بررسی آمار شاخص فلاکت در استان‌های مختلف ایران و میزان کاهش قدرت خرید مردم در پی تورم افسارگسیخته نشان می‌دهد که این شاخص در دست‌کم ۱۵ استان ایران بالاتر از سطح میانگین کل کشور قرار دارد و ابربحران‌های فقر و بیکاری برای ساکنان این استان‌ها آزاردهنده‌تر شده است.

بر اساس گزارش‌های جدید مرکز آمار ایران، شاخص فلاکت در استان اردبیل با تورم ۳۵.۲ درصدی در آذرماه و نرخ بیکاری ۱۰.۱ درصدی، در پاییز امسال ۴۵.۳ واحد و بیش از سایر استان‌ها بوده است. این یعنی ساکنان استان اردبیل در پاییز ۱۴۰۳ نامناسب‌ترین وضعیت رفاهی و معیشتی را داشته‌اند. شاخص فلاکت در استان‌های خوزستان و کرمان هم به ترتیب ۴۴.۱ و ۴۳.۵ واحد ثبت شده که این دو استان را در جایگاه دوم و سوم بدترین وضعیت معیشتی در میان سایر استان‌ها قرار داده است.

این در حالی است که بسیاری از اقتصاددانان مستقل در ایران بر این باورند که گزارش‌های مرکز آمار ایران و بانک مرکزی در دولت‌های مختلف جمهوری اسلامی، دستکاری شده‌اند و با واقعیات اقتصادی و معیشتی جامعه ایران فاصله زیادی دارند. این آمارها در بسیاری از ماه‌های سال و درباره یک موضوع تحقیقاتی ثابت نیز اختلاف‌های قابل‌توجه دارند. به‌طور مثال، در حالی که مرکز آمار ایران در شهریور ۱۴۰۳ نرخ تورم سالانه را حدود ۴۱ درصد اعلام کرد، همتی، رئیس بانک مرکزی، در همان زمان گفت که این نرخ ۵۲ درصد است.

یکی از شاخص‌های اقتصادی مهمی که وضعیت رفاه مردم بر اساس آن سنجیده می‌شود، شاخص فلاکت است. شاخص فلاکت دو شاخصه مهم اقتصاد یعنی نرخ تورم و نرخ بیکاری را در نظر می‌گیرد و حاصل جمع این دو نرخ است. یعنی با جمع نرخ تورم سالانه و نرخ بیکاری فصلی، دو شاخصی که افزایش آن‌ها بر زندگی افراد جامعه تاثیر منفی می‌گذارد، می‌توان شاخص فلاکت را در پایان هر فصل محاسبه کرد.

بر اساس گزارش‌های مرکز آمار ایران، نرخ تورم سالانه در پایان آذر ۱۴۰۳ معادل ۳۲.۵ درصد و نرخ بیکاری فصلی پاییز هم ۷.۲ درصد بوده است. به این ترتیب، شاخص فلاکت کل ایران در پاییز ۳۹.۷ واحد محاسبه شده است که با توجه به رشد چشمگیر قیمت انواع اقلام و کالاهای اساسی در سه ماه گذشته، درباره درست بودن آن تردید‌های جدی وجود دارد.

به گفته کارشناسان اقتصادی، نرخ تورم بالا به‌ویژه در دهک‌های ضعیف‌تر، افت میانگین سطح کالری مصرفی خانوارهای عضو این دهک را به همراه داشته و به گسترش فقر مطلق منجر شده است. در همین رابطه، فرشاد مومنی، اقتصاددان ساکن ایران، به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس اشاره کرد که در آن آمده است بیش از ۵۰ درصد جمعیت ایران نمی‌توانند دو هزار و ۱۰۰ کالری استاندارد برای یک روز را دریافت کنند.

از سوی دیگر، بانک مرکزی در حالی اعلام کرده در سال ۱۴۰۳ خط فقر در ایران ۲۰ میلیون تومان است که حقوق پایه ماهانه کارگران در این سال هفت میلیون و ۱۶۶ هزار و ۱۸۴ تومان است. در نتیجه، با یک محاسبه ساده می‌توان دریافت چه تعداد از خانوارهای ایرانی زیر خط فقر زندگی می‌کنند.

در همین رابطه حمید حاج‌اسماعیلی، پژوهشگر حوزه رفاه و کار، روز دوشنبه ۱۷ دی‌ماه در گفت‌وگو با پایگاه خبری آفتاب در ایران، با بیان اینکه «مراکز مسئول مانند مرکز آمار، معاونت رفاه وزارت کار و مرکز پژوهش‌های مجلس به وظایفشان عمل نکرده‌ و حاضر نشده‌اند خط فقر را تعریف کنند»، تاکید کرد: «متاسفانه یک نگاه امنیتی به این حوزه وجود دارد» و سپس افزود: «بر اساس براورد‌های میدانی و کار پژوهشی صورت‌گرفته، اکنون خط فقر، حداقل در کلان‌شهر‌ها، بالای ۳۵ میلیون تومان است و به همین نسبت حداقل ۴۰ میلیون ایرانی زیر خط فقر قرار دارند.»

حالا بر اساس گزارش جدید مرکز آمار ایران، در میان ۱۶ استانی که شاخص فلاکت در آن‌ها پایین‌تر از میانگین ثبت شده، کمترین رقم به استان سیستان‌ و بلوچستان رسیده است. این مرکز دولتی می‌گوید گرچه استان سیستان‌ و بلوچستان با نرخ بیکاری ۱۲.۵ درصد، بیشترین نرخ بیکاری را در میان استان‌ها در پاییز ثبت کرده، نرخ تورم ۲۲.۸ درصدی این استان که با اختلافی قابل‌توجه کمتر از باقی استان‌ها است، باعث شده است شاخص فلاکت در این استان به ۳۵.۳ واحد برسد.

استان زنجان هم که تابستان امسال کمترین شاخص فلاکت برای آن ثبت شد، در پاییز به رقم ۳۵.۵ واحدی رسید و پس از سیستان‌ و بلوچستان، در رده دوم کمترین شاخص فلاکت قرار گرفت. استان مازندران با رقم ۳۶.۲ واحدی هم در این رده‌بندی سوم شد.