خبرگزاری رویترز روز شنبه ۳۱ شهریور در گزارشی اختصاصی و به نقل از سه منبع مطلع خبر داد که جمهوری اسلامی ایران پرتابگرهای موشک‌های بالستیک کوتاه‌بردی را که هفته گذشته به روسیه بارگیری کرده بود به این کشور تحویل نداده است.

واشینگتن، تهران را به ارسال این موشک‌ها به روسیه متهم کرده بود، اما حالا یک دیپلمات اروپایی، یک مقام اطلاعاتی در اروپا و یک مقام آمریکایی به رویترز می‌گویند مشخص نیست چرا ایران پرتابگرها را همراه با موشک‌های فاتح-۳۶۰ به روسیه ارسال نکرده است. این اتفاق سوالاتی را درمورد اینکه آیا این سلاح‌ها عملیاتی خواهند شد یا نه ایجاد می‌کند.

مقام آمریکایی، که مانند سایر منابع به شرط ناشناس ماندن هویتش صحبت می‌کرد، گفت ایران در آن زمانی که آمریکا اعلام کرد به روسیه سلاح فرستاده است، پرتابگرها را تحویل نداده است. مقام اطلاعاتی اروپایی هم تایید کرد که به نظرش ایران پرتابگرها را به روسیه ارائه ندهد.

اولین‌بار رویترز از برنامه مقام‌های جمهوری اسلامی ایران برای ارسال موشک‌های بالستیک به روسیه پرده برداشت و حالا هم دو کارشناس نظامی به رویترز توضیح داده‌اند که دلایل مختلفی برای ارسال نشدن پرتابگرها وجود دارد؛ «یکی این است که روسیه ممکن است بخواهد سیستم کامیون‌های پرتابگر را برای حمل موشک‌ها اصلاح کند. همان‌طور که ایران پیش از این نیز همین کار را کرده بود. دلیل دیگر هم این است که ایران، با ارسال نکردن پرتابگرها، فضای لازم را برای مذاکرات جدید با غرب و کاهش تنش‌ها فراهم کند.»

رویترز نوشته است که وزارت دفاع روسیه، نماینده ایران در سازمان ملل متحد و همچنین شورای امنیت ملی ایالات متحده و پنتاگون، همگی از اظهارنظر درباره این گزارش خودداری کرده‌اند. تهران پیش از این انتقال موشک یا پهپاد به مسکو را تکذیب کرده بود. کی‌یف و مقام‌های غربی معتقدند که این موشک‌ها و پهپادها برای تخریب زیرساخت‌های غیرنظامی، ازجمله شبکه برق اوکراین، استفاده می‌شود.

اما آنتونی بلینکن، وزیر امورخارجه ایالات متحده، دهم سپتامبر تایید کرد که ایران موشک‌های فاتح-۳۶۰ را به روسیه تحویل داده است و «احتمالا طی چند هفته آینده از آن‌ها علیه اوکراین استفاده خواهد شد».

این موشک‌ها چالش‌های جدیدی را برای اوکراین، که پیوسته می‌کوشد دفاع هوایی‌اش را با نوآوری‌های روسیه تطبیق دهد، ایجاد خواهد کرد. خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران نوشته است که این موشک‌ها هنگام نزدیک شدن به اهداف با سرعتی چهار برابر سرعت صوت حرکت می‌کنند.

بلینکن افزود این موشک‌ها امنیت اروپا را تهدید می‌کنند، علیه اهداف کوتاه‌برد شلیک خواهند شد و به روسیه اجازه می‌دهند تا سلاح‌های گسترده‌اش را برای اهدافی فراتر از خطوط مقدم ذخیره کند. برد موشک فاتح-۳۶۰ تا ۷۵ مایل، برابر با ۱۲۱ کیلومتر، می‌رسد.

ایالات متحده، آلمان، بریتانیا و فرانسه تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کردند و اتحادیه اروپا نیز اعلام کرد که در حال بررسی اقدامات جدید علیه بخش هوانوردی ایران است. کرملین در آن زمان از تایید دریافت موشک‌های ایرانی خودداری کرد، اما همکاری‌اش با ایران را در «حساس‌ترین حوزه‌ها» دانست.

بلینکن درباره اینکه ایران چه تعداد موشک فاتح-۳۶۰ به روسیه ارسال کرده است یا اینکه آن‌ها دقیقا در چه زمانی ارسال شده‌اند، توضیحی نداد. اما رویترز با بررسی داده‌های حمل‌ونقل جهانی می‌گوید که یک کشتی باری روسی، که در فهرست تحریم‌های واشینگتن قرار دارد، از ماه مه تا ۱۲ سپتامبر سال جاری، دائما میان بندر امیرآباد ایران در استان مازندران و بندر اولیا در روسیه درحال تردد بوده است.

موشک‌های بالستیک برای شلیک به پرتابگرهای اختصاصی نیاز دارند. به گفته فابیان هینز، کارشناس موشک‌های ایران در موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک، یکی از دلایلی که ایران پرتابگرها را ارسال نکرده است ممکن است این باشد که کامیون‌های غیرنظامی که ایران برای پرتاب این موشک‌ها و سایر موشک‌ها اصلاح کرده است برای فعالیت در زمین‌های ناهموار و زمستان سخت اوکراین به اندازه کافی مقاوم نباشند.

او افزود که ایران کامیون‌های ساخته مرسدس و شرکت‌های دیگر را اصلاح می‌کند و آن‌ها را به پرتابگرهای موشکی که به‌راحتی می‌توانند استتار شوند تبدیل می‌کند. این کارشناس ادامه داد که این نشان می‌دهد روسیه هم می‌تواند وسایل نقلیه نظامی درجه‌یک خود را اصلاح کند.

از سوی دیگر دیوید آلبرایت، بازرس هسته‌ای سابق در سازمان ملل متحد و رئیس موسسه علوم و امنیت بین‌المللی، اشاره کرد که رئیس‌جمهوری جدید ایران و سایر مقام‌های ایرانی، هفته آینده در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک با مقام‌های اروپایی دیدار خواهند کرد تا توان دیپلماسی درمورد برنامه هسته‌ای تهران، تنش‌های منطقه‌ای و سایر اختلافات را آزمایش کنند.

او افزود: «ممکن است ایران پرتابگرها را نگه داشته باشد تا فضا کمی برای این گفت‌وگوها مساعدتر شود. چون می‌توان تصور کرد که اگر موشک‌های ایرانی بر اوکراین ببارند، این کشور در مجمع عمومی سازمان ملل محکوم خواهد شد.»

این کارشناس درمورد هرگونه پیشرفت در مذاکرات ایران و غرب ابراز بدبینی کرد و گفت درباره اینکه ایران در این مذاکرات مصالحه‌های لازم را انجام دهد تردید دارد.