برخی منابع آگاه می‌گویند جمهوری اسلامی ایران در تلاش برای جمع‌آوری منابع مالی که شاید برای تقویت گروه‌های شبه‌نظامی در خاورمیانه استفاده شود، نزدیک به ۳ میلیون بشکه نفت را از محل ذخیره‌ای در چین بار نفتکش کرده است.

به نوشته وال‌استریت ژورنال به نقل از منابع آگاه، این نفت از انباری با موجودی دست‌کم ۲۵ میلیون بشکه منتقل شده که ایران در اواخر سال ۲۰۱۸ به چین ارسال کرده بود، وقتی نگران بود اعمال تحریم‌های جدید دولت ترامپ مانع صادرات نفت شود. 

به گفته منابع آگاه، چین پس از مذاکراتی در اواخر نوامبر و دسامبر با مقام‌های ایرانی، سرانجام ماه گذشته مجوز برداشت و ارسال نفت را صادر کرد. این اولین بار نیست که جمهوری اسلامی تلاش می‌کند این نفت را برداشت کند و بفروشد، اما پکن قبلا اجازه این کار را نداده بود.

تلاش جمهوری اسلامی برای این درآمد مازاد نفتی در برهه‌ای حساس و در زمانی است که تلاش می‌کند از گروه‌های شبه‌نظامی متحدش در منطقه که در درگیری با اسرائیل آسیب دیده‌اند حمایت کند، و در همین حال، در داخل نیز با بحران اقتصادی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند.

مجوز چین به جمهوری اسلامی ایران برای برداشت و انتقال نفت ممکن است تنش‌ها با واشینگتن را افزایش دهد، به‌ویژه در شرایطی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری منتخب، آماده می‌شود تا وارد کاخ سفید شود. ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش فروش نفت ایران را محدود کرد.

به گفته تیم انتقالی ترامپ، او پس از آغاز به کار در ۲۰ ژانویه، سیاست فشار حداکثری را از سر خواهد گرفت. چین به‌عنوان بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران، می‌تواند در این اقدام نقش کلیدی داشته باشد.

به گفته منابع آگاه، نفتی که ایران در سال ۲۰۱۸ در چین ذخیره کرده بود در دو بندر دالیان در شرق پکن و بندر ژوشان در جنوب شانگهای نگهداری می‌شود. دو کشتی میداستار (Madestar) و سی‌اچ بیلیون (CH Billion) به‌تازگی به سمت دالیان حرکت کرده‌اند.

منابع آگاه گفتند میداستار اوایل ژانویه با محموله ۲ میلیون بشکه نفت، بندر دالیان را ترک کرده است و سی‌اچ بیلیون همچنان آن‌جا پهلو گرفته و قرار است ۷۰۰ هزار بشکه نفت بارگیری کند.

میداستار در اوایل ژانویه به‌مدت سه روز ارسال موقعیت و مسیر در سامانه بین‌المللی شناسایی خودکار ای‌آی‌اس (AIS) را متوقف کرد، در حالی که در آب‌های نزدیک دالیان بود. سپس، به آب‌های نزدیک کره جنوبی رفت تا نفت را به کشتی دیگری منتقل کند.

سی‌اچ استار فقط مدت کوتاهی در ۶ ژانویه اطلاعات موقعیت مکانی‌اش را ارسال کرده است.

اگر جمهوری اسلامی کل نفت ذخیره‌شده در چین را به قیمت امروز بفروشد، ارزش آن بیش از ۲ میلیارد دلار خواهد بود. به گفته منابع آگاه، جمهوری اسلامی حدود ۱ میلیارد دلار بابت هزینه‌های نگهداری به چین بدهکار است و درآمد نهایی ایران از محل فروش این نفت حدود ۱ میلیارد دلار خواهد بود.

نگرانی‌ها در مورد این محموله‌ها به‌دلیل دخالت سپاه پاسداران در این عملیات بیشتر شده است. برخی منابع آگاه می‌گویند که جمهوری اسلامی درآمد حاصل از این محموله‌ها را به سپاه پاسداران تخصیص داده است.

چین مدت‌ها بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران بوده است، اما از سال ۲۰۲۲ به‌‌دلیل ترس از تحریم‌های آمریکا، خرید رسمی نفت ایران را متوقف کرد.

جمهوری اسلامی شبکه‌ حمل‌و‌نقل پیچیده‌ای برای صادرات نفت به چین ایجاد کرده‌ است، تا به‌عنوان نفت کشورهای دیگر معرفی شود. حتی اگر یک خریدار چینی بخواهد این نفت انبارشده را بخرد، برای اجتناب از نقض تحریم‌ها، لازم است که این نفت از چین خارج شود و به‌عنوان نفت غیرایرانی بازگردد.

به گزارش سازمان اتحاد علیه ایران هسته‌ای، ایران در سال ۲۰۲۴ حدود ۵۸۷ میلیون بشکه نفت صادر کرده و چین مشتری ۹۱ درصد از مجموع صادرات ایران بوده است. اما بخش زیادی از درآمد حاصل از فروش به‌دلیل تحریم‌ها در خارج از کشور باقی مانده است.

حتی اگر جمهوری اسلامی ایران در نهایت بتواند تمام نفت ذخیره‌شده در چین را بفروشد، مشخص نیست دقیقا چقدر درآمد خواهد داشت. نفت ایران به‌دلیل تحریم‌ها با تخفیف نسبت به قیمت بازار فروخته می شود. با توجه به تشدید تحریم‌های آمریکا، به گفته تحلیلگران، برخی کشتی‌ها حاضر به پذیرش خطر حمل این نفت نیستند، که این امر هزینه‌های فروش را افزایش و سرعت فروش را کاهش می‌دهد.