیت شناختن کشور فلسطین بر اساس مرزهای چهارم ژوئن ۱۹۶۷ با پایتختی بیت‌المقدس شرقی تاکید کرده است.

جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا نیز پنجشنبه شب در جریان سخنرانی‌اش تاکید کرد که تنها راه اسرائیل برای تضمین امنیتش، راه‌حل دو کشوری است. او افزود: «هیچ مسیر دیگری وجود ندارد که صلح بین اسرائیل و همه همسایگان عربش از جمله عربستان سعودی را تضمین کند.»

دولت بایدن مدت‌ها است که تلاش می‌کند به توافقی مهم در زمینه عادی‌سازی روابط اسرائیل و عربستان سعودی دست یابد.

این تلاش‌ها در حالی انجام می‌شود که ریاض بارها تاکید کرده تشکیل یک کشور فلسطینی، کلید چنین توافقی است. قبل از هفتم اکتبر، یک پیشنهاد شامل سه منطقه مختلف فلسطینی روی میز بود. در نهایت، سعودی‌ها خواستار تشکیل کشور فلسطینی بر اساس مرزهای ۱۹۶۷، از جمله در نظر گرفتن بیت‌المقدس شرقی به عنوان پایتخت بودند. در عین حال منابع آگاه به العربیه انگلیسی گفتند هر مرز دیگری که از سوی خود فلسطینی‌ها مورد توافق قرار گیرد نیز قابل قبول خواهد بود.

از سوی دیگر،‌ به همان اندازه که شرط تشکیل کشور فلسطینی مهم است، یک معاهده یا پیمان امنیتی بین واشنگتن و ریاض و همچنین همکاری در مورد برنامه هسته‌ای غیرنظامی عربستان سعودی نیز اهمیت دارد.

دیپلمات عرب آگاه به سیاست عربستان سعودی درباره این موضوع تاکید کرد: «اگر ما روابطمان را عادی‌سازی کنیم، چه کسی از [عربستان سعودی] در برابر هرگونه حمله احتمالی در نتیجه این توافق محافظت می‌کند؟» این دیپلمات عرب در عین حال به توقف فروش تسلیحات از سوی دولت بایدن به کشورهای حوزه خلیج فارس، از جمله عربستان سعودی، اشاره کرد.

او همچنین در پاسخ به این سوال که آیا ایالات متحده بیش از عربستان سعودی برای دستیابی به یک توافق عادی‌سازی نگران است، گفت: «مطمئنا همین طور است.»

در اتفاقی قابل توجه در هفته‌های اخیر، برخی از قانونگذاران آمریکایی که به طور سنتی با راه‌حل دو کشوری مخالف بودند، در پشت درهای بسته موضعشان را تغییر دادند.

در ماه دسامبر، سناتور جمهوری‌خواه لیندسی گراهام در یک مصاحبه تلویزیونی گفت که عربستان سعودی و دیگر کشورهای عربی نمی‌توانند روابطشان را با اسرائیل عادی کنند درصورتی که تصور شود با فلسطینی‌ها رفتار خشونت‌آمیز انجام می‌شود. او افزود: «ما دو انتخاب داریم: ادامه مارپیچ مرگ یا استفاده از هفتم اکتبر به عنوان عاملی برای تغییر.»

پیش از حمله حماس به اسرائیل، مقام‌های آمریکایی آشکارا ادعا می‌کردند که توافق احتمالی بین عربستان سعودی و اسرائیل در حال نزدیک شدن است. چنین توافقی می‌توانست دستاورد بزرگ سیاست خارجی برای دولت بایدن باشد که از زمان روی کار آمدن، کارنامه فاجعه‌باری از ناکامی و شکست داشته است.

در حال حاضر عملکرد بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در داخل و خارج با انتقادهای زیادی مواجه است. نتانیاهو با محکومیت احتمالی زندان به اتهام فساد مواجه است و تحلیلگران می‌گویند که طولانی کردن جنگ غزه ممکن است به نفع شخصی یا سیاسی او باشد.

با وجود این، هنوز فرصتی برای نخست‌وزیر اسرائيل وجود دارد که بتواند از حجم عظیم انتقادهایی که علیه او شکل گرفته بکاهد و در یک پیشرفت تاریخی با کشورهای عرب و مسلمان بیشتری به توافق برسد. این امر مستلزم آتش‌بس فوری و به دنبال آن جریان فوری کمک‌های بشردوستانه به غزه و در نظر گرفتن راه‌حل دو کشوری است.