خبرگزاری رویترز روز سه‌شنبه با استناد به گفته‌های پنج منبع آگاه نوشت که از زمان روی کار آمدن محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر فعلی عراق، در سال ۲۰۲۲، یک شبکه پیچیده قاچاق نفت‌کوره در عراق رشد کرده است که برخی کارشناسان معتقدند دست‌کم یک میلیارد دلار در سال برای جمهوری اسلامی ایران و نیروهای نیابتی آن درآمد ارزی ایجاد می‌کند.
رویترز بر اساس گفته‌های این پنج نفر و سه گزارش اطلاعاتی غربی، می‌افزاید که این عملیات از یک سیاست حمایتی دولتی سوءاستفاده می‌کند. بر اساس این سیاست، نفت کوره با قیمت یارانه‌ای (بسیار کمتر از قیمت واقعی بازار) به کارخانه‌های آسفالت اختصاص داده می‌شود و شبکه قاچاق یادشده از این یارانه سوءاستفاده می‌کند و نفت کوره را به صورت غیرقانونی در بازارهای دیگر می‌فروشد.
این شبکه را گروهی از شرکت‌ها، افراد و سازمان‌ها در عراق، ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس شکل داده‌اند.
بر اساس این طرح، ماهانه بین ۵۰۰ هزار تا ۷۵۰ هزار تن نفت‌کوره سنگین (HFO) از جمله نفت کوره با گوگرد بالا (HSFO)، معادل ۳.۴ میلیون تا پنج میلیون بشکه نفت خام، به جای وارد شدن به کارخانه‌های عراق، صادر می‌شود. دو تن از منابع گفتند که این نفت اغلب به کشورهای آسیایی می‌رود.
این قاچاق گسترده و دخالت نهادهای مختلف در قاچاق نفت‌کوره اولین بار پس از زمان روی کار آمدن محمد شیاع السودانی گزارش شده است.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
جمهوری اسلامی ایران عراق، همسایه و متحدش، گلوگاهی مهم، حیاتی و ضروری برای بقای اقتصادی خود می‌بیند و از طریق شبه‌نظامیان شیعه و احزاب سیاسی قدرتمندی که از آن‌ها حمایت می‌کند، نفوذ نظامی، سیاسی و اقتصادی قابل‌توجهی در عراق دارد.
مقام‌های عراقی و آمریکایی می‌گویند که تهران از طریق صادرات کالا و خدمات به عراق، درآمد ارزی به دست می‌آورد و از سیستم بانکی این کشور برای دور زدن تحریم‌های ایالات متحده استفاده می‌کند.
در حالی که بغداد سال‌ها است سعی می‌کند هم‌زمان در نقش متحد واشینگتن و تهران ظاهر شود، با توجه به انتظارها مبنی بر اتخاذ رویکرد سختگیرانه‌تر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا، در قبال تلاش‌های تهران برای دور زدن تحریم‌ها، فعالیت‌های جمهوری اسلامی در عراق احتمالا شدیدتر زیر نظر گرفته خواهند شد.
این پنج منبع که رویترز نام آن‌ها را فاش نکرده است، گفته‌اند که یکی از دو راه اصلی برای خارج کردن نفت‌کوره از عراق مخلوط کردن آن با محصول مشابه ایرانی و معرفی آن به‌عنوان محصولی کاملا عراقی است که به تهران کمک می‌کند تحریم‌های سختگیرانه آمریکا برای صادرات فراورده‌های نفتی این کشور را دور بزند.
راهکار دوم هم صادرات نفت کوره‌ای است که در اصل برای طرح کمک یارانه‌ای به کارخانه‌ها در نظر گرفته شده بود. این کار با استفاده از اسناد جعلی و پنهان کردن منشا محصول انجام می‌شود.
بر اساس این گزارش، ایران از راهکار اول مستقیم منتفع می‌شود و می‌تواند نفت کوره خود را که معمولا به دلیل تحریم‌ها با تخفیف می‌فروشد، نفت عراقی جا بزند و با قیمت بالاتری بفروشد. از راهکار دوم هم شبه‌نظامیان تحت حمایت تهران که کنترل قاچاق در عراق بر عهده دارند، مستقیما بهره‌مند می‌شوند.
این سه منبع بر اساس فرضیات موجود درباره حجم معاملات و قیمت‌های نسبی، براورد کردند که جمهوری اسلامی با استفاده از این دو راهکار، در مجموع بین یک تا بیش از سه میلیارد دلار در سال درآمد کسب می‌کند.
به گفته آنان، این تجارت غیرقانونی موسسات و مقام‌های عراقی را به دلیل کمک به ایران در خطر تحریم‌های ایالات متحده قرار می‌دهد و برخی مقام‌های عراقی نگران‌اند که دولت ترامپ آن‌ها تحریم کند. با این حال، از آنجا که رهبران عراق برای ماندن در قدرت به حمایت گروه‌های شیعه متنفذ تحت حمایت تهران به‌شدت نیاز دارند، مهار فعالیت‌های غیرقانونی مانند قاچاق نفت کوره کار آسانی نیست.
به گفته یکی از منابع، موضوع قاچاق پرسود نفت ایران در گفت‌وگوی مقام‌های آمریکایی با محمد شیاع السودانی که ماه سپتامبر به ایالات متحده رفته بود، مطرح شده است. یکی از مقام‌های وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به سوال رویترز که آیا در آن دیدار، موضوع قاچاق مطرح شد یا خیر، گفت: «ما در مورد بحث‌های خاص اظهارنظر نمی‌کنیم، اما می‌توانیم تایید کنیم که وزارت خارجه آمریکا در مذاکره با همتایان عراقی خود، بر آسیب‌های ناشی از تجارت غیرقانونی تاکید و به لزوم شفافیت در بازار نفت اشاره کرده است.»
علی‌رغم فشارهای ایالات متحده بر مقام‌های عراقی برای مقابله با فعالیت‌هایی که به نفع ایران است، نفوذ تهران در بغداد همچنان بسیار قوی و عمیق است که باعث می‌شود عراق در عمل نتواند به‌طور کامل علیه منافع ایران وارد عمل شود.
بر اساس گزارش رویترز، گروه شیعی عراقی عصائب اهل حق در مرکز عملیات قاچاق نفت جمهوری اسلامی ایران قرار دارد؛ یک نیروی شبه‌نظامی و حزب سیاسی که از حامیان اولیه السودانی و عضو کلیدی ائتلافی بود که او را به‌عنوان نخست‌وزیر معرفی کرد. عصائب اهل حق با حمایت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران در سال ۲۰۱۸ به ساختار امنیتی عراق پیوست و اکنون در مجلس عراق ۱۶ نماینده دارد.
به گفته این پنج منبع، قاچاق نفت کوره قبل از به قدرت رسیدن سودانی در اکتبر ۲۰۲۲ نیز وجود داشت اما از زمان روی کار آمدن او، پیچیدگی آن افزایش یافت و شکل جدی‌تری به خود گرفت.
بر اساس داده‌های منابع صنعتی و ردیابی کشتی‌ها، صادرات نفت کوره عراق در سال ۲۰۲۴ در مسیر رسیدن به رکورد بی‌سابقه بالای ۱۸ میلیون تن قرار دارد که بیش از دو برابر صادرات سال ۲۰۲۱ است.
به گفته منابع آگاه، برخی کارخانه‌های آسفالت موجود در این شبکه برای دریافت نفت کوره از دولت، مقدار نفت‌کوره موردنیازشان را بیشتر از واقع اعلام می‌کنند تا بتوانند نفت اضافی بگیرند. این نفت اضافی برای قاچاق و صادرات استفاده می‌شود. برخی از این کارخانه‌ها هم تنها نامی روی کاغذ و صوری‌اند و عملا هیچ تولیدی ندارند و نفت کوره تخصیص‌یافته برای این کارخانه‌ها می‌تواند به‌طور کامل برای صادرات به بازارهای غیررسمی منتقل شود.
برخی از کارخانه‌های متهم به دخالت در این قاچاق هم تحت کنترل کتائب حزب‌الله، یکی دیگر گروه‌های شبه‌نظامی عراقی تحت حمایت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران‌اند که واشینگتن به‌عنوان سازمان تروریستی شناخته است.
یکی از منابع گفت‌وگوکننده با رویترز اعلام کرد که دولت سودانی مجوز کارخانه‌های آسفالت را به ۳۷ پروژه جدید گسترش داد و نفت موردنیاز این صنعت را تقریبا یک‌شبه دوبرابر کرد. در حالی که برخی از پروژه‌ها ساختگی و در واقع فقط ترفندهایی به‌منظور دریافت سهمیه نفت کوره بیشتر برای صادرات بودند.
این پنج منبع گفتند که قلب عملیات صادرات سوخت غیرقانونی در بندر بصره در جنوب عراق واقع است.
