تهران مهاجرت معکوس را تجربه می‌کند و شهرهای اطراف آن کم‌کم میزبان تهرانی‌هایی می‌شوند که به دلایل مختلف قادر به زندگی در کلان شهر تهران نیستند.
آخرین یافته‌های مرکز آمار در ارتباط با نفوس و مسکن، به نقل از همشهری آنلاین، حاکی از آن است که طی سالهای ۹۰ تا ۹۵ حدود ۳۶۹ هزار ساکن شهر تهران به حاشیه مهاجرت کرده‌اند. مقصد ۲۷ درصد از آنها (معادل ۱۰۰ هزار نفر) شهرهای حاشیه‌ای از جمله کرج، پردیس، پرند، شهریار، اسلامشهر و پاکدشت و گرمدره بوده است. ۴۳ هزار نفر معادل ۱۱,۶ درصد از کل مهاجران تهرانی، شهر کرج را برای زندگی خود انتخاب کرده‌اند و بعد از آن شهرهای پردیس و پرند با ۴.۶ و ۴.۱ درصد مهاجرت‌کننده در رده‌های بعدی هستند. مرکز آمار می‌گوید خالص مهاجرت داخلی به شهر کرج حدود ۲۰ هزار نفر بوده است.
توسعه نامتعادل شهری موجب شده است که تهران به عنوان پایتخت با گسترش مهاجرت معکوس مواجه شود. به این معنا که ساکنان تهران به دلیل مشکلات اقتصادی که مهم‌ترین آن قیمت مسکن است، از تهران به شهرهای اطراف مهاجرت می‌کنند.
در مهرماه سال ۹۷ نایب رییس اتحادیه املاک گفت: «رشد قیمت مسکن باعث شده تا بسیاری از مستاجران به شهرهای اقماری تهران مهاجرت کنند.»
حسام عقبایی افزود: «در ماه‌های اخیر و به دنبال افزایش قیمت مسکن و اجاره بها در شهر تهران شاهد روند مهاجرت اقشار اجاره‌نشین از تهران به سمت شهرهای اطراف از جمله کرج، شهریار، پردیس و رودهن هستیم.»
به گفته اردشیر گراوند پژوهشگر حوزه آمار و مسائل اجتماعی در گفت و گو با خبرگزاری ایرنا، طبق آمار در ۵ سال گذشته، ۳۳۰ هزارنفر از ساکنان تهران به استان البرز مهاجرت کرده اند در حالی که به همین نسبت امکانات زندگی در این شهر ایجاد نشده است.
۴۳ هزار نفر معادل ۱۱,۶ درصد از کل مهاجران تهرانی، شهر کرج را برای زندگی خود انتخاب کرده‌اند و بعد از آن شهرهای پردیس و پرند با ۴.۶ و ۴.۱ درصد مهاجرت‌کننده در رده‌های بعدی هستند. مرکز آمار می‌گوید خالص مهاجرت داخلی به شهر کرج حدود ۲۰ هزار نفر بوده است.
چه کسانی تهران را رها کردند؟
ایلنا در گزارشی که در آذرماه سال جاری و به دنبال سه برابر شدن قیمت بنزین و تاثیر آن بر زندگی مردم منتشر کرد، با اعلام اینکه آمار دقیقی از موج مهاجرت از تهران به شهرهای اطراف وجود ندارد عنوان کرده است:«هیچ اطلاعات دقیقی از موج مهاجرت از تهران به شهرهای حاشیه‌ای و پیرامونی پس از موج تورمی سال ۹۷ در دست نیست. در واقع دقیق نمی‌دانیم چه تعداد از تهرانی‌های کم‌درآمد که عموماً متعلق به طبقه کارگر هستند، از ابتدای سال قبل مجبور شده‌اند به تدریج تهران را رها کنند و به شهرهای درجه دوم یا حتی درجه سوم نزدیک پایتخت بروند.»
آخرین سال تهران
سال گذشته، سال مهاجرت برخی اهالی تهران به شهرهای اطراف بود. آخرین آمارهای بانک مرکزی می‌گوید قیمت مسکن در تهران در پایان خرداد سال جاری حدود ۱۰۴ درصد نسبت به مدت مشابه سال ۹۷ رشد داشته و قیمت هر مترمربع مسکن به ۱۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان رسیده است.
رئیس اتحادیه املاک مرکز استان البرز نیز مهرسال گذشته از افزایش مهاجرت مستأجران از تهران و استان‌های جنوبی به کرج خبر داد و گفت:« در ماه گذشته ۱۵ درصد از کسانی که در کرج خانه اجاره کرده‌اند؛ مهاجرینی از تهران و استان‌های جنوبی کشور بوده‌اند.»
پیش از این نایب‌رئیس اتحادیه صنف مشاوران املاک گفته بود: «رشد اجاره‌بها در سال ۹۷ بیشتر از دو ماهه سال ۹۸ بود. در واقع درصد بیشتری از مهاجرت‌های دو سال اخیر مربوط به سال ۹۷ بوده است؛ به طوری که خرید املاک مسکونی در سه شهر حومه‌‌ای تهران شامل پرند، پردیس و ورامین طی نیمه اول سال گذشته ۳۰ درصد افزایش یافته است. آغاز مهاجرت ملکی از کلان شهر تهران به اطراف، با حرکت اجاره‌نشین‌های مناطق جنوبی پایتخت رقم خورده است.»
تهران درب آخر
آنها که به دلیل افزایش اجاره بها از تهران دست کشیده‌اند تهران را تا آخرین نقطه آن طی کرده و به همسایه‌های تهران پناه برده‌اند. یکی از این همسایه‌ها گرمدره است؛ نشانی آن: تهران درب آخر.
به تازگی وب سایت خبری «رکنا» نیز در گزارشی زندگی مهاجران تازه وارد به گرمدره به تصویر کشیده است. آنها که از هزینه‌های بالای زندگی در تهران فرار کرده‌اند. اما زندگی در این منطقه نیز مشکلات خاص خود را دارد چرا که با افزایش جمعیت الزاما زیرساخت ها مهیا نشده و امکانات اولیه زندگی برای مردم این منطقه مهیا نیست. در گزارش تصویری «رکنا»، مردم گرمدره از نبود بیمارستان، درمانگاه شبانه روزی، کمبود مدرسه و فضاهای آموزشی، نبود فضاهای تفریحی،نبود بانک، وضعیت نابسامان آب آشامیدنی و شرایط سخت رفت و آمد و عبور و مرور در شهر گرمدره اعتراض می‌کنند.
بر اساس این گزارش، مردم مهاجر گرمدره بیشتر از ساکنان قبلی تهران بوده و از مناطقی همچون شهرزیبا، صادقیه و تهرانسر به دلیل گرانی خانه به این منطقه مهاجرت کرده‌اند.
جمعیت گرمدره در سال ۱۳۹۰، برابر با ۱۳۲۴۸ نفر بوده است اما در چند سال اخیر جمعیت زیادی از مردم تهران به سوی گرمدره سرازیر شدند. این شهر جزو توابع شهرستان کرج محسوب می‌شود.
آخرین چمدان
شاید بسیاری از آنها که تهران را به مقصد شهرهای اطراف ترک می‌کنند خود مهاجرانی باشند که سالها پیش برای دسترسی به امکانات و زندگی بهتر به تهران سرازیر شده‌اند.
به گزارش مرکز آمار، که در اسفند ماه ۱۳۹۷منتشر شده است، براساس اینفوگرافیک «بررسی وضعیت مهاجرت استان تهران» که با توجه به نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن ١٣٩٥ تهیه شده است، حدود ٥١٧ هزار نفر از آبان ماه سال ١٣٩٠ تا آبان ماه ١٣٩٥ به استان تهران مهاجرت و در همین دوره زمانی نیز حدود ٣٥١ هزار نفر از استان تهران مهاجرت کرده‌اند. یعنی تهران بیش از نیمی از مهاجران خود را پس فرستاده است.
قابل ذکر است براساس این اینفوگرافیک، استان‌های تهران، البرز، اصفهان، خراسان رضوی و گیلان دارای بیشترین سهم مهاجرپذیری و استان‌های تهران، خوزستان، خراسان رضوی، البرز و اصفهان بیشترین سهم مهاجرفرستی در کشور را از آبان ماه سال١٣٩٠ تا آبان ماه ١٣٩٥ داشته‌اند.
کارشناسان معتقدند که جهش قیمت مسکن، خروج دهک‌های پایین از تهران را به دنبال داشته است. قیمت مسکن در پایتخت طبق آخرین آمار بانک مرکزی در فروردین ماه ۱۳۹۸ به ۱۱ میلیون و ۲۷۰ هزار تومان در هر متر مربع رسیده که به فاصله‌ی عمیق بین قدرت خرید متقاضیان مصرفی، بخصوص اقشار پایین‌دست با قیمت‌ها منجر شده است.
بنا به اطلاعات سرشماری سال ۱۳۹۵ در فاصله زمانی سالهای ١٣٩٠ تا ۱۳۹۵ تعداد ۳۵۰هزار و ۶٣٢ نفر از استان تهران به استان‌های دیگر مهاجرت کرده‌اند. استان البرز بالاترین جذب مهاجر از تهران را داشته و استان‌های گیلان و مازندران به ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم جذب مهاجر از استان تهران قرار دارند. آمار به تفکیک این‌طور توضیح می‌دهد که استان البرز با ۸۹ هزار و ۱۹۷ نفر بیشترین مهاجر را از استان تهران داشته است. استان‌های گیلان، مازندران و خراسان رضوی به ترتیب با ۲۸۵۳۱، ۲۳۶۴۳ و ۲۱۲۴۱ نفر از این نظر در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
بر اساس آمار در سالهای دهه ٧۵- ۶۵، روند مهاجرپذیری شهر تهران تدریجاً متوقف شد و این شهر به نقطه‌ای مهاجرفِرِست تبدیل شد.
