کارشناسان آموزش درباره شرایط خطرناک دانش‌آموزان در ۹۰۰ مدرسه غیرمقاوم استان کردستان هشدار دادند و اعلام کردند که از حدود سه هزار مدرسه موجود در این استان، دست‌کم ۳۰ درصد آن‌ها به مقاوم‌سازی یا تخریب و بازسازی نیاز دارند و در غیر این صورت، تکرار اتفاق‌هایی مانند آتش‌سوزی مدرسه دخترانه روستای شین‌آباد در شهرستان پیرانشهر بعید نیست؛ خطری که دانش‌آموزان را نه‌تنها در استان کردستان که در دیگر نقاط ایران نیز تهدید می‌کند.
مدارس فرسوده و ناایمن در ایران از خود تهران گرفته تا نقاط صفر مرزی به خطری جدی برای جان میلیون‌ها کودک و نوجوان محصل تبدیل شده‌اند. دولت‌های مختلف جمهوری اسلامی با سپردن امور مربوط به نوسازی و تجهیز مدارس به نیکوکاران و بهانه‌هایی مانند نبود بودجه کافی، از خود سلب مسئولیت می‌کنند و در عین حال، از سرانه فضای آموزشی، مدارس فرسوده، ترک تحصیل و کمبود معلم آمارهایی مخدوش ارائه می‌دهند. حال آنکه کارشناسان آموزش تاکید دارند فقدان فضای آموزشی مناسب از دلایل اصلی ترک تحصیل کودکان است و این مسئله در استان‌های مرزی مانند سیستان و بلوچستان و کردستان بیشتر هم به چشم می‌خورد.
روزنامه پیام ما در گزارشی تحت عنوان «دانش‌آموزان کردستان، زیر سقف‌های لرزان» در گفت‌وگو با کارشناسان آموزش، وضعیت مدارس این استان را ناایمن توصیف کرد و نوشت: «حدود ۳۰ درصد مدارس استان فرسوده‌اند و به بازسازی نیاز دارند. اگر اتفاقی مانند مدرسه شین‌آباد بیفتد، معلوم نیست چه کسی مسئول است، اما مانند همه رخدادهای نظام آموزشی در مناطق محروم کشور ماستمالی می‌شود.»
در این گزارش به نقل از ناصر رحمانی، کارشناس آموزش در کردستان، آمده است که چنانچه حادثه‌ای رخ بدهد، هیچ‌کس خود را مسئول نمی‌داند، همانطور که در ماجرای مدرسه شین‌آباد نیز این خودداری از مسئولیت‌پذیری مشهود بود.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
این کارشناس آموزش به دافعه‌ای که مدارس فرسوده برای دانش‌آموزان ایجاد می‌کنند، اشاره کرد و افزود: «بیشتر مدارس ما تنها فضاهایی پر از صندلی‌های شکسته، دیوارهای کهنه، سرویس بهداشتی‌های نامناسب، حیاط خشک‌وخالی و ماژیک‌های کهنه و بی‌رنگ‌اند. چنین فضایی نمی‌تواند روان دانش‌آموز را آرام کند. به همین دلیل آن‌ها مترصد لحظه‌ای‌اند که از این فضا رها شوند.»
رحمانی در ادامه گفت: «در کلاسی که میز و صندلی و معلم رنگ و بوی کهنگی دارند، نمی‌توان از ارزش علم سخن گفت و کیفیت تحصیل به‌شدت پایین می‌آید». او بر لزوم تامین هزاران مترمربع فضای آموزشی برای استان کردستان هم تاکید کرد، ولی در عین حال گفت که چنین چیزی با اعتبار ناچیزی که به آن اختصاص داده می‌شود، ناممکن است.
صدیق محمدجانی، دیگر کارشناس آموزش در کردستان، شهرستان سقز را مثال زد و گفت که در این شهر مدارسی وجود دارد که حیاطشان به اندازه یک خانه مسکونی است و دانش‌آموزان نمی‌توانند جنب‌وجوشی داشته باشند.
به گفته محمدجانی، در کردستان مدارسی با قدمت ۵۰ سال هم وجود دارند که دو نوبتی‌اند و درصورت وقوع کوچک‌ترین زلزله می‌توانند فاجعه به بار آورند.
رامان عبدی، کارشناس آموزش، نیز مدارس دونوبتی را که نتیجه کمبود سرانه فضای آموزشی‌اند، «پدیده‌ای مخرب» دانست که از زمان انقلاب اسلامی آغاز شده و تا همین امروز نیز در استان‌هایی مانند کردستان لطمه‌هایی سنگین به دانش‌آموزان وارد کرده است.
به گفته این کارشناس آموزش، «اصطکاک بین دانش‌آموزان در زمان تعویض نوبت‌ها، فقدان دسترسی به امکانات آموزشی مدارس با پایان هر نوبت، تخریب امکانات و تجهیزات مدارس، مشکلات بهداشتی و شیوع سریع‌تر بیماری‌های واگیردار تنها بخشی از نتایج کمبود شدید فضای آموزشی در کردستان است.»
عبدی مدارس فرسوده را «بزرگ‌ترین نماد ناکامی» دولت‌های جمهوری اسلامی دانست و گفت که مدارس فرسوده که اغلب در نقاط حاشیه‌‌ای‌اند، نشان‌دهنده «رهاشدگی و فراموش‌شدگی» دانش‌آموزان و مردمان آن شهر و منطقه‌اند.
او همچنین افشا کرد که بسیاری مدارس در استان کردستان چندین سال قبل به دلیل فرسودگی حکم تخریب گرفته‌اند، اما همچنان از آن‌ها استفاده می‌شود.
فرسودگی و ناایمن بودن مدارس به استان کردستان محدود نیست و در دیگر استان‌ها نیز وجود دارد. طبق داده‌های رسمی وزارت آموزش و پرورش، ۲۰ هزار مدرسه و بالغ بر ۱۰۴ هزار کلاس درس در ایران فرسوده‌اند.
در حالی که هنوز نخستین ماه سال تحصیلی جدید به پایان نرسیده، وقوع دست‌کم دو حادثه در مدارس فرسوده اصفهان و آذربایجان غربی برای دانش‌آموزان خبرساز شده است: روز اول مهرماه، ریزش سقف کلاس هنرستانی در آذربایجان غربی و مصدومیت دو دانش‌آموز خبرساز شد و روز هفتم مهرماه نیز ریزش سقف مدرسه‌ای در اصفهان پنج دانش‌آموز را مصدوم و راهی بیمارستان کرد.
پس از این حادثه، منصور شیشه‌فروش، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان، اذعان کرد که مدرسه ۴۰ سال قدمت دارد. او همچنین گفت که از ۳۴ هزار و ۳۰۰ کلاس درس استان اصفهان، ۱۲ هزار و ۵۰۰ کلاس به مقاوم‌سازی نیاز دارند و نزدیک به ۹ هزار کلاس درس هم باید به‌طور کامل تخریب و بازسازی شوند.
پیش‌تر ناصر قفلی، رئیس جامعه خیرین مدرسه‌ساز، گفته بود که بالغ بر سه میلیون دانش‌آموز ایرانی در کلاس‌های درس ناایمن درس می‌خوانند.
بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، از مجموع ۱۰۶ هزار و ۴۹۱ مدرسه دولتی در کل ایران، هفت هزار و ۱۷ مدرسه فاقد لوله‌کشی آب‌اند. پنج هزار و ۲۶۸ مدرسه سرویس بهداشتی و بالغ بر ۱۰ هزار مدرسه روشویی و دستشویی ندارند. همچنین مدارس ایران دست‌کم ۲۰ هزار مراقب سلامت کم دارند.
رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس پاییز ۱۴۰۲ به‌صراحت گفت که تخریب، مقاوم‌سازی و بازسازی ۱۰۴ هزار کلاس درس فرسوده با این بودجه ۵۰ سال طول می‌کشد و این مشکل باید با کمک خیرین مدرسه‌ساز حل شود.
مقام‌های وزارت آموزش و پرورش در توجیه مشکلات موجود در مدارس به کافی نبودن بودجه این وزارتخانه اشاره می‌کنند و توپ را در زمین خیرین می‌اندازند. حال آنکه سالانه بخش بزرگی از بودجه آموزش صرف استخدام طلاب و پیگیری اهداف ایدئولوژیک جمهوری اسلامی در مدارس می‌شود. به طوری که تاکنون بالغ بر ۲۰ هزار طلبه تحت عنوان «طرح امین» به استخدام آموزش و پرورش درآمده‌اند و از این وزارتخانه حقوق می‌گیرند.
