در حال حاضر، تمامی تحرکات جمهوری اسلامی بر محور تلاش برای مذاکره با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا، می‌چرخد. البته هدف از این تلاش همه‌جانبه، تنها دستیابی به توافق هسته‌ای نیست، بلکه فراهم کردن زمینه بازتعریف روابط جمهوری اسلامی و ایالات متحده است.

علاوه بر تلاش‌های جمهوری اسلامی برای رفع محدودیت‌های مالی «اف‌ای‌تی‌اف» (FATF) و پیام‌های عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، به دولت جدید ترامپ مبنی بر لزوم کنار گذاشتن «سیاست فشار حداکثری» و اتخاذ رویکردی همگراتر با ایران، شماری از مقام‌های جمهوری اسلامی با برخی از مسئولان دولت جدید ترامپ ارتباط برقرار کرده‌اند. همچنین، مصاحبه مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری ایران، با لستر هولت، مجری شبکه ان‌بی‌سی آمریکا، حاوی پیام‌های واضح و مستقیمی به ترامپ بود.

با این حال، محافظه‌کاران تندور به این مصاحبه واکنش مثبتی نشان ندادند و اغلب رسانه‌های وابسته به اصولگرایان از سخنان پزشکیان انتقاد کردند. آنها پزشکیان را به نادیده گرفتن خط قرمز اصلی در روابط تهران و واشینگتن، یعنی انتقام قتل قاسم سلیمانی، متهم کردند، به‌ویژه اینکه پزشکیان بر آمادگی جمهوری اسلامی برای مذاکره مستقیم و اجتناب از جنگ تاکید کرد.

این در حالی است که از زمان پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری نوامبر ۲۰۲۴، رسانه‌های ایرانی وابسته به اصولگرایان می‌کوشند مذاکره با دولت آینده آمریکا را خط قرمز معرفی کنند. اما با توجه به تحولات چند ماه اخیر در منطقه، تحرکات دولت جمهوری اسلامی و مصاحبه پزشکیان با شبکه ان‌بی‌سی، چنین برمی‌آید که مهم‌ترین خط قرمز رژیم دیگر قرمز نیست و جمهوری اسلامی مذاکره با دولت بعدی آمریکا را رد نمی‌کند.

افزون برآن، عباس عراقچی از انجام مذاکرات هسته‌ای با اروپا خبر داد، در حالی که جز سه نشستی که برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای با فرانسه، بریتانیا و آلمان در نیویورک و ژنو برگزار شد، جمهوری اسلامی تا کنون هیچ مذاکره دیگری با کشورهای اروپایی نکرده است. کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، گفت، در آخرین دور مذاکرات درباره مسائل مربوط به رفع تحریم‌ها و پرونده هسته‌ای با کشورهای اروپایی رایزنی کرده است.

تردیدی نیست که جمهوری اسلامی به دنبال آن است تا در هر توافق احتمالی با ایالات متحده دو خواسته اصلی یعنی لغو تحریم‌ها برای برقراری ثبات اقتصادی و ادامه روند غنی‌سازی اورانیوم را در اولویت قرار دهد. با توجه به تحولات اخیر منطقه و وضعیت دشواری که جمهوری اسلامی به دلیل حملات اسرائيل و شکست گروه‌های نیابتی‌اش در منطقه با آن مواجه است، می‌توان گفت که تهران منتظر پیام ترامپ است و نمی‌خواهد با دولت جدید آمریکا همان گونه رفتار کند که با دولت قبلی می‌کرد. در سال ۲۰۱۸ که ژاپن میان تهران و واشینگتن میانجی‌گری کرد، جمهوری اسلامی موضع سختی در برابر آمریکا داشت و علی خامنه‌ای بارها تاکید کرد: «شخص ترامپ را شایسته هیچ پیامی نمی‌دانم؛ هیچ پاسخی هم به او ندارم و نخواهم داد.»

اکنون با توجه به تشدید چالش‌های داخلی، شکست راهبرد توسعه‌طلبانه جمهوری اسلامی در منطقه‌، وخیم‌تر شدن بحران اقتصادی ایران و بازگشت ترامپ به کاخ سفید، رژیم ایران جز مذاکره مستقیم با دولت ترامپ چاره‌ای دیگری ندارد. به هیمن دلیل پزشکیان نیز در مصاحبه‌اش با شبکه ان‌بی‌سی بر این موضوع تایید کرد.

این ادعا که جمهوری اسلامی در حال حاضر چیزی برای از دست دادن ندارد درست نیست، زیرا در حال حاضر هدف اصلی جمهوری اسلامی تلاش برای حفظ بقای رژیم است. بنابراین برای رسیدن به این هدف تهران مستقیما با ترامپ مذاکره خواهد کرد. البته جمهوری اسلامی برای عبور از بحران به هر اقدامی دست می‌زند که ازجمله می‌توان به سفر پزشکیان به مسکو و امضای توافقنامه جامع راهبردی با روسیه اشاره کرد. رژیم ایران به دنبال متقاعد کردن مسکو به بی‌طرفی در قبال کشمکش جمهوری اسلامی با غرب است تا مسکو از سنگ‌اندازی در مسیر هرگونه مذاکره یا توافق احتمالی میان ایران و آمریکا خودداری کند.

هدف کنونی رهبران جمهوری اسلامی از مذاکره با غرب، تلاش برای ازسرگیری گفت‌وگو، روی میز گذاشتن شروط تهران و کسب تضمین‌های لازم برای ادامه گفت‌وگوها است. البته جمهوری اسلامی برای رسیدن به این هدف حاضر نیست به ترامپ امتیاز دهد و شاید دو طرف برای همکاری در زمینه‌های مشترکی که به نفع اهداف دونالد ترامپ تمام شود توافقنامه‌های دیگری را هم امضا کنند.

برگرفته از ایندیپندنت عربی