مرگ ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری ایران، به همراه حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی روز دوشنبه پس از آنکه تیم‌های جست‌وجو و نجات، لاشه هلیکوپتر حامل آن‌ها را در منطقه‌ای کوهستانی پیدا کردند، تایید شد.
این حادثه بازتاب گسترده‌ای در جهان داشت و درباره علت سقوط هلیکوپتر حامل مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی پرسش‌های زیادی را به وجود آورد. دلایلی از جمله بدی آب‌وهوا، نقص فنی هلیکوپتر و حتی توطئه سیاسی برای این سقوط مطرح شده‌اند اما هنوز درباره هیچ‌کدام اطلاعات کافی در دست نیست.
با این حال، سقوط هلیکوپتر حامل رئیس‌جمهوری ایران و همراهانش در روز یکشنبه نمونه نادری به شمار نمی‌رود و از رهبرانی که بر اثر سوانح هوایی جانشان را از دست داده‌اند، فهرست بلندی وجود دارد. رسانه عرب‌نیوز در گزارشی به این موضوع پرداخته است که کدام رهبران جهان در سوانح هوایی کشته شده‌اند.
شروع سوانح هوایی از سال ۱۹۳۶ تا ۱۹۶۱
یکی از اولین حوادثی که در آن یک رهبر سیاسی حین خدمت بر اثر سانحه هوایی جانش را از دست داد، برای آروید لیندمن، نخست‌وزیر سوئد، پیش آمد. در ۹ دسامبر ۱۹۳۶ هواپیمای داگلاس دی سی‌ــ۲ این مقام ارشد سوئد در مه غلیظ دچار سانحه شد و با خانه‌هایی در جنوب لندن برخورد کرد.
چند سال پس از آن، در روز هفتم سپتامبر ۱۹۴۰ خوزه فلیکس استیگاریبیا، رئیس‌جمهوری پاراگوئه، که فقط یک سال از تصدی مسئولیتش گذشته بود، در یک سانحه هوایی جان باخت.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
سه سال بعد، در تاریخ چهارم ژوییه ۱۹۴۳، هواپیمای لیبراتور بی‌ــ۲۴ ولادیسلاو سیکورسکی، نخست‌وزیر در تبعید لهستان، دچار سانحه شد. آن هواپیما پس از برخاستن از فرودگاه جبل‌الطارق در دریای مدیترانه سقوط کرد؛ سقوطی که علت آن هرگز مشخص نشد.
در ۱۷ مارس ۱۹۵۷ نیز رامون مگسیسی، رئیس‌جمهوری فیلیپین، بر اثر برخورد هواپیمایش به کوه کشته شد. یک سال بعد از آن، در روز ۱۶ ژوئن ۱۹۵۸، رئیس‌جمهوری موقت برزیل به نام نرو راموس، در یک سانحه هواپیمایی در نزدیکی فرودگاه جان باخت. پس از آن، در روز ۲۹ مارس ۱۹۵۹، بارتلمی بوگاندا، رئیس‌جمهوری آفریقای مرکزی، بر اثر انفجار هواپیمایش در هوا کشته شد.
در ۱۸ سپتامبر سال ۱۹۶۱ هم داگ هامارشولد، اقتصاددان و دیپلمات سوئدی و دومین دبیرکل سازمان ملل متحد، در سقوط هواپیمای داگلاس دی‌سی‌ــ۶ بی‌وی در جنگلی در زامبیا جان باخت.
گسترش استفاده از هلی‌کوپترها و افزایش حوادث هوایی
در دهه ۱۹۶۰ استفاده از هلیکوپتر برای جابه‌جایی سیاستمداران، دیپلمات‌ها و مدیران کسب‌وکارها در مناطق بدون فرودگاه گسترش یافت و به همین نسبت موارد سقوط هلی‌کوپترها به دلیل شرایط بد آب‌وهوایی، مشکلات فنی، خطای انسانی یا خرابکاری عمدی هم بیشتر شد. یکی از اولین رهبران جهان که در سقوط هلیکوپتر جانش را از دست داد، عبدالسلام عارف، رئیس‌جمهوری عراق، بود. بنا بر گزارش‌ها هلیکوپتر این مقام عراقی ۱۳ آوریل ۱۹۶۶ در یک طوفان گرفتار صائقه شد.
حادثه مشابه سقوط هلیکوپتر در ۲۷ آوریل ۱۹۶۹ سبب کشته شدن رنه بارینتوس، رئیس‌جمهوری بولیوی، شد. چندین سال بعد نیز در ۳۰ ژوییه ۱۹۷۶ ژوئل راکوتومالالا، نخست‌وزیر ۴۷ ساله ماداگاسکار، بر اثر سانحه سقوط جانش را از دست داد.
آب‌وهوای نامناسب همچنین مرگ جمال بیجدیچ، نخست‌وزیر یوگسلاوی، را در ۱۸ ژانویه ۱۹۷۷ رقم زد و هواپیمای شخصی بیجدیج حامل او، همسرش و شش نفر دیگر در اثر طوفان برف به کوه برخورد کرد و منهدم شد.
شرایط آب‌وهوایی همچنین سبب شد که هواپیمای رئیس‌جمهوری اکوادور به نام جیمی رولدوس آگیلرا هم در ۲۴ مه ۱۹۸۱ سقوط کند. دلیل سقوط توپولف‌ــ‌آ۱۳۴سامورا ماچل، رئیس‌جمهوری موزامبیک، در تاریخ ۱۹ اکتبر ۱۹۸۶ هم طوفان اعلام شد.
در ۱۸ ژوییه ۱۹۶۷ اومبرتو ده آلنکار کاستلو برانکو، اولین رئیس‌جمهوری دیکتاتوری نظامی برزیل پس از کودتای سال ۱۹۶۴، چهار ماه پس از پایان دوران ریاست‌جمهوری‌اش در اثر برخورد هواپیمایش با یک هواپیمای کوچک‌تر در نزدیکی فورتالزا درگذشت.
تقریبا دو سال بعد، در ۲۷ مه ۱۹۷۹، احمد ولد بوسیف، نخست‌وزیر موریتانی، در یک سانحه هوایی در سواحل داکار جان باخت.
حوادث سقوط ناشی از خرابکاری
شواهد تاریخی نشان می‌دهد که همه سوانح هوایی را نمی‌توان ناشی از آب‌وهوا یا خطای خلبان دانست. در مواردی، هواپیماها یا هلی‌کوپترها به عمد به عنوان ابزار کشتن مسافران برجسته آن‌ها انتخاب می‌شوند.
فرانسیسکو سا کارنیرو که تنها ۱۱ ماه نخست‌وزیر پرتغال بود، بر اثر سانحه هوایی در چهارم دسامبر ۱۹۸۰ درگذشت. یک تحقیق دولتی در سال ۲۰۰۴ اعلام کرد که شواهدی از بمب‌گذاری در هواپیمای او پیدا شده است.
ژنرال عمر توریخوس، رهبر پاناما، نیز ۳۱ ژوییه ۱۹۸۱، در سقوط مشکوک هواپیمای نیروی هوایی آن کشور درگذشت.
روز اول ژوئن ۱۹۸۷ نیز رشید کرامی، دولتمرد لبنانی که هشت بار سابقه نخست‌وزیری داشت، اندکی پس از برخاستن از بیروت، بر اثر انفجار بمب در هلی‌کوپترش کشته شد.
در حادثه‌ای دیگر، جووینال هابیاریمانا، رئیس‌جمهوری رواندا و سیپرین نتاریامیرا، رئیس‌جمهوری بوروندی، هر دو در ششم آوریل ۱۹۹۴ کشته شدند. هواپیمای این دو مقام ارشد حین نزدیک شدن به فرودگاه کیگالی در رواندا سرنگون شد. درباره علت واقعی حادثه شبهات زیادی وجود داشت.
در یک نمونه دیگر، پس از کشته شدن ژنرال ضیاء‌الحق، رئیس‌جمهوری پاکستان، بر اثر سانحه هوایی در تاریخ ۱۷ اوت ۱۹۸۸، تحقیقات متعددی در مورد علت واقعی حادثه انجام شد. اگرچه تاکنون گزارش مستقلی درباره این اتفاق منتشر نشده است، انبوهی از تئوری‌های توطئه ترور درباره این سانحه هوایی وجود دارد.
سوانح هوایی در سال‌های اخیر
با گذشت زمان و به‌رغم پیشرفت‌های گسترده در ایمنی هوانوردی، سوانح متعددی ناشی از پرواز با هلیکوپتر و هواپیما همچنان رخ می‌دهند که گاهی جان مسافران عادی را می‌گیرند و گاهی به مرگ افراد برجسته منجر می‌شوند.
در ۲۶ فوریه ۲۰۰۴، بوریس ترایکوفسکی، رئیس‌جمهوری مقدونیه، بر اثر سقوط هواپیمای بیچ‌کرافت سوپرکینگ ایر۲۰۰ هنگام فرود در آب‌وهوای نامساعد جانش را از دست داد.
جان گارانگ، رهبر ارتش آزادی‌بخش خلق سودان، نیز که برای مدت کوتاهی معاون اول رئیس‌جمهوری آن کشور بود، در ۳۰ ژوییه ۲۰۰۵ پس از گیر افتادن در آب‌وهوای بد، بر اثر برخورد هلی‌کوپترش به کوه جان باخت؛ درباره این سانحه هوایی نیز احتمال توطئه در نظر گرفته می‌شود.
محمد ماسیدو، سلطان ایالت سوکوتو در نیجریه، نیز ۲۹ اکتبر ۲۰۰۶ در پروازی که پسرش هم در آن بود، کشته شد. او بالاترین مقام دینی مسلمانان نیجریه محسوب می‌شد.
چهار سال بعد پس از آن در تاریخ دهم آوریل ۲۰۱۰ لخ کاچینسکی، رئیس‌جمهوری لهستان، به همراه همسرش بر اثر سقوط هوای توپولف‌ــ۱۵۴ در غرب روسیه درگذشت.
آخرین قربانی حادثه سقوط هلیکوپتر قبل از ابراهیم رئیسی هم سباستین پینیرا، رئیس‌جمهوری سابق شیلی، بود که ششم فوریه ۲۰۲۴ بر اثر سقوط هلیکوپتر رابینسون آر۴۴ در دریای رانکو در جنوب شیلی کشته شد. این سیاستمدار و بازرگان هنگام مرگ ۷۴ سال داشت.
