نخست‌وزیر کانادا در بحران رهبری کشور چه گزینه‌هایی پیش رو دارد؟

در شرایطی که انتخابات کانادا قرار است در ماه اکتبر برگزار شود، فشارها برای کناره‌گیری جاستین ترودو افزایش یافته است

جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا‌ــ AFP

به گفته منبعی آگاه، جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، هنوز تصمیم نهایی‌ را نگرفته است اما به احتمال زیاد اعلام خواهد کرد قصد دارد از سمتش کناره‌گیری کند.

به گزارش رویترز، ترودو از زمان استعفای کریستیا فریلند، وزیر دارایی، تحت فشار فزاینده‌ای برای کناره‌گیری قرار گرفته است.

با کناره‌گیری ترودو، حزب لیبرال در شرایطی بدون رهبر خواهد بود که نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند لیبرال‌ها در انتخابات پیش‌رو، که باید تا اواخر اکتبر برگزار شود، از حزب محافظه‌کار شکست سختی خواهند خورد.

در ادامه نگاهی داریم به برخی راه‌های احتمالی که پیش روی کانادا قرار دارد.

اگر ترودو استعفا کند، چه خواهد شد؟

اگر ترودو استعفا کند، حزب لیبرال یک رهبر موقت را برای جایگزینی نخست‌وزیر منصوب خواهد کرد تا وقتی حزب مجمعی ویژه برای انتخاب رهبر جدید برگزار کند. چالش حزب این است که برنامه‌ریزی این نوع مجمع‌ها معمولا ماه‌ها طول می‌کشد و اگر انتخابات پیش از آن برگزار شود، لیبرال‌ها تحت رهبری نخست‌وزیری خواهند بود که اعضای حزب انتخاب نکرده‌اند. چنین اتفاقی تاکنون در کانادا رخ نداده است.

لیبرال‌ها می‌توانند تلاش کنند مجمعی کوتاه‌تر از معمول برگزار کنند، اما این اقدام ممکن است اعتراض‌هایی از جانب نامزدهایی برانگیزد که احساس می‌کنند این شرایط به ضرر آن‌ها است.

هیچ راهی وجود ندارد که کریستیا فریلند بتواند به‌سرعت به‌عنوان نخست‌وزیر دائمی منصوب شود زیرا طبق عرف، رهبر موقت نمی‌تواند برای رهبری حزب نامزد شود.

آیا حزب لیبرال می‌تواند ترودو را وادار به کناره‌گیری کند؟

رهبر حزب لیبرال از طریق مجمع ویژه اعضا انتخاب می‌شود و اگر ترودو بخواهد در سمتش باقی بماند، حزب هیچ سازوکار رسمی برای برکناری‌اش ندارد.

با این حال، اگر اعضای کابینه و شمار زیادی از قانون‌گذاران خواستار کناره‌گیری ترودو شوند، ممکن است او به این نتیجه برسد که موقعیتش قابل دفاع نیست.

آیا پارلمان می‌تواند ترودو را وادار به کناره‌گیری کند؟

دولت‌های کانادا باید نشان دهند که از اعتماد مجلس عوام برخوردارند. رای‌گیری در مورد بودجه و سایر هزینه‌ها به‌عنوان اقدام‌های اعتمادسنجی در نظر گرفته می‌شود و اگر دولتی یکی از این آرا را از دست بدهد، سقوط می‌کند. در تقریبا همه موارد، کارزار انتخاباتی بلافاصله آغاز می‌شود.

مجلس عوام در ماه دسامبر تعطیل شد و تا ۲۷ ژانویه بازنمی‌گردد. دولت می‌تواند از رویه معمول برای اجتناب از سقوط بر سر لایحه بودجه استفاده کند، اما باید در هر دوره جلسه چند روز را به احزاب مخالف اختصاص دهد، زمانی که آن‌ها می‌توانند در هر موضوع، از جمله عدم اعتماد، لوایحی ارائه دهند.

با فرض اینکه دولت روزهای مخالفان را به پایان دوره جلسه موکول کند، محتمل‌ترین زمان سقوط ترودو در ۱۰ روز پایانی ماه مارس خواهد بود. این موضوع باعث برگزاری انتخابات در ماه مه می‌شود.

آیا راه دیگری برای برکناری ترودو وجود دارد؟

قدرت نهایی قانون اساسی در کانادا در دست مری سایمون، فرماندار کل و نماینده شخصی شاه چارلز، رئیس کشور، است.

از منظر تئوری، او می‌تواند ترودو را عزل کند اما در عمل چنین اتفاقی رخ نخواهد داد.

فیلیپ لگاسی، استاد و کارشناس قانون اساسی در دانشگاه کارلتون اتاوا، می‌گوید: «فرماندار کل نخست‌وزیری را که هنوز از اعتماد مجلس عوام برخوردار است برکنار نخواهد کرد.»

ترودو چه کار دیگری می‌تواند انجام دهد تا از برکناری‌اش جلوگیری کند؟ 

ترودو می‌تواند مجلس را تعطیل کند، که به‌طور رسمی به جلسه فعلی پایان و به ترودو فضای تنفس خواهد داد. در این سناریو، بازگشت مجلس چند هفته به تاخیر می‌افتد و به دولت اجازه می‌دهد برنامه جدیدی برای نحوه اداره کشور ارائه کند. 

مزیت این کار به تاخیر انداختن هرگونه لایحه عدم اعتماد خواهد بود، اما ممکن است قانون‌گذاران لیبرال را خشمگین‌تر کند، به‌ویژه اگر ترودو همچنان نخست‌وزیر باقی بماند.