مازندران، گیلان و خراسان رضوی در شرایطی در صدر استان‌های پذیرای مسافران نوروزی قرار گرفتند که هزینه‌های سفر به مقاصد گردشگری در ایران افزایشی چشمگیر داشته است.

براساس آمارها، تا پایان ۵ فروردین ۱۴۰۴ در مجموع ۲۳ میلیون شب‌اقامت در کشور ثبت شده است که بیشترین تعداد مسافران به روز ۴ فروردین و به استان‌های مازندران، گیلان و خراسان رضوی مربوط می‌شود.

همچنین با توجه به استقبال از اماکن تاریخی استان فارس مانند تخت جمشید، پاسارگاد، حافظیه و آرامگاه سعدی، که در صدر فهرست مقاصد محبوب گردشگری قرار دارند، می‌توان گفت شهر شیراز نیز در کنار شهرهای شمالی و مشهد به یکی از مقاصد محبوب گردشگری نوروزی بوده است.

بررسی این آمارها و در نظر گرفتن هزینه‌های معمول سفر نشان می‌دهد که رتبه‌های نخست سفرهای نوروزی به شهرهایی اختصاص دارد که خانوارهای ایرانی امکان سفر با خودرو شخصی به آنجا را داشته باشند. مناطقی مانند جزایر جنوبی ایران چون چابهار، کیش، قشم و برخی استان‌ها که دسترسی به آن‌ها عمدتا از طریق سفرهای ریلی و هوایی امکان‌پذیر است، به دلیل افزایش قیمت بلیط‌های قطار و هواپیما در رتبه‌های بعدی مقاصد گردشگری قرار گرفته‌اند.

برای محاسبه میانگین هزینه‌های سفر یک خانواده چهارنفره به شهرهای شمالی و مشهد باید ابتدا به قیمت اقامتگاه‌های معمول در این شهرها توجه کرد. به گزارش پایگاه خبری اکوایران، قیمت اجاره اقامتگاه‌ها در شهرهای گردشگری ایران به‌ویژه در استان‌های گیلان، اصفهان و فارس به‌طور چشمگیری افزایش یافته است و بسیاری از مسافران به همین دلیل به سکونت در اقامتگاه‌های ارزان‌تر یا غیررسمی روی آورده‌اند.

در این گزارش هزینه دو شب اقامت در بوم‌گردی‌های رشت و برخی دیگر از شهرهای شمالی از سه میلیون تومان آغاز می‌شود و برخی ویلاهای لوکس در این مناطق برای دو تا سه شب اقامت تا حدود ۳۰ میلیون تومان قیمت دارند. در اصفهان حداقل هزینه اقامت در بوم‌گردی‌ها برای دو شب دو میلیون و ۳۰۰ هزار تومان و در شیراز اجاره سوئیت‌های مبله بین دو تا سه میلیون تومان برای هر شب است.

بررسی سایت‌ها و صفحات اجاره آپارتمان و ویلا در شهرهای شمالی نشان می‌دهد میانگین هزینه اقامت در خانه‌ها، آپارتمان‌ها و ویلاهای دربست با شرط محدودیت تعداد مسافران تا شش نفر برای هر شب از ۱.۵ میلیون تومان آغاز می‌شود و بسته به موقعیت جغرافیایی و امکانات به شبی هشت میلیون تومان هم می‌رسد.

با احتساب هزینه اقامت حداقلی هر شب دو میلیون تومان برای یک خانوار چهار نفره می‌توان گفت هزینه اقامت این خانواده در یکی از شهرهای شمالی، شیراز یا مشهد برای پنج شب به حدود ۱۰ میلیون تومان می‌رسد. همچنین با توجه به ترافیک جاده‌ای و میزان تردد مسافران، و با در نظر گرفتن مصرف سوخت در خودروهای داخلی، حداقل نیاز بنزین برای سفر از تهران به شهری مانند رشت حدود ۹۰ تا ۹۵ لیتر است که با قیمت بنزین آزاد سه هزار تومانی به حدود ۳۰۰ هزار تومان و با احتساب ترافیک و تردد تا ۵۰۰ هزار تومان خواهد رسید.

هزینه سوخت بسته به مبدا و مقصد گردشگری در ایران و مسافت میان شهرهای مختلف متغیر است. این هزینه‌ها افزون بر عوارض جاده‌ای و دیگر هزینه‌های احتمالی خودرو است. همچنین، هزینه سوخت برای سفر از تهران به مشهد با مسافت ۹۰۰ کیلومتری تقریبا دو برابر هزینه سفر از تهران به رشت خواهد بود.

هزینه‌های سفر همچنین تحت تاثیر افزایش قیمت اقلام خوراکی به‌ویژه در ایام نوروزی قرار دارد. هزینه یک وعده غذا در رستوران‌های معمولی و دو وعده پخت در محل اقامت برای هر نفر روزانه حدود ۳۰۰ هزار تومان است که برای یک خانوار چهار نفره در مدت پنج روز به شش میلیون تومان می‌رسد. به این مبلغ باید هزینه‌های بازدید از اماکن تفریحی و خرید از بازارهای محلی را نیز افزود که مجموعا هزینه یک سفر پنج روزه به شهرهای شمالی، مشهد یا شیراز را به حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان می‌رساند.

رشد قیمت ارز در هفته‌های پایانی سال ۱۴۰۳ و تاثیر آن بر هزینه‌های اقامتگاه‌ها، اقلام خوراکی و خدمات سفر باعث شده است که هزینه‌های برآوردی سفر تنها طی سه ماه تغییری محسوس داشته باشد. روزنامه شرق در دی‌ماه ۱۴۰۳ اعلام کرد که هزینه یک سفر معمولی به استان‌های جنوبی، شمالی، شیراز و اصفهان با احتساب سه شب اقامت از ۹ تا ۱۶ میلیون تومان بوده است.

افزایش قیمت بلیط پروازهای داخلی نیز مزید بر علت شده است. قیمت پرواز رفت و برگشت تهران به شیراز به ازای هر نفر چهار میلیون تومان است که برای یک خانواده چهارنفره ۱۶ میلیون تومان هزینه دارد. همچنین، قیمت بلیط اتوبوس تهران-شیراز از ۵۵۰ تا ۷۰۰ هزار تومان متغیر است که برای یک خانواده چهارنفره حدود پنج میلیون و ۶۰۰ هزار تومان هزینه دارد.

این وضعیت به‌ویژه در جزیره کیش بارزتر است. هزینه بلیط هواپیما به کیش برای هر نفر حدود ۱.۷ میلیون تومان و هزینه یک اتاق چهار نفره در اقامتگاه‌های سه‌ستاره برای سه شب بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان است. اجاره سوئیت یا آپارتمان مبله در این جزیره نیز بسته به موقعیت جغرافیایی آن از شبی سه میلیون تومان تا بیش از ۱۵ میلیون تومان متغیر است.

با اینکه اجاره اقامتگاه‌های فصلی و غیررسمی در کاهش هزینه سفر موثر است، نباید فراموش کرد که این هزینه‌های مدیریت‌شده نیز در مقایسه با سال گذشته افزایش معناداری داشته است. همچنین، بخش مهمی از اقامتگاه‌های نوروزی شامل ویلاهای شخصی و خانه اقوام و دوستان است که شاید آمار ۲۳ میلیون شب اقامت در هفته نخست نوروزی را توجیه کند.

یکی از شهروندانی که در هفته اول نوروز به یکی از شهرهای شمالی کشور سفر کرده بود، در گفتگو با خبرنگار ایندیپندنت فارسی از افزایش چشمگیر هزینه‌های سفر گلایه کرد و گفت: «ما به همراه دو خانواده دیگر تصمیم گرفتیم چند روزی را در شمال کشور بگذرانیم. در ابتدا قرار بود یک ویلا در حوالی رامسر اجاره کنیم، اما وقتی قیمت‌ها را دیدیم واقعا شوکه شدیم. برای یک ویلای متوسط و نه‌چندان لوکس، برای چهار شب اقامت مبلغی حدود ۲۵ میلیون تومان درخواست کرده بودند. این موضوع باعث شد که در نهایت به اجاره یک آپارتمان کوچک با امکانات محدود بسنده کنیم که آن هم برای هر شب حدود چهار میلیون تومان هزینه داشت.»

او همچنین درباره هزینه خوراکی‌ها و تفریحات افزود: «در این چند روزی که در شمال بودیم، خرید مواد غذایی و حتی خوردن یک وعده غذا در رستوران‌های معمولی به‌شدت گران تمام شد. فقط یک وعده غذای معمولی برای چهار نفر در یک رستوران معمولی بیش از یک میلیون تومان هزینه داشت. با توجه به هزینه بنزین و تفریحات ساده دیگر به‌راحتی هزینه سفر هر خانواده متوسط حدود ۱۵ میلیون تومان بود.»

فعالان بخش گردشگری هشدار داده‌اند که ادامه این روند به کاهش شدید سفرهای نوروزی منجر خواهد شد. بنا بر گفته امیرپویان رفیعی‌شاد، رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی دفاتر مسافرتی استان تهران، در قیاس با سال‌های گذشته، کاهش سفرهای نوروزی تا ۶۰ درصد محتمل است.

برای ارزیابی دقیق میزان تغییرات تعداد سفرهای نوروزی در سال ۱۴۰۴ باید منتظر گزارش‌های رسمی از میزان تردد جاده‌ای، پر شدن ظرفیت اقامتگاه‌ها و فروش بلیط‌های سفرهای هوایی، ریلی و جاده‌ای ماند.