ایالات متحده آمریکا روز جمعه اعلام کرد که بمب‌افکن‌های بیــ۵۲، جت‌های جنگنده، هواپیماهای سوخت‌رسان و ناوشکن‌های نیروی دریایی این کشور را در خاورمیانه مستقر خواهد کرد تا هم‌زمان با خروج ناو آبراهام لینکلن از منطقه، قابلیت‌های نظامی‌اش را افزایش دهد.
پنتاگون در بیانیه‌ای اعلام کرد که استقرار این تجهیزات تا چند ماه آینده کامل می‌شود و «انعطاف‌پذیری و توانایی تحرکات نظامی ایالات متحده در سراسر جهان را نشان می‌دهد».
اواخر وقت شنبه نیز فرماندهی مرکزی ایالات متحده (سنتکام) با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس، از ورود بمب‌افکن‌های بیــ۵۲ به منطقه خبر داد.
B-52 Stratofortress strategic bombers from Minot Air Force Base's 5th Bomb Wing arrived in the U.S. Central Command area of responsibility. pic.twitter.com/6mDs4n5G2u
— U.S. Central Command (@CENTCOM) November 2, 2024
اقدام آمریکا برای افزایش تجهیزات نظامی در خاورمیانه هم‌زمان با آن است که درگیری‌ها میان اسرائیل و جمهوری اسلامی افزایش یافته و دو طرف حملاتی علیه یکدیگر انجام داده‌اند؛ حملاتی که با تهدید جدید مقام‌های جمهوری اسلامی، به نظر می‌رسد هنوز به پایان نرسیده باشند.
ارتش ایالات متحده اعلام کرده که بمب‌افکن‌های راهبردی بیــ۵۲ را برای تقویت توان بازدارندگی، جلوگیری از تشدید تنش‌ها و به‌عنوان هشداری واضح به جمهوری اسلامی ایران در صورت حمله دوباره به اسرائيل، در خاورمیانه مستقر کرده است. اما این بمب‌افکن‌های آمریکایی چه ویژگی‌هایی دارند و اهمیت آن‌ها در چیست؟
توانایی‌های بیــ۵۲ استراتوفورترس
بنا به گزارش نیروی هوایی آمریکا، بیــ۵۲ استراتوفورترس (B-52 Stratofortress) یک بمب‌افکن سنگین دوربرد است که توانایی اجرای ماموریت‌های مختلف را دارد و سبب می‌شود اجرای عملیات نظامی مقرون‌به‌صرفه تمام شود.
نیروی هوایی آمریکا اعلام کرده است که بمب‌افکن‌های بیــ۵۲ قادرند با سرعت نزدیک به صوت (high subsonic speeds) پرواز و «مهمات هسته‌ای متعارف یا سلاح هدایت‌شونده با قابلیت ناوبری دقیق به سراسر جهان» حمل کنند.
بر اساس اطلاعات نیروی هوایی آمریکا درباره بیــ۵۲، این بمب‌افکن می‌تواند در یک درگیری متعارف اقدام‌هایی از جمله حمله راهبردی، پشتیبانی هوایی، دفاع هوایی، اقدام تهاجمی ضدهوایی و دریایی انجام دهد. این بمب‌افکن با استفاده از هشت موتور جت می‌تواند ۳۲ هزار کیلوگرم مهمات از جمله بمب، راکت، موشک و سلاح‌های هدایت‌شونده دقیق و همچنین موشک‌های کروز را بارگیری و حمل کند.
در گزارش اورشلیم‌پست به نقل از نیروی هوایی ایالات متحده آمده است که بمب‌افکن‌های بیــ۵۲ می‌توانند به حسگرهای دید الکترواپتیکال برای بهبود هدف‌گیری و توانایی رزمی مجهز شوند. علاوه بر این، گزارش شده است که بیــ۵۲ برای نظارت بر اقیانوس‌ها موثر است و می‌تواند ۳۶۴ هزار کیلومترمربع از سطح اقیانوس را زیرنظر بگیرد.
طول بال‌های عظیم بیش از ۵۶ متری بمب‌افکن بیــ۵۲ که بلندتر از برج پیزا در ایتالیا است، بسیار گسترده‌تر از آن است که امکان برخاستن یا فرود معمولی را فراهم کند و باید یک وسیله فرود ویژه داشته باشد که شرکت بویینگ ساخته است.
برای به پرواز درآوردن این بمب‌افکن، به یک گروه پنج نفره خدمه نیاز است؛ فرمانده هواپیما، خلبان، ناوبر رادار، ناوبر و متخصص الکترونیک.
سابقه استفاده از بیــ۵۲
بمب‌افکن‌های بیــ۵۲ که به آن‌ها «همکار چاق بزرگ زشت» (Big Ugly Fat Fellow) نیز داده می‌شود، یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین هواپیماهای جنگی فعال‌اند که در ۷۰ سال گذشته در سراسر جهان خدمت کرده‌اند.
این هواپیما ابتدا برای ماموریت‌های محرمانه هسته‌ای در دوره جنگ سرد و به عنوان جایگزینی برای بمب‌افکن کانویر بیــ۳۶ ساخته شد. بیــ۵۲ اولین بار در سال ۱۹۵۲ پرواز کرد و در سال ۱۹۵۵ وارد نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا شد اما هنوز پشتیبانی و ارتقا داده می‌شود.
در مجموع ۷۴۴ هواپیما از انواع مختلف این بمب‌افکن تولید شده که آخرین نمونه آن در سال ۱۹۶۲ بوده است. نوع تازه‌ای از این نوع بمب‌افکن نیز در دست ساخت است که آماده شدن آن به دهه‌های آینده موکول شده است.
از این بمب‌افکن‌ها پیش‌تر در جنگ‌های مختلفی استفاده شده است: از بمب‌افکن بیــ۵۲ بین سال‌های ۱۹۵۵ تا ۱۹۷۵ در جنگ ویتنام استفاده شد، در سال ۱۹۶۲ در بحران موشکی کوبا مورداستفاده قرار گرفت و در جنگ افغانستان هم نقش‌آفرینی کرد. در جریان عملیات طوفان صحرا هم از بمب‌افکن بیــ۵۲ استفاده شد.
طوفان صحرا نام عملیات جنگ خلیج فارس به رهبری ایالات متحده آمریکا و ائتلافی از ۳۵ کشور مختلف علیه عراق در واکنش به اشغال کویت است. اعلام شده است که در طول عملیات طوفان صحرا، حدود ۴۰ درصد از کل تسلیحات نیروهای ائتلاف را بمب‌افکن‌های بیــ۵۲ پرتاب کردند.
داده‌های موجود نشان می‌دهد که بیــ۵۲ بین سه نوع بمب‌افکن سنگین مورداستفاده در نیروی هوایی ایالات متحده بالاترین میزان توانایی را دارد. دو نوع دیگر بمب‌افکن به نام‌های بیــ ۱بی (B-1B) و بیــ ۲ استیلز (B-2 Stealth) از نظر کارایی و هزینه در جایگاه‌های دوم و سوم پس از بیــ۵۲ قرار می‌گیرند. هزینه پرواز بیــ۵۲ در ساعت ۷۲ هزار دلار اعلام شده در حالی که هزینه بیــ۲ حدود ۱۳۵ هزار دلار در ساعت است.
اگرچه طراحی اولیه بیــ۵۲ یکسان مانده، از نظر هواپیما و موتورها ارتقا یافته و از طریق توسعه تاکتیک‌ها و استفاده از موشک‌های ضدکشتی و مین برای حملات دریایی سازگار شده است.
تهدیدی برای جمهوری اسلامی ایران
با گذشته ۷۲ سال از اولین پرواز بیــ۵۲ این بمب‌افکن به دلیل توانایی و هزینه‌های عملیاتی نسبتا پایین، بخشی کلیدی از نیروی هوایی ایالات متحده است و طبق گزارش‌ها می‌تواند تا سال ۲۰۶۰ به فعالیت ادامه دهد.
برد عملیاتی بیــ۵۲ با سوخت کامل به بیش از ۱۲ هزار کیلومتر می‌رسد، در حالی که با سوخت‌گیری هوایی می‌تواند تا جایی که توانایی جسمی خدمه پروازی آن اجازه دهد، به پرواز ادامه دهد. این بمب‌افکن می‌تواند به مدت ۱۴ ساعت، بیش از ۱۲ هزار کیلومتر را بدون سوخت‌گیری مجدد پرواز کند.
مشخص نیست چه تعداد بمب‌افکن بیــ۵۲ در خاورمیانه مستقر شده‌اند و چه مدت آنجا خواهند ماند با این حال با توجه به پیام سنتکام، روشن است که مهم‌ترین دلیل ارسال این تجهیزات بازدارندگی و تهدید جمهوری اسلامی و نیروهای نیابتی آن از حمله مجدد به اسرائيل است.
پس از اعلام استقرار این بمب‌افکن‌ها در خاورمیانه، جمهوری اسلامی به این موضوع واکنش نشان داد. اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، روز دوشنبه در نشست خبری، درباره ورود این بمب‌افکن‌ها به اسرائيل گفت که «حضور نیروهای فرامنطقه‌ای عامل بی‌ثباتی خواهد بود».
به رغم اعلام حمایت آمریکا از اسرائیل با ارسال تجهیزات نظامی بیشتر، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران مانند سایر مقام‌های جمهوری اسلامی، بر «پاسخ تلافی‌جویانه به حمله هوایی اسرائیل» تاکید و حمله مجدد تهران را «مشخص» و «طبیعی» توصیف کرد.
در همین حال، وال‌استریت ژورنال در گزارشی نوشت که حمله جمهوری اسلامی احتمالا پس از انتخابات آمریکا و پیش از آغاز به کار دولت جدید انجام می‌شود. در این گزارش آمده است که تهران قصد دارد این بار حملاتی پیچیده‌تر و تهاجمی‌تر با تسلیحاتی قوی‌تر علیه اسرائیل انجام دهد.
