در فیلم‌های علمی‌تخیلی مانند فرانکنشتاین دیده‌ایم که اجساد دوباره زنده می‌شوند و در حالتی عجیب بین مرگ و زندگی قرار می‌گیرند. در حالی این ممکن است فانتزی محض به نظر برسد، پژوهشی جدید نشان می‌دهد که «حالت سومی» نیز واقعا ممکن است در زیست‌شناسی مدرن وجود داشته باشد.

به گفته پژوهشگران، این حالت سوم زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های یک موجود مرده پس از مرگ نیز به فعالیت ادامه می‌دهند و گاهی قابلیت‌هایی به دست می‌آورند که در زمان حیات آن موجود هرگز نداشتند.

این پژوهش به سرپرستی پروفسور پیتر نوبل از دانشگاه واشینگتن در سیاتل و الکس پوزیتکوف از مرکز ملی پزشکی سیتی آو هوپ در کالیفرنیا انجام شده و در نشریه فیزیولوژی منتشر شده است.

آن‌ها در مقاله‌ای در وب‌سایت کانورسیشن نوشتند: «مرسوم است که زندگی و مرگ را متضاد یکدیگر در نظر می‌گیرند. اما ظهور اشکال حیات چندسلولی جدید از سلول‌های یک موجود مرده حالت سومی را معرفی می‌کند که فراتر از مرزهای متعارف مرگ و زندگی قرار دارد.»

در این حالت سوم، برخی سلول‌ها وقتی مواد مغذی، اکسیژن، بیوالکتریسیته یا پیام‌های بیوشیمیایی دریافت می‌کنند قادرند به موجودات چندسلولی جدید تبدیل شوند، و حتی پس از مرگ قابلیت‌های جدیدی بروز دهند.

این پژوهشگران تحقیق‌های اخیر را که نشان‌دهنده توانایی باورنکردنی سلول‌ها در بازسازی و شکل‌گیری جدید پس از مرگ بود بررسی کردند.

در سال ۲۰۲۱، دانشمندان آمریکایی دریافتند که سلول‌های پوست قورباغه مرده می‌توانند با محیط آزمایشگاه تطبیق پیدا کنند و موجودات چندسلولی تشکیل دهند، ماشین‌های زنده واقعی که «زنوبات» نام گرفتند. این زنوبات‌ها رفتارهایی فراتر از هدف زیستی اولیه‌شان نشان دادند و با استفاده از ساختارهای مومانندی موسوم به سیلیا، حرکت می‌کردند. آن‌ها همچنین توانایی قابل‌توجهی در جمع‌آوری مواد، ثبت اطلاعات، خودترمیمی، و تکثیر محدود داشتند.

در پژوهشی مشابه، محققان دریافتند که سلول‌های ریه انسان می‌توانند خود را سازماندهی کنند و به موجودات چندسلولی کوچکی موسوم به «آنتربات» تبدیل شوند. ابعاد آنتربات‌ها بین عرض یک تار مو تا نوک مدادی تیز متغیر است. این ربات‌های چندسلولی نه تنها می‌توانند به‌طور مستقل حرکت کنند، بلکه قادرند خود را ترمیم کنند و سلول‌های عصبی آسیب‌دیده اطراف را ترمیم کنند.

کارشناسان به این نمونه‌ها به‌عنوان شواهدی از عملکردهای سلولی جدیدی اشاره می‌کنند که هنگام حیات وجود ندارند و تغییرهای سلولی غیرمنتظره را نشان می‌دهند.

با وجود این، نحوه دقیق عملکرد این سلول‌ها در حالت سوم پس از مرگ همچنان معما باقی مانده است. یک توضیح می‌تواند سیستمی پنهان از «مدارهای الکتریکی» باشد که سلول‌ها را دوباره زنده می‌کند.

ورود سلول‌ها به حالت سوم به عوامل گوناگونی از جمله شرایط محیطی مانند دما و دسترسی به انرژی بستگی دارد. سایر متغیرها مانند سن، سلامت، جنسیت و نوع گونه نیز در ورود سلول به حالت سوم تاثیر دارند.

این پژوهش مرزهای ناشناخته‌ای در زیست‌شناسی را باز می‌کند که روزی می‌تواند سلول‌های حیوان و احتمالا سلول‌های انسان را وارد این حالت سوم کند.

به نوشته پژوهشگران، این حوزه می‌تواند پزشکی ترمیمی را متحول کند و به پیشرفتی چشمگیر در پزشکی تخصصی و پیشگیرانه منجر شود.