دفتر ریاست جمهوری ترکیه روز چهارشنبه ۹ خرداد اعلام کرد که از اول ژوئن توافقنامه معافیت گذرنامه‌های سیاسی افغانستان از روادید ترکیه متوقف می‌شود و دارندگان این گذرنامه‌ها، مانند سایرین، برای ورود به ترکیه باید روادید داشته باشند.

براساس توافقنامه دولت پیشین افغانستان با دولت ترکیه در سال ۲۰۰۸، دارندگان گذرنامه‌های سیاسی افغانستان برای ورود به ترکیه از داشتن روادید معاف بودند. افغانستان توافقنامه مشابهی با ایران، هند، تاجیکستان، چین و پاکستان امضا کرده بود. هند پس از فروپاشی دولت جمهوری در اوت ۲۰۲۱، صدور روادید را برای تمامی شهروندان افغانستان متوقف کرد و این روند همچنان برقرار است. توافقنامه معافیت گذرنامه‌های سیاسی افغانستان از روادید برای ورود به ایران، چین و تاجیکستان همچنان برقرار است.

یک کارمند ارشد دولت پیشین افغانستان، که در ترکیه زندگی می‌کند، با شرط محفوظ ماندن نامش به ایندیپندنت فارسی گفت که به دلیل اینکه وزارت خارجه طالبان، برای صدها عضو این گروه گذرنامه سیاسی صادر کرده‌ است، ترکیه معافیت این گذرنامه‌ها را از روادید متوقف کرد. به گفته این منبع، فرماندهان طالبان در بیش از دو سال گذشته، به صورت پیوسته به ترکیه سفر کرده‌اند و این وضعیت باعث نگرانی دولت ترکیه شده‌ است.

در اطلاعیه دفتر ریاست جمهوری ترکیه، درمورد دلیل این اقدام چیزی گفته نشده‌ است، اما روزنامه ترکیه‌ای صباح در گزارشی نوشت که معافیت گذرنامه‌های سیاسی افغانستان از روادید ترکیه پس از سفر هیات اداره مهاجرت ترکیه به افغانستان اتخاذ شده‌ است. اوایل ماه مه، هیاتی از اداره مهاجرت ترکیه به افغانستان سفر کرد و در دیدار با مقام‌های طالبان درمورد مهاجرت غیرقانونی افغان‌ها به کشورهای مختلف و به‌ویژه به هدف رسیدن به ترکیه صحبت کردند.

از زمان سلطه طالبان بر افغانستان، هزاران شهروند افغان به دلایل مختلف ازجمله ترس از انتقام‌جویی طالبان از ایران و از مرز زمینی وارد ترکیه شدند. شماری از این افراد پس از ورود به ترکیه بازداشت و از این کشور اخراج شدند و شماری دیگر پس از اقامت کوتاه در ترکیه راه کشورهای اروپایی را در پیش گرفتند.

روزنامه صباح افزود که «ترکیه قبل و بعد از تسلط طالبان در این کشور مقصد اصلی مهاجران غیرقانونی افغان بوده است و از اوایل ۲۰۲۴ تا ماه مه، پلیس ترکیه ۲۷ هزار مهاجر افغان را بازداشت کرده‌ است.»

 مرز شرقی ترکیه با ایران گذرگاه اصلی مهاجران افغان است که در برخی موارد مهاجران هنگام عبور از مرز و در نتیجه تیراندازی مرزبانان ترکیه کشته و زخمی می‌شوند.

از زمان فروپاشی دولت جمهوری ترکیه روابط نزدیکی با طالبان برقرار کرده‌ است و سفارت این کشور در کابل نیز فعال است. در دو سال و نه ماه گذشته، مقام‌های ارشد طالبان، ازجمله وزیر خارجه و دیگر اعضای کابینه این گروه، چندین بار به دعوت رسمی دولت ترکیه به این کشور سفر کرده‌اند. ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی طالبان، نیز چندین بار در مصاحبه با رسانه‌ها گفت که ترکیه به طالبان وعده داده‌ است که به مخالفان این گروه اجازه فعالیت سیاسی در ترکیه نمی‌دهد. بسیاری از مخالفان طالبان، ازجمله اعضای رهبری شورای عالی مقاومت برای نجات افغانستان، در ترکیه زندگی می‌کنند.