کمتر از یک روز پس از اینکه حیدر محمدی، رئیس سازمان غذا و دارو، وجود آلومینیوم در محلول‌های دیالیزی شرکت ثامن، وابسته به آستان قدس رضوی را تایید کرد، روابط عمومی این سازمان با صدور اطلاعیه‌ای مدعی شد بر روند تولید محلول‌های دیالیزی «نظارت» دارد و «کیفیت و ایمنی» آن‌ها را «تضمین» می‌کند. به‌رغم این ادعا، طبق اعلام سلمان اسحاقی، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس دوازدهم، محلول‌های دیالیزی حاوی آلومینیوم به مرگ دست‌کم ۷۰ نفر منجر شده است.

روابط عمومی سازمان غذا و دارو در اطلاعیه‌ای که روز یکشنبه سیزدهم آبان منتشر شد، ادعا کرد که محلول‌های دیالیزی تحت «قوانین سختگیرانه» تولید می‌شوند و این سازمان از طریق «آزمون‌های شیمیایی، میکروبی و فیزیکی دقیق از انطباق آن‌ها با استانداردهای ملی و بین‌المللی اطمینان حاصل می‌کند».

سازمان غذا و دارو با انکار «هرگونه تخلف و کاستی» در روند تولید محلول‌های دیالیزی، مدعی شد که «تمامی امور مربوط به تولید و توزیع این محصول مطابق با استانداردهای لازم و تحت نظارت مستمر انجام می‌شود».

سازمان غذا و دارو در ادامه این اطلاعیه، نگرانی‌های مربوط به محلول‌های دیالیزی آلوده به آلومنیوم را هم «غیرضروری» و باعث «خدشه‌دار شدن اعتماد عمومی» توصیف کرد و مدعی شد که مدیران این سازمان درباره محلول‌های دیالیزی آلوده با رسانه‌ها هیچ مصاحبه‌ای نکرده‌اند.

اشاره روابط عمومی سازمان غذا و دارو به مصاحبه رئیس این سازمان با خبرگزاری مهر بود که اندکی قبل از این اطلاعیه منتشر شد. حیدر محمدی در گفت‌وگو با این رسانه، آلودگی محلول‌های دیالیزی شرکت ثامن به آلومینیوم را تایید کرد و گفت: «شرکت ثامن وابسته به بنیاد بهره‌وری موقوفات آستان قدس رضوی تولیدکننده داروهای دیالیزی بود و دلیل وقوع این اتفاق نبود کنترل کیفی روی محصولات این شرکت است.»

رئیس سازمان غذا و دارو در همین مصاحبه از تشکیل پرونده قضایی برای این موضوع خبر داد و مدعی شد که خط تولید کارخانه اصلاح شده است. این خبر که پیشینه آن به اواخر خردادماه بازمی‌گردد، طی روزهای اخیر پس از آن در کانون توجه قرار گرفت که سلمان اسحاقی، سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، خبر داد که ۷۰ بیمار تحت دیالیز به دلیل استفاده از محلول آلوده به آلومینیوم فوت کرده‌اند.

به گفته این نماینده مجلس دوازدهم، در وهله اول ۱۰ تا ۱۲ بیمار تحت دیالیز در شهرهای مشهد و اصفهان جانشان را از دست دادند و پس از مدتی آمار فوتی‌ها به ۷۰ نفر رسید.

اسحاقی همچنین از برگزاری نشستی با «مسئولان مربوطه» درباره این موضوع خبر داد و بدون اشاره به نام شرکت ثامن، گفت که «یکی از شرکت‌ها در این رابطه قصور داشت و رئیس شرکت هم اعلام کرد که بر مواد اولیه دارو نظارتی نبوده و مواد اولیه به آلومینیوم آلوده بوده است».

سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان در ادامه افزود که از بررسی این موضوع در مجلس بیش از سه ماه می‌گذرد و در حالی‌ که از دستگاه قضایی انتظار می‌رود برخوردهای لازم را اعمال کند، بار دیگر از همین شرکت خواسته شده است که تولید دارو را ادامه دهد.

ماجرای آلودگی محلول‌های دیالیزی شرکت ثامن به حدود چهار ماه قبل بازمی‌گردد. در آن زمان رئیس انجمن نفرولوژی ایران اعلام کرد که سرم‌های تزریقی تولید شرکت دارویی ثامن، وابسته به آستان قدس رضوی، به علت آلودگی به آلومینیوم باعث جان‌ باختن دست‌کم ۱۰ بیمار تحت دیالیز شده است.

در پی جان باختن این افراد، مجید طبسی، مدیرعامل شرکت داروسازی ثامن، مرگ این بیماران را بی‌اهمیت جلوه داد و به روزنامه جهان صنعت گفت: «یک مشکلی پیش آمد و به‌سرعت شناسایی و رفع شد. چنین اتفاق‌هایی در هر شرکت دارویی رخ می‌دهد و موضوع مهمی نیست.»

توزیع این محلول‌های ویژه دیالیز صفاقی که به آلومینیوم آلوده بوده‌اند، از دی‌ ۱۴۰۲ در ایران آغاز شد و تا اردیبهشت‌ ۱۴۰۳ نیز ادامه داشت.

به گزارش روزنامه هم‌میهن و به گفته رئیس انجمن نفرولوژی، میزان آلودگی محلول دیالیز صفاقی شرکت ثامن بسیار بالا و بین پنج تا ۱۰ برابر حد مجاز بود و بیماران مصرف‌کننده با نشانه‌هایی چون گیجی و منگی، حواس‌پرتی، درد عضلانی، بی‌اشتهایی و تشنج به آن واکنش نشان می‌دادند. البته کار برخی از آن‌ها نیز به بخش مراقبت‌های ویژه، ونتیلاتور و در نهایت مرگ رسید.

بنا بر این گزارش، شرکت دارویی ثامن از دی‌ ۱۴۰۲ فیلم‌هایی را که با استفاده از آن‌ها پاکت‌ محلول دیالیز صفاقی را تولید می‌کند، از شرکتی به‌ نام لفاف‌خزر در رشت تهیه می‌کرد و از آنجا که شرکت لفاف خزر از یک‌ ماده شیمیایی خاص به ‌نام لاکتات سدیم استفاده می‌کرد که ناخالصی بالایی داشت، به غلظت بالای آلومینیوم در سرم‌های صفاقی منجر شد.

نکته اینجا است که پس از افشای آلودگی محلول‌های دیالیزی شرکت ثامن در اوایل تابستان، مسئولان «برخورد قضایی» با تولیدکنندگان را وعده دادند اما اکنون خبرها حاکی از آن است که ادامه تولید و توزیع محلول‌های آلوده باعث شده است شمار جان‌باختگان از ۱۰ تن به ۷۰ تن برسد. با این حال، سازمان غذا و دارو به سیاست انکار و لاپوشانی ادامه می‌دهد.

شرکت دارویی ثامن، وابسته به بنیاد بهره‌وری موقوفات آستان قدس رضوی که سال ۱۳۶۳ با عنوان سرم‌سازی ثامن در مشهد ثبت شد، اکنون تنها تولیدکننده محلول‌های دیالیز صفاقی در ایران محسوب می‌شود. سهامداران اصلی این شرکت به ترتیب درصد سهم عبارت‌اند از آستان قدس رضوی با حدود ۷۰ درصد، صندوق بازنشستگی با حدود ۲۶ درصد و داروسازی حکیم با چهار درصد سهام.

شرکت داروسازی ثامن پیش‌تر ادعا کرده بود که ظرفیت تولید روزانه ۲۵ هزار کیسه محلول دیالیز صفاقی را دارد و در صورت نیاز، می‌تواند با تولید محلول دیالیز صفاقی حدود پنج هزار بیمار مبتلا به نارسایی مزمن کلیوی را تحت پوشش قرار دهد.