«ممکن است دارویی را وارد ایران کنند که ویروس را ماندگار کند، ‌یا افرادی را بفرستند که از ثمربخشی ویروس در ایران اطمینان حاصل کنند». این بخشی از تازه‌ترین اظهارات رهبر جمهوری اسلامی است که در آن نسبت به همکاری «انس» و «جن» علیه ایران هشدار داده بود.

حالا فعالیت تیم «پزشکان بدون مرز» برای امدادرسانی در مقابله با شرایط وخیم شیوع کووید-۱۹ (کروناویروس) در ایران زیر سایه همین «تئوری توطئه» قرار گرفته است. ویروسی که در نتیجه پنهان‌کاری و سوءمدیریت آشکار در مدیریت بحران، ۳۵ روز پس از اعلام رسمی شیوع در ایران در خوش‌بینانه‌ترین برآورد ۲۳ هزار نفر را مبتلا و حدود ۲ هزار نفر را نیز قربانی کرده است. هرچند که آمار غیر رسمی به مراتب بیش از آمار ارایه شده از سوی وزارت بهداشت است که با اغلب الگوهای شیوع این بیماری در جهان و تناسب نرخ مبتلایان و قربانیان همخوانی ندارد.

مقامات تهران در هفته‌های اخیر بارها و به صراحت ادعا کرده‌اند که در نتیجه «تحریم‌های آمریکا» دچار کمبود دارو و تجهیزات پزشکی هستند. با این وجود علیرضا وهاب‌زاده، مشاور وزیر بهداشت و «مسئول فضای مجازی قرارگاه مقابله با کرونا» به دنبال افزایش مخالفت‌ها نسبت به ارسال کمک‌های «پزشکان بدون مرز» در توییتر نوشت: «ضمن تشکر از پزشکان بدون مرز با اجرای طرح بسیج ملی مقابله با کرونا و نیز استفاده از تمام ظرفیت درمانی نیروهای مسلح، فعلا نیازی به برپایی تخت بیمارستانی توسط نیروهای خارجی نیست و این حضور منتفی است». بخشی از «همه ظرفیت درمانی نیروهای مسلح» که در این توییت به آن اشاره شده، شامل برگزاری مانور «پدافند بیولوژیک» است که بر مبنای تئوری توطئه و مغایر با همه برآوردهای علمی و توصیه‌های پزشکی شکل گرفته است.

هنوز وزارت بهداشت در مورد توقف فعالیت پزشکان بدون مرز به طور رسمی اعلام موضع نکرده، اما تجربه نشان می‌دهد که موضع‌گیری رهبر جمهوری اسلامی علیه مواردی از این دست، معمولا به معنی مختومه شدن پرونده است.

اتهام جاسوسی به پزشکان بدون مرز

پس از آیت‌الله خامنه‌ای، حسین شریعتمداری، مدیرمسئول روزنامه کیهان که به انعکاس دیدگاه‌های بیت‌رهبری مشهور است، در گفتگو با خبرگزاری فارس حضور تیم پزشکان بدون مرز در ایران را «غیرضروری» و «اهانت به کادر درمانی» توصیف کرد. او در مصاحبه با این خبرگزاری نزدیک به سپاه گفت: «سئوال این است که این بی‌احتیاطی خطرناک نسبت به جان و سلامت مردم را چه کسانی مرتکب شده‌اند و این پزشکان «ظاهرا بدون مرز» از کدام مرز اجازه ورود گرفته‌اند.»

شریعتمداری در بخش دیگری از اظهارات خود با نگاه سیاسی-امنیتی به شیوع کرونا در ایران که نگاه غالب مقامات جمهوری اسلامی است، مدعی شد: «آمریکا می‌داند حضور در ایران ممکن نیست، اما آیا فرانسه با توطئه‌های آمریکا علیه ایران همراه نبوده است». 

از سوی دیگر حسینعلی حاجی دلیگانی، نماینده شاهین‌شهر و میمه و عضو فراکسیون اصولگرایان ولایی مجلس نیز در گفتگو با «الف» ادعا کرد: «اهداف ورود این پزشکان بدون مرز روشن نیست. شاید آنها بخواهند روی ژن ایرانی که سرقت شده (ادعای شش سال قبل روزنامه وطن امروز و برخی رسانه‌های داخلی)  اثر ویروس کرونا روی ایرانیان را دور از چشم متخصصان ایرانی بررسی کنند.»

ادعایی مشابه اظهارات روز یکشنبه رهبر جمهوری اسلامی که گفته بود، شاید آمریکا ویروس کرونا را برای نژاد ایرانی طراحی کرده باشد.

پیش از این نیز ادعای حمله بیولوژیک از سوی آیت‌الله خامنه‌ای مطرح شده بود. این درحالی است که علاوه بر متخصصان، نشریه «نیچر» که یکی از معتبرترین نشریه‌های علمی در جهان به شمار می‌رود،‌ منشاء کروناویروس را جهش ژنتیکی اعلام کرده و طرح تئوری توطئه و ترور بیولوژیک درباره کروناویروس را رد می‌کند.

«نه» به کمک پزشکان بدون مرز،‌ «آری» به پول نقد!

خبر ورود اولین هواپیمای پزشکان بدون مرز از فرانسه را بهرام قاسمی اعلام کرد. سفیر جمهوری اسلامی در فرانسه بامداد یکشنبه گفت :«نخستین هواپیمای چارتر «پزشکان بدون مرز» شامل یک بیمارستان صحرایی، دارو، ‌ماسک، ‌لباس‌های مخصوص کادر پزشکی و دیگر اقلام مورد نیاز از شهر بوردو فرانسه راهی تهران شد.» او در ادامه تاکید کرد که در شرایط کنونی تقویت همبستگی جهانی الزامی است. بهرامی یک روز بعد نیز از ارسال دومین محموله کمک‌های پزشکان بدون مرز خبر داد و گفت دارو و اقلام مورد نیاز پزشکان و پرستاران و تجهیزات بیمارستان صحرایی با هماهنگی وزارت بهداشت نصب و آماده کمک رسانی به بیماران خواهد شد.

همزمان سازمان پزشکان بدون مرز اعلام کرد، ۹ متخصص مراقبت‌های ویژه را برای راه‌اندازی یک مرکز فوریت‌های پزشکی در محوطه بیمارستان «امین» در اصفهان، به ایران اعزام کرده است.

آرش نجیمی، سخنگوی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در این زمینه گفت: «کارشناسان سازمان پزشکان بدون مرز شرایط را بررسی کرده‌اند و بیمارستان صحرایی ۴۸ تختخوابی با هزینه این سازمان احداث می‌شود.»

«پزشکان بدون مرز» (MSF)، یک سازمان غیردولتی بین‌المللی است که در اوایل دهه ۷۰ میلادی تاسیس شد و مقر آن در فرانسه است. بخش عمده‌ای از منابع مالی این نهاد از طریق کمک‌های مردمی، شرکت‌های خصوصی و اعانه‌ تامین می‌شود. پزشکان بدون مرز پیش‌تر در جریان زلزله بم و بسیاری دیگر از بلایای طبیعی در ایران از جمله سیل‌های لرستان، گلستان و خوزستان  امدادرسانی کرده بودند.

البته فعالیت‌های پزشکان بدون مرز در ایران همواره با مشکلاتی همراه بوده است. برای مثال در مهرماه ۱۳۹۰، پزشکان بدون مرز در بیانیه‌ای اعلام کرد که به دنبال  فشار مقام‌های جمهوری اسلامی برای پایان دادن به فعالیت‌های خود را در ارتباط با مهاجران و پناهجویان افغان در زاهدان، کار خود را متوقف می‌کند. 

فعالیت پزشکان بدون مرز در سوریه، کشور متحد جمهوری اسلامی نیز همواره با حاشیه‌هایی همراه بوده است. بشار جعفری، نماینده دایم سوریه در سازمان ملل در بهمن‌ماه ۱۳۹۴، ادعا کرد که پزشکان بدون مرز، جاسوسان سازمان اطلاعات فرانسه در سوریه هستند.

مشاور وزیر بهداشت در حالی می‌گوید به کمک پزشکان بدون مرز در ایران نیازی نیست که حسن روحانی، رئیس‌جمهور و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی در هفته‌های اخیر بارها برای دریافت کمک‌های نقدی دست به دامان سران جهان، صندوق بین‌المللی پول و مردم آمریکا شده‌اند. به گفته آنها مقابله با شیوع کرونا در ایران در صورتی امکان‌پذیر است که آمریکا تحریم‌ها را لغو کند و صندوق بین‌المللی پول پنج میلیارد دلار در اختیار تهران قرار دهد.

بدگمانی نسبت به ماهیت امدادرسانی پزشکان بدون مرز در ایران و دیگر کمک‌های خارجی در حالی ترویج می‌شود که تهران کمک‌های مالی فرانسه که به گفته شریعتمداری «همدست توطئه‌های آمریکا» است را با آغوش باز پذیرفته است. فرانسه،‌ بریتانیا و آلمان در اسفند‌ماه از کمکی پنج میلیون یورویی به ایران برای مقابله به کرونا خبر دادند. جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز می‌گوید این اتحادیه-شامل فرانسه- در صدد ارسال کمک انسان‌دوستانه ۲۰ میلیون یورویی به ایران است.