پس از تماس تلفنی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، در ۱۲ فوریه ۲۰۲۵، عربستان سعودی از این اقدام که مسیر همگرایی میان دو کشور را هموار می‌کند حمایت کرد و آن را ستود.

عربستان سعودی اعلام کرد که میان روسای جمهوری آمریکا و روسیه به‌زودی نشستی برگزار می‌شود. البته تلاش‌های عربستان سعودی در این زمینه ابعاد گسترده‌ای دارد و تنها به بحران روسیه و اوکراین محدود نیست، به‌ویژه اینکه سراسر منطقه از لحاظ راهبردی در حال دگردیسی است و نیاز به رسیدگی و کنترل دارد و این بحران را تنها از طریق بحث و گفتگو می‌توان حل کرد.

در طول تاریخ، عربستان سعودی همواره گفتگو را بر جنگ، توافق را بر اختلاف و مذاکره را بر میدان جنگ ترجیح داده است. گواه این حقیقت طرح‌های صلحی است که اوایل دهه ۱۹۸۰ در اجلاس سران کشورهای عربی در شهر فاس مراکش مطرح ارائه کرد و سودای اجرای آن تا امروز وجود دارد. در آن زمان برخی از افراد آرمان‌گرا از ملک فهد به دلیل ارائه طرح‌های مسالمت‌آمیز انتقاد کردند، اما پس از گذشت نیم قرن، همگان متوجه شدند که پیشنهادهای ریاض از زمان خود جلوتر بوده‌اند.

اهمیت نقش عربستان سعودی در سطح منطقه و جهان بر همه آشکار است. ریاض توانست آتش جنگ را در نقاط مختلف منطقه خاموش کند و تعدادی از کشورها را به ساحل امن سوق دهد. عربستان سعودی، برخلاف برخی طرف‌ها که به جنگ متمایل بودند، هرگز جنگ را در اولویت نمی‌داند، بلکه بر این باور است که گفتگو تنها راه برون‌رفت از اختلاف و بحران است. شایان ذکر است که گفتگوی پوتین و شاهزاده محمد بن سلمان به توافق بزرگی درمورد مسائل انرژی منجر شد. این توافق علاوه بر تقویت مشارکت دو کشور، نقش مهمی در رشد و توسعه اقتصاد جهانی ایفا کرد. بنابراین، دعوت عربستان سعودی برای میزبانی نشست استثنایی ترامپ و پوتین، بیانگر پیشگام بودن عربستان سعودی در پایان دادن به بسیاری از کشمکش‌ها است. اما پرسشی که در این میان به ذهن خطور می‌کند این است که هدف از برپایی این اجلاس چیست؟ و چرا در این مقطع از زمان برگزار می‌شود؟

به باور من، پاسخ این پرسش‌ها در نکات زیر نهفته است:

اول: جنگ روسیه و اوکراین فراتر از آنچه تصور می‌شد به درازا کشید و به تحولات بسیاری انجامید. همان‌گونه که جنگجویان بزرگ، ازجمله چرچیل، درباره جنگ می‌گویند: در هر جنگ باید راهی برای گفتگو وجود داشته باشد. روسیه بازیگری مهم در عرصه بین‌المللی و قدرتی بزرگ در بازار انرژی است، بنابراین، همان‌گونه که در صحبت تلفنی ترامپ و پوتین مطرح شد، باید هم به دنبال حفظ روسیه و هم در تلاش برای مهار بحران بود؛ به‌ویژه اینکه نفت بخشی از سیاست است و پیامدهای تاثیرگذاری بر سیاست جهانی دارد. به همین دلیل، ترامپ موضوع شراکت نفتی آمریکا با هند و بازگرداندن نقش چین در پایان دادن به جنگ اوکراین را مطرح کرد.

دوم: عربستان سعودی که پیوسته بر لزوم گسترش ثبات منطقه‌ای و عاری بودن منطقه از بحران‌ها و ابزارهای درگیری تاکید می‌کند، می‌کوشد برای پایان دادن به چالش‌های خاورمیانه راهی بیابد، به‌ویژه اینکه بحران کنونی منطقه، از آغاز درگیری ۷ اکتبر ۲۰۲۳، پروژه‌های عمرانی را به‌شدت تحت تاثیر قرار داد. آنچه را برخی درک نمی‌کنند این است که نظریه فلسفی اقتصادی تعدادی از کشورهای حوزه خلیج فارس به رهبری عربستان سعودی این است که توسعه را اساس پیشرف سیاسی می‌داند. از این رو، همان‌طور که شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی اظهار داشت، باید مشکلات طبقه‌بندی و به‌تدریج حل شوند؛ درست همان‌گونه که کشورهای حوزه خلیج فارس در چارچوب ایجاد اصلاحات در لبنان به دولت آن کشور فرصت داده‌اند تا چالش‌ها و موانع را به‌تدریج از سر راه بردارد.

درنتیجه می‌توان گفت اعلام آمادگی عربستان سعودی برای میزبانی از این نشست بیانگر تمایل شدید ریاض برای حل بحران‌هایی است که برخی آن‌ها را حل‌نشدنی می‌دانند. این در حالی است که عربستان سعودی با تصمیمی قاطع به دنبال حل مسائل حل‌نشده، به‌ویژه مسئله فلسطین است و می‌کوشد منطقه را به سمت توسعه اقتصادی پایدار که ثبات، امنیت و رفاه را برای همه به ارمغان می‌آورد سوق دهد. بنابراین، نشست عربستان سعودی از اهمیت بسیاری برخوردار است، زیرا این اجلاس بازیگران اصلی جهان را گرد هم می‌آورد تا مسیر کاهش رنج مردم هموار شود.

شکی نیست که بدون گفتگو نمی‌توان به هیچ راه‌حلی دست یافت. از این رو، اعلام آمادگی عربستان سعودی برای میزبانی نشست ترامپ و پوتین نشان‌دهنده میزان توانایی و تلاش عربستان سعودی برای حل بحران‌های پیچیده است. البته عربستان سعودی در سال‌های گذشته توانایی‌اش در حل مناقشات بسیاری را ثابت کرده است و برگزاری این نشست در این مقطع پیچیده از زمان ضروری است، زیرا وقوع هر بحران پیامدهای منفی بسیاری برای جوامع بشری به دنبال دارد و به ناامیدی‌های متعددی می‌انجامد.

پس باید به نتایج این اجلاس مهم خوش‌بین بود، زیرا هرچند سرسختی طرف‌های درگیر بحران را پیچیده کرده است، اما مسائل موردنظر حل‌نشدنی نیست. تنها راه‌حل این بحران نشستن پای میز مذاکره است، به‌ویژه اینکه آرزوهای همگان دستیابی به صلح است.

برگرفته از روزنامه الشرق‌الاوسط