یک بررسی جدید دریافته قطعاتی از دی‌ان‌ای به‌جامانده از ویروس‌هایی که اجداد باستانی انسان‌ها را آلوده کردند، ممکن است فعال و موجب سرطان در انسان‌های امروزی شوند.

ژنوم انسان بیش از ۲۰ هزار ژن دارد که به عنوان اجزای حیات ایفای نقش می‌کنند، به همراه قطعاتی به‌‌جامانده از دی‌ان‌ای ویروس‌هایی که ده‌ها میلیون سال پیش اجداد نخستی‌سان‌ ما را آلوده کردند.

بر اساس بررسی‌های پیشین، این دی‌ان‌ای ویروسی حدود هشت درصد ژنوم انسان را تشکیل می‌دهد. این قطعات دی‌ان‌ای به عنوان بقایایی از ویروس‌های باستانی که به اجداد ما وارد شدند، در ژنوم ما باقی مانده‌اند و بدن‌های آن‌ها را به کپی کردن و حمل ماده ژنتیکی خود وا داشته‌اند.

این بخش‌های دی‌ان‌ای به مرور زمان، به اسپرم، تخمک‌ها و جنین‌های انسانی نفوذ کرده و به شکل یک رکورد فسیلی برای نسل‌های آینده به بخشی از بدن‌های ما تبدیل شده‌ و در طول این مدت، تکامل انسان را شکل داده‌اند.

به عنوان مثال، دانشمندان اخیرا دریافتند که این قطعات دی‌ان‌ای ویروسی باستانی در ژنوم ما در پاسخ ایمنی ما به پاتوژن‌های امروزی مانند ویروس جدید کرونا که سبب همه‌گیری کووید‌ــ۱۹ شد، سهم دارد.

بر اساس مقاله جدید منتشرشده در مجله «ساینس ادونسز» (Science Advances) اما وقتی این قطعات «دی‌ان‌ای بی‌فایده» دوباره بیدار می‌شوند، می‌توانند در کمک به بقای سرطان و رشد آن در انسان‌ها نقش مهمی ایفا کنند.

محققان از دانشگاه کلرادو بولدر می‌گویند خاموش کردن این دی‌ان‌ای ویروسی بی‌فایده باقی‌مانده می‌تواند درمان‌های سرطان را موثرتر کند.

ادوارد چونگ، یکی از نویسندگان این مقاله، گفت: «بررسی ما نشان می‌دهد که بیماری‌های امروزی می‌توانند به طور قابل‌توجهی تحت تاثیر این عفونت‌های ویروسی باستانی باشند که تا همین اواخر تعداد کمی از محققان به آن‌ها توجه می‌کردند.»

مطالعه جدید به طور خاص نشان داد که قطعات دی‌ان‌ای ویروسی در انسان‌ها می‌توانند در قالب «سوییچ‌»هایی عمل کنند که ژن‌های مجاور را روشن و فعال می‌کنند.

دکتر چونگ گفت :«مطالعات بسیاری نشان داده‌اند که این ویروس‌های پسگرد درون‌زاد می‌توانند به سود ما به خدمت گرفته شوند، اما بررسی‌های کمی نشان داده‌اند که [دی‌ان‌ای به‌جامانده از این ویروس‌ها] چگونه ممکن است به ما آسیب برسانند.» 

محققان در این بررسی، داده‌های ژنومی از ۲۱ نوع سرطان انسانی را از مجموعه‌های داده‌های عمومی بررسی کردند.

آن‌ها دریافتند که یک نیای خاص ویروس به نام «ال‌تی‌آر۱۰» (LTR10) که حدود ۳۰ میلیون سال پیش برخی از نخستی‌ها را آلوده کرده بود، در چند نوع سرطان مانند سرطان ریه و روده بزرگ نیز سطح فعالیت بالایی نشان داد.

تحلیل تومور ده‌ها بیمار مبتلا به سرطان روده نشان داد که این دی‌ان‌ی ال‌تی‌آر۱۰ در حدود یک‌سوم از آن‌ها فعال بود.

آتما ایوانچویچ، یکی دیگر از نویسندگان مقاله، گفت:‌ «ما مشاهده کردیم که وقتی این ویروس‌های پسگرد را در سلول‌های سرطانی خاموش می‌کنید، این کار بیان ژن‌های مجاور را خاموش می‌کند.»

محققان دریافتند که وقتی دی‌ان‌ی ال‌تی‌آر۱۰ از سلول‌های تومور برداشته شد، درمان‌ها برای کوچک کردن تومورها بهتر عمل کردند.

آن‌ها به این مظنون‌اند که وقتی افراد پیر می‌شوند و دفاع‌های طبیعی بدنشان کار نمی‌کند، ویروس‌های باستانی پنهان در ژنومشان می‌توانند دوباره بیدار شوند و موجب بروز مشکلاتی برای سلامتی شود.

به گفته دانشمندان، این یافته‌ها ممکن است به رویکردهای جدید درمانی برای سرطان منجر شود.

دکتر چونگ گفت: «خاستگاه چگونگی بروز بیماری‌ها در سلول همیشه یک معما بوده است. ویروس‌های پسگرد درون‌زاد تمام ماجرا نیستند، اما ممکن است بخش بزرگی از آن باشند.»